Bozorni va asosiy raqobatchilarni tahlil qilishda

Variant-1

1. 
   Bozorni va asosiy raqobatchilarni tahlil qilish.
   

Bozorni va asosiy raqobatchilarni tahlil qilishda quyidagi masalalarga asosiy e’tiborni qaratish lozim: bozor hajmini (sig’imini); bozorning to’yinganlik darajasini; yaqin istiqbolda bozorning to’yinganlik darajasi va hajmining o’zgarish tendentsiyalarini; eng istiqbolli sotuv bozorlarini aniqlash (6.1-jadval); asosiy raqobatchilarni baholash (6.2-jadval).
^
1-jadval
Sotuv bozorlarini baholash

№	Ko’rsatkichlar	Korxonaga eng yaqin shahar yoki aholi punkti	100 km masofadagi aholi punktlari	100 kmdan uzoqdagi bozorlar
1	Talab darajasi
2	Talabni qoniqtirish darajasi
3	Raqobat darajasi
4	Mahsulotni xarid qilishga tayyor iste’molchilar salmog’i

2-jadval


Raqobatchilarni baholash va tahlil qilish

№	Raqobatchilar tavsifnomasi	Asosiy raqobatchilar
		Birinchi	Ikkinchi
1	Sotuv hajmi, natural ko’rsatkichlar
2	Bozorda egallagan ulushi, %
3	Narx darajasi
4	Moliyaviy holat (rentabellik)
5	Texnologiyalar darajasi
6	Mahsulot sifati
7	Reklama xarajatlari
8	Tashqi ko’rinishning jozibadorligi
9	Korxona faoliyat ko’rsatayotgan vaqt, yil

2. 
   Ishlab chiqarish rejasining resurslar bilan ta’minlanganligi
   

Resurslar bilan ta'minlanganlik – biznesning asosiy qoidalaridan biri bo‘lib, mulkchilik qaysi shaklida ekanligidan qat'i nazar majubriy hisoblanadi. Moddiy, mehnat, moliyaviy va texnik-texnologik resurslarsiz mahsulotni ishlab chiqarish jaraѐnining imkoni yo‘qligi ham isbot talab qilmaydigan qoidadir. Shu sababli yangi ѐki joriy ishlab chiqarishni tashkil qtish vazifasi hal qilinaѐtgan har safar resurslar bilan ta'minlaganlik masalasi yuzaga chiqadi. To‘g‘ri, bu vazifani hal qilish metodikasi ko‘p jihatdan resurslar turi, ishlab chiqarish miqѐsi va xarakteriga bog‘liq bo‘ladi.Aytish kerakki, o‘tmishda, iqtisodiѐtda davlat mulki asosiy o‘rinni egallagan, korxonalarni zarur moddiy-texnik va moliyaviy resurslar bilan ta'minlash davlatning vazifasi bo‘lgan paytlarda bu masalar korxonalarning «boshini og‘ritmas» edi. Korxona davlatga qarashli bo‘lganligi sababli davlatning o‘zi uning iqtisodiy barqarorligi, jumladan, uning resurslar bilan ta'minlanganligi uchun javobgar bo‘lgan.Bugungi kunda iqtisodiѐtda vaziyat umuman o‘zgacha. Iqtisodiѐtning asosini mulkchilikning turli shakllari tashkil etadi. Davlat iqtisodiy faoliyat va tadbirkorlik erkinligini, qonunda ko‘rsatilgan hollardan tashqari korxonalarning ishlab chiqarish- xo‘jalik faoliyatiga aralashmaslikni kafolatlaydi, mulkchilikning barcha shakllari tengligi va huquqiy himoya qilinishini ta'minlaydi.

3. 
   Korxona mahsulotining kompleksli tavsifnomasi va baholanishi
   

Korxona mahsuloti (ishi, xizmati) besh tavsifnomaga – sifat darajasi, xususiyatlar yig’indisi, o’ziga xos bezagi, marka nomi va o’ziga xos o’roviga (qadoqlanishiga) ega bo’lishi lozim.
Biznes-rejada mahsulotni tavsiflash bozorga sotuvga chiqarilayotgan tovar kabi ifodalanishi lozim. Tovar haqida o’z iste’mol qiymati bilan odamlarning u yoki bu ehtiyojlarini qondiruvchi mahsulot yoki buyum sifatida tasavvur paydo bo’lishining oldini olish kerak. Tovarning bu jixatlari uning bozor tushunchasi sifatidagi xususiyatlarining yarmini tashkil qiladi, xolos. Ikkinchi yarmi mahsulotni sotish va iste’molga tayyorlash, unga texnik xizmat ko’rsatish, ehtiyot qismlar bilan ta’minlash, tovar belgisi, o’rovi va hokazolardan iborat bo’ladi.
Mahsulotni baholashda taklif qilinayotgan tovarning hayotiylik davrini aniqlash ham muhim ahamiya kasb etadi.
Har qanday tovarning hayotiylik davri ma’lum bir qonuniyatlarga bo’ysunadi va bir qator bosqichlardan (namoyish etish, o’sish, tarqalish, to’yinish, so’nish) iborat bo’ladi. Tovarning bu bosqichlardan o’tish tezligi bozor kon’yunkturasiga ta’sir ko’rsatuvchi bir qator holatlarga bog’liq bo’ladi. Tovarning hayotiylik davri bosqichlari bo’yicha oldindan hisoblab chiqilgan va belgilangan tarzda harakatlanishi narx, tovarni sotish usullari, reklama, ishlab chiqarish obyektlari va tovar harakatlanishi bilan manevr qilish kabi vositalardan foydalangan holda zarur chora-tadbirlarni o’z vaqtida qabul qilishga imkon beradi. Ularning barchasi sotuv hajmi va darajasiga, demak, biznes-rejaning moliyaviy natijalariga ham ta’sir ko’rsatadi.

Variant-2

1.