Bozor faoliyati sharoitida narx ustidan nazoratning amalga oshirilishi Kirish

4-rasm. 
Muzqaymoq tanqisligi narx o'zgarishi tufayli ortsa, tovar yetkazib 
beruvchining normallashtirish mexanizmi ham shakllanadi.Ushbu mexanizm 
tovarga bo'lgan navbat bo'lishi mumkin. Navbatga erta kelib, kuta oladigan 
iste'molchilar natijada muzqay-moq oladilar, ammo aksariyat kuta olmaydigan 
odamlar esa sotib olmaydilar. Bunga muqobil ravishda, sotuvchilar muzqaymoq 
yetkazib berishni o'zlarining xohishlariga qarab, masalan, faqat jamiyatning ma'lum 

---

bir 
guruhiga, 
oila 
a'zolariga, 
do'stlariga 
muzqaymoq 
sotish 
orqali 
normallashtirishlari mumkin. Shunga qaramasdan, narx o'zgarishi muzqaymoq sotib 
oluvchilarga yordam berish istagi orqali yuzaga kelayotgan bo'lsada, sotib oluvchi. 
4. Narx ustidan nazoratning salbiy oqibatlari 
Chizmadan ko'rinib turibdiki, narxni nazorat qilish umumiy yalpi 
ortiqchalikning ma'lum qismini yo'qotishga olib keladi va ushbu yo'qotishga to'liq 
yo'qotish deyiladi.Ortiqchaliklarning umumiy o'zgarishini aniqlash uchun biz 
iste'molchi ortiqchaligi o'zgarishi 
A= ∆ist. + ∆i/ch = A-B+(-A-C)= A-B- A-C=-B-C. (3) 
Shunday qilib, biz B va C uchburchaklarning yuziga teng bo'lgan to'liq 
yo'qotishni olamiz. Bu to'liq yo'qotish narxlarni nazorat qilish bilan bog'liq 
davlatning iqtisodiy siyosatining samarasiz ekanligini ko'rsatadi. Bu yerda ishlab 
chiqaruvchilar tomonidan yo'qotilgan ortiqchalikning iste'molchilar yutib olgan 
ortiqchalikdan katta ekanligini ko'rish mumkin. 
 5-chizma. Narx muvozanat narxidan yuqori belgilangandagi ishlab 
chiqaruvchilar va iste'molchilarning yo'qotishlari. 
Chizmadan ko'rish mumkinki, ishlab chiqaruvchilar narx oshganda 
𝑄nisbatan 
ko'proq
.mahsulotni ishlab chiqarishga harakat qiladi. Iste'molchilar kamroq (Q, 
o'rniga Q, miqdorda)mahsulot sotib olishga harakat qiladi.Agar biz ishlab 
chiqaruvchilar bozorda qancha mahsulot sotilsa, shuncha mahsulot ishlab chiqaradi,