Bàrchà mîddàlàr ko‘p sînli bo‘linmàs zàrràlàrdàn àtîm

Yarim  yemirilish  dàvri.  Ràdiîàktiv  yemirilish  intånsivligini

õàràktårlîvchi kàttàliklàrdàn biri yarim yemirilish dàvridir. Yarim

yemirilish dàvri 

æ

ö

ç

÷

è

ø

1

2

T

 dåb, bîshlàng‘ich yadrîlàrning sîni o‘rtàchà

ikki màrtà kàmàyishi uchun zàrur bo‘làdigàn vàqtgà àytilàdi.

---

131

Àgàr  =

1

2

t T  bo‘lsà, undà 

=

0

2

N

N

  và  ràdiîàktiv  yemirilish

qînunigà muvîfiq:

l

-

=

0

0

2

1 / 2

T

N

N e

.

Ushbu fîrmulàni pîtånsirlàb quyidàgini îlàmiz:

l

=

-

1

2

ln 2

T

yoki

l

l

=

=

1

2

0,693

ln 2

T

                                       (34.2)

ni hîsil qilàmiz.

Òurli izîtîplàr uchun yarim yemirilish dàvri judà kång intår-

vàldà o‘zgàràdi. U uràn uchun 4,56 mlrd yilgà tång bo‘lsà, pîlîniy

izîtîpi uchun bîr-yo‘g‘i 1,5 · 10

-4

 

s ni tàshkil qilàdi.

Àktivlik. Vàqt birligidà pàrchàlànàdigàn yadrîlàrning sînini

bilish muhim àhàmiyatgà egà. Àynàn shundày õàràktåristikàdàn

fîydàlàngàndà  nuklid  ibîràsi  ishlàtilàdi.  Nuklid  dåb,  prîtînlàri

sîni Z và nåytrînlàri sîni N bilàn fàrq qilàdigàn àtîm yadrîlàrigà

àytilàdi.  Ràdiîàktiv  mànbàdàgi  nuklidning  àktivligi  (À )  dåb,

nàmunàdàgi shu yadrîning 1 s dàgi pàrchàlànishlàr sînigà àytilàdi:

A = lN .                                               (34.3)

Àktivlikning SI dàgi birligi – Båkkårål (Bq): nuklidning 1 Bq

àktivligi dåb, 1  s dà 1 tà pàrchàlànish ro‘y båràdigàn àktivlikkà

àytilàdi. 1Bq = 1 pàrch./1 s = 1 s

-1

. Hîzirgàchà yadrî fizikàsidà

siståmàgà  kirmàydigàn  nuklid  àktivligining  birligi  –  kyuri  (Cu)

qo‘llànilàdi: 1 Cu = 3,7 · 10

10

 Bq.