Bu foydalanuvchining bajarilayotgan (ishlayotgan) dasturi. Operatsion tizimlar ishlash vaqtida dasturlar sinfining ko’p sondagisini bajaradi: paketli topshiriqlar

Jarayonlarni rejalashtirish.
Xar gal, chegaralangan resurslar va ularning bir nechta iste’molchilari bilan ish ko`rilganda, masalan, misol uchun mexnat jamoasida maosh fondini taqsimlash deylik, biz mavjud resurslarni istehmolchilar o`rtasida taqsimlash bilan shug`ullanishimizga to`g`ri keladi, yoki boshqacha aytganda resurslardan foydalanishni rejalashtirishimizga to`g`ri keladi. Bunday rejalashtirish aniq qo`yilgan maqsadlarga (ya’ni, masalan, resurslarni taqsimlash xisobicha biz nimaga ega bo`lmoqchimiz) va bu maqsadlarga mos va istehmolchi parametrlariga tayanadigan algoritmlarga ega bo`lishi kerak.
Rejalashtirish darajalari(urovni).
Yuqorida biz, xisoblash tizimidagi ikki xil rejalashtirish: topshiriqlarni va `rotsessordan foydalanishni rejalashtirish xaqida so`z yuritgan edik.
To`shiriqlarni rejalashtirish jarayonlarni uzoq muddatga rejalashtirish sifatida foydalaniladi. U, tizimda, uning mulg`tidasturlash darajasini, ya’ni bir vaqtning o`zida mavjud bo`lgan jarayonlar sonini aniqlab, jarayonlarni yuzaga kelishiga javob beradi. Agar tizimning mulg`tidasturlash darajasi doimiy bo`lib tursa, kompyuterdagi jarayonlar o`rtacha soni o`zgarmaydi, u xolda yangi jarayonlar faqat oldin yuklanganlari tugallangandan keyin paydo bo`ladi. SHuning uchun xam uzoq muddatga rejalashtirish kam ishlatiladi chunki, yangi jarayonlar `aydo bo`lishi orasida o`nlab minutlar o`tishi mumkin.
Protsessordan foydalanishni rejalashtirish, jarayonlarni qisqa muddatga rejalashtirish sifatida foydalaniladi. U, masalan, bajariladigan jarayonning kiritish –chiqarish qurilmalari yoki vaqtning ma’lum intervali tugallangandan so`ng amalga oshiriladi. Masalan u, xam qisqa muddatli rejalashtirish 100 millisekundda bir marttadan kam amalga oshirilmaydi.
Bahzi xisoblash tizimlarida, unumdorlikni

oshirish uchun, qisman bajarilaya`gan jarayonni operativ xotiradan diskka vaqtincha jo`natish va keyinroq esa uni bajarilishini davom ettirish uchun orqaga qaytarish mumkin. Bunday `rotsedu raswapping, ya’ni tarjimada “o`tkazish (perekachka)” ni bildirsa xam, tarjimasiz “svoning” termini ishlatiladi. Jarayonlardan qaysisini va qachon diskka va orqaga qayta o`tkazishni, odatda, jarayonlarni rejalashtirishning qo`shimcha darajasi –o`rtacha muddatli rejalashtirish yordamida amalga oshiriladi