Bundan 100-150 yil ilgari odamizot sun’iy (elektrik)

Nazorat savollari:

1. Nurlanishlar spektorini tushuntirib bering?

2. Ko‘rinarli nurlanishlar sohasini ko‘rsating?

3. Monoxromotik nurlanishlar deb qanday nurlanishlarga aytiladi?

4. Nurlanish energiyasi iste’molchilariga ta’rif bering?

5. YOrug‘lik texnikasida nurlanish iste’molchisi sifatida nima olinadi?

6. Nisbiy spektrial sezgirlikni tushuntirib bering?

3 MA’RUZA

Jismni yorug‘lik xususiyati

Reja:

1. Yorug‘lik oqimi.

2. Yorug‘lik kuchi.

3. Yorug‘lik kuchi taqsimlanishining bo‘ylama egri chiziqlari.
Yorug‘lik oqimi

Yorug‘lik texnikasida ko‘z asosiy iste’molchi hisoblanadi. SHuning uchun, nurlanishni samarali ta’sirini baholash uchun yorug‘lik oqimi tushunchasi kiritiladi. Bu ko‘zga yorug‘lik ta’siri bilan baholanadigan nur energiyasi quvvati bo‘lib, uning nisbiy spektrial sezgirligi nurlanishning nisbiy spektrial yorug‘lik samaradorligining me’yorlangan funksiyasi bilan aniqlanadi.

YUqoridagi ifodalar va ta’rif bo‘yicha quyidagini olamiz:

bu erda: - nurlanish oqimining spektrial zichligi:

- ko‘zning spektrial sezgiligi.

Agar funksiyasini kiritsak, unda



Bu erda - nurlanishning nisbiy spektrial yorug‘lik samaradorligini me’yorlangan (ko‘z uchun) funksiyasi.

Kunduzgi ko‘rish uchun bu funksiyaning qiymatlari 1933 yil o‘lchov va og‘irlik qo‘mitasi tomonidan qabul qilingan va ma’lumotnomada keltirilgan. Nurlanishning spektrial yorug‘lik samaradorligining eng katta qiymati to‘lqin uzunligi =555nm bo‘lgan monoxromatik nurlanish oqimiga to‘g‘ri keladi.

Xalqaro shartnomaga binoan yorug‘lik oqimining birligi sifatida lyumen (lm) qabul qilingan. To‘lqin uzunligi =555nm va quvvati 1 kVt bo‘lgan monoxromatik nurlanishning yorug‘lik oqimi 680 lm ga tengligi o‘lchash asosida aniqlangan (agar nurlanishning to‘lqin uzunliga =555nm bo‘lsa, unda 1 Vt nur oqimining yorug‘lik oqimi 680 lm ga teng).

Integrallash oralig‘i V() funksiya bilan chegaralanadi; yning qiymati, to‘lqin uzunligi <380 nm va >760 nm bo‘lganda teng.

Demak, yuqoridagi ifodalarga asoslanib to‘lqin uzunligi bo‘lgan monoxromatik yorug‘lik oqimini aniqlovchi tenglamani yozish mumkin.



bu erda: -to‘lqin uzunligi ma’lum bo‘lgan nurlanish oqimining qiymati, Vt.

-ning qiymatlari jadvallardan yoki nisbiy birlikda yaqin uzunligiga bog‘liq holda chiziqlardan aniqlanadi.