Bozor faoliyati sharoitida narx ustidan nazoratning amalga oshirilishi Kirish

Добавлено примечание ([U1]):  
Добавлено примечание ([U2]):  
Добавлено примечание ([U3]):  
Добавлено примечание ([U4]):  

---

deb faraz qilsak, bozorga ishlab chiqarilgan mahsulot miqdori Q2 ga teng bo'ladi va 
bu yerda ham ishlab chiqaruvchilar va iste'molchilar ortiqchaligi yo'qotiladi. Bu 
yerda A to'rtburchakning yuzi ishlab chiqaruvchilarning olgan qo'shimcha 
ortiqchaligini ifodalaydi. Lekin minimal (Pmin) narxda mahsulotning hajmi Q. 
miqdordan min Q2 ga qisqargani uchun ishlab chiqaruvchi ortiqchaligining bir qismi 
yo'qotiladi. Natijada ishlab chiqaruvchi ortiqchaligining o'zgargan qismi quyidagiga 
teng: 
∆i/ch. = A-C 
Iste'molchilar minimal (Pmin) narxda har bir mahsulot uchun min muvozanat 
narxdan yuqori narx to'laydi va natijada ularning iste'mol ortiqchaligiga chizmadagi 
A to'rtburchak yuziga teng bo'lgan miqdorda kamayadi. Narx oshganligi munosabati 
bilan ba'zi bir iste'molchilar ushbu bozordan chiqib ketadi va tovarni sotib 
ololmaydilar va bunga mos bo'lgan ortiqchalikni yo'qotadi.Bu yo'qotish rasmda B 
uchburchak bilan ifodalangan. Demak,iste'molchilarning ortiqchaligining umumiy 
o'zgarishi quyidagini 
tashkil qiladi: 
∆ist. = - A- B. (5) 
Ko'rinib turibdiki, bunday siyosat iste'molchilarning turmush darajasini 
tushirib yuboradi.(4)- va (5)-ifodalarni qo'shib umumiy ortiqchalikdagi o'zgarishni 
aniqlaymiz: 
A=∆i/ch.+∆ist.=A-C+(-A-B)=-C-B (6) 
Demak, davlat tomonidan minimal narx o'rnatilganda umumiy to'liq yo'qotish 
vujudga keladi va u ikkita C va B uchburchaklar yuzalarining yig'indisi bilan 
ifodalanadi.Endi biz ishlab chiqaruvchilar ortiqchaligini ishlab chiqarish Q, 
miqdordan Q, miqdorga kengaytirilganda qarab chiqamiz. Haqiqatdan ham minimal 
narx muvozanat narxdan yuqori bo'lganda u ishlab chiqaruvchilarni Q, miqdorga 
mahsulot ishlab chiqarishga undaydi. Lekin ular bozorda faqat Q, hajmdagi 
mahsulotni sotishi mumkin, xolos. Ular A0=Q-Q, miqdordagi mahsulotni ishlab 
chiqarishga ketgan xarajatlarni qoplaydigan daromadni ololmaydi. Chizmada ushbu 
xarajatlarshtrixlangan D trapetsiya yuzi bilan ifodalangan. Ai/ch. = A-C-D. 

---

Natijada ishlab chiqaruvchilarning ortiqchaligi o'zgarishi quyidagiga 
teng:Demak, ishlab chiqaruvchilar Q, oraliqda mahsulot ishlab chiqarsa, umumiy 
yo'qotish yanada ortadi va u (-B-C-D) yuzani tashkil qiladi.