bólish kabi ma'nolarni bildiradi. Shuningdek, chiqish
kelishigidagi tóldiruvchilar harakat yoki belgining obyekti óziga
qaratilgandek singari ma'nolarni ham ifodalaydi. Chiqish
kelishigidagi tóldiruvchi, gapdagi ifoda maqsadiga qarab, ótimli
yoki ótimsiz ma'noli fe'lga va sifat, ot yoki boshqa yolg'iz
sózga, shuningdek ular ishtirok etgan tarkiblarga bog'lanadi.
Tóldiruvchining tuzilishiga kóra turlari
Boshqa gap bólaklari kabi tóldiruvchilar ham sodda va murakkab
tóldiruvchilarga bólinadi.
Sintaktik formadagi sóz bilab ifodalanib, bir sodda tushuncha
anglatadigan tóldiruvchi sodda tóldiruvchi deyiladi. Sodda
tóldiruvchi quyidagi sóz turkumlari bilan ifodalanadi:
• ot bilan: Qorabuloqliklardan órganish kerak;
• sifat bilan: İlg'orlarni maqtaydilar, qoloqlarni qoralaydilar;
• son bilan: Bektemir gazandaning birdaniga ikkitasini yóq qildi;
• olmosh bilan: Senga baxtdan taxt tilarman...
•ravish bilan: Kópiga ham oziga ham sabr qildik;
•fe'l va uning funksional formalari bilan: Gapni aytgin uqqanga,
jonni jonga suqqanga;
• mimema bilan: Valijon otning dupur-dupurini eshitib,
xarsangtosh ortiga ótdi.
İkki va undan ortiq sózlarning tobelanish
munosabatidan tashkil topib ,bir
murakkab tushuncha anglatadigan, gapda
butunligicha tóldiruvchi vazifasida
qóllanadigan morfologik-sintaktik birliklar
murakkab tóldiruvchi deyiladi.
Murakkab tóldiruvchi kópincha murakkab
sózlar,turg'un birikmalar, frazeologik
birikmalar, irofa xarakteridagi qaratqichli
birikmalar, belgisiz qaratqichli birikmalar,
Do'stlaringiz bilan baham: |
