Bozor iqtisodiyoti sharoitida mehnat munosabatlari

Ijtimoiy sheriklik bozor iqtisodiyotiga xos bo‘lgan ijtimoiy mehnat munosabatlarining alohida turi hisoblanib, u turli ijtimoiy guruhlar, bkrinchi navbatda ish beruvchilar va xodimlar asosiy manfaatlari eng maqbul nisbatini ta’minlashga yo‘naltirilgandir.
Ijtimoiy sheriklik va mehnat munosabatlarini kengaytirish va chuqurlashtirish bugungi kunda personalni boshqarishning eng muhim vazifalaridan biriga aylanmokda. Bunday sherikliqda alohida ijtimoiy
guruhlarning turli ijtimoiy manfaatlarini o‘zaro bog‘liqligini e’tirof etish hamda shu sababli ularga iqtisodiy jarayonlarda, qaror qabul qilishda ishtirok etish huquklari berilishi ham nazarda tutiladi.
Xalqaro Mehnat Tashkiloti tomonidan qabul qilingan konventsiya va
tavsiyanomalarda ish beruvchilar va xodimlar vakillik organlari o‘rtasida
sheriklik munosabatlarini rivojlantirish bo‘yicha tavsiyalar nazarda tutilgan holda O‘zbekiston Respublikasi Mehnat kodeksining 10-moddasida „O‘zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomasida yoki Xalqaro mehnat tashkilotining O‘zbekiston tomonidan ratifikasiya qilingan konventsiyasida xodimlar uchun mehnat to‘g‘risidagi qonunlar yoki boshqa normativ hujjatlarga nisbatan imtiyozliroq qoidalar belgilangan bo‘lsa, xalqaro shartnoma yoki konvensiyaning qoidalari qo‘llaniladi” — deb e’tirof etilgan. Ya’ni davlatimizdagi amaldagi qonunchilikka ko‘ra ijtimoiy sherikchilik tamoyillarini kengaytirish va chuqurlashtirishga alohida ahamiyat berilgan. Ijtimoiy sheriklik tizimining quyidagi xususiyatlarini nazarda tutish kerak:
Ijtimoiy sheriklikning asosiy tamoyillari:
- davlatning ijtimoiy sherikchilikni demokratik asosda mustahkamlash va rivojlantirishga ko‘maklashishi;
- muzokara ishtirokchilarining manfaatlarini hurmat qilish va hisobga olish;
- tomonlarning shartnoma munosabatlarida ishtirok etishlaridan manfaatdorligi;
- ijtimoiy sheriklar va ular vakillarining amaldagi qonunlar va me’yoriy hujjatlarga qat’iy amal qilishlari;
- tomonlarning teng huquqligi va o‘zaro munosabatlaridagi ishonch;
- bir-birlarining ishlariga aralashmaslik;
- ijtimoiy sheriklikka taalluqli masalalarni tanlash va muhokama qilish
erkinligi;
- ijtimoiy sheriklar tomonidan o‘zaro kelishuv asosida majburiyatlar qabul qilishning ixtiyoriyligi;
- ijtimoiy sheriklikka taalluqli masalalar yuzasidan muntazam ravishda
maslahat uchrashuvlari va muzokaralar o‘tkazish;
- ijtimoiy sheriklar tomonidan qabul qilingan majburiyatlarning bajarilishini amalda ta’minlash;
- kelishilgan ahdlashuvlar ijrosining majburiyligi;
- ijtimoiy sheriklik doirasida qabul qilingan bitimlar, shartnomalar va
qarorlar ijrosi ustidan doimiy nazoratni ta’minlash;
- tomonlar, ular vakillari, mansabdor shaxslarning mas’ulligi.