Bàrchà mîddàlàr ko‘p sînli bo‘linmàs zàrràlàrdàn àtîm

Àtîmning màjburiy nurlànishi. Îldingi màvzulàrdà qàyd etilgà-

nidåk, àtîm àsîsiy hîlàtdà bo‘lgànidà nurlànmàydi và undà chåksiz

uzîq vàqt dàvîmidà turàdi. Àmmî àtîm bîshqà tà’sirlàr (elåktr-

30-§.

---

117

màgnit màydîn, bîshqà zàryadlàr) nàtijàsidà uyg‘îngàn hîlàtgà

o‘tishi mumkin. Îdàtdà, àtîm uyg‘îngàn hîlàtdà uzîq bo‘lmày

yanà qàytib àsîsiy holatgà o‘tàdi và bundà enårgåtik sathlàrning

fàrqigà tång enårgiyali fîtîn chiqàràdi. Bundày o‘tish o‘z-o‘zidàn

ro‘y  bårgàni  uchun  chiqàrilàdigàn  nurlànish  spîntàn  nurlànish

dåyilàdi  và  chiqàrilgàn  nurlàr  kîgårånt  bo‘lmàydi.  Àmmî

À.Eynshtåynning  tà’kidlàshichà,  bundày  o‘tishlàr  nàfàqàt  o‘z-

o‘zidàn, bàlki màjburiy hàm bo‘lishi mumkin. Bundày màjburiy

o‘tish  uyg‘îngàn  àtîm  yonidàn  o‘tàyotgàn  fîtîn  tà’siridà  ro‘y

bårishi mumkin (55- ràsm).

Nàtijàdà  àtîm  uyg‘îngàn  holatdàn  àsîsiy  holatgà  o‘tishidà

chiqàrilàdigàn fîtîn, bu o‘tishni vujudgà kåltiràdigàn fîtîn bilàn

bir õil bo‘làdi. Bîshqàchà àytgàndà, hàr ikkàlà fîtîn hàm bir õil

chàstîtàgà, hàràkàt yo‘nàlishigà, fàzàgà và qutblànish yo‘nàlishigà

egà bo‘làdi. Rus fizigi V.Fàbrikànt màjburiy nurlànish yordàmidà

yorug‘likni kuchàytirish usulini tàklif qildi. Bu usulning mîhiyatini

tushunish uchun quyidàgi misîlni ko‘ràylik. Àyrim mîddàlàrning

àtîmlàridà  shundày  uyg‘îngàn  holatlàr  màvjudki,  àtîmlàr  bu

holatlàrdà uzîq vàqt dàvîmidà bo‘lishlàri mumkin. Bundày holatlàr

måtàstàbil holatlàr dåyilàdi. Ìåtàstàbil holatlàr bilàn yoqut kristàli

misîlidà bàtàfsil tànishàylik.