Buxarada evreylerdiń diniy dástúrleri hám bayramları Joba Kirisiw

Evreyliktegi aǵıslar.
Evreyliktegi aǵıslar haqqında sóylegende olardı áyyemgi aǵıslar hám zamanagóy aǵıslarǵa bolıwımız múmkin. Áyyemgi aǵıslarǵa : Saduqiylar, Farziylar, Esseylar kiredi.
Saduqiy atı patshah Dovud payǵambar dáwirinde jasaǵan ruwxanıy Saduq atı menen baylanıslı. Kóplegen lawazımlı ruxaniylar saduqiy bolǵanlar. Olar diniy jumıslarda tek Nızam (Musoning bes kitapı ) ni tán alǵanlar. Nızamda ruxaniylar, qurbanlıqlar, sıyınıwlar haqqında sóz baradı, lekin aqıret hám qıyamet haqqında hesh nárse deyilmagan. SHuning ushın saduqiylar qıyamette ólgenlerdiń qayta tiriliwin tán almaǵanlar.
Farziy atı áyyemgi evrey tilindegi «tushuntirish», «ajratib kórsetiw» sózinen alınǵan bolıp, olar Musoning nızamın túsindirme bergenler hám ápiwayı adamlarǵa uyretganlar. Farziylar Musoning zamaninen berli awızsha dástúr dawam etip kelip atır dep esaplaydilar. Olar hár bir áwlad óz mútajliklerin qandırıw ushın Nızamdı túsindirme bery aladı dep bilgenler.
Olar múqaddes derek retinde tekǵana Musoning nızamın, bálki basqa payǵambarlardıń da múqaddes jazıwların, hátte ózleriniń úrp-ádetlerin de qabıl etkenler jáne bulardıń barlıǵına qıyqımlıq menen ámel etkenler. Sol sebepli olar awqatqa, kiyimge hám basqa zatlarǵa júdá ıqtıyat bolǵanlar. Qolı hám bedenleriniń ıqshamlılıǵına úlken itibar bergenler. Farziylar júdá kóp payǵambarlar aytıp ótken qıyametke, ólgenlerdiń qayta tiriliwine ısengenler.
Esseylar. Quddus daǵı kóplegen ruxaniylar Quday olardan talap etkeni sıyaqlı yashamas edi. Odan tısqarı rimlikler birpara diniy hámellerge Musoning Nızamına muwapıq múnásip bolmaǵan shaxslardı tayınlaǵan edi. Bunı kórgen bir gruppa ruxaniylar Quddusda sıyınıw qılıw hám qurbanlıq qılıw Nızamǵa tuwrı kelmey qaldı, dep esapladılar. Olar Quddustı tastap, evrey sahralarına shıǵıp kettiler hám sol erda óz jámáátlerin quradılar. Olardı esseylar dep atawdı. Esseylar Quday tárepinen jiberiletuǵın qutqarıwshı - Messiyaning keliwi hám Quddustı tazalawın kútip, sıyınıw etip jasar edi.
Massonizmning mánisi «ozod qurıwshılar» bolıp, evreyliktegi jasırın shólkem bolıp tabıladı. Ol eramizǵa shekemiy 44 jılı Rim imperatorlaridan Irod Akriba tárepinen óziniń eki evrey máslahátshisi: baslıq orınbasarı Heron Abyud hám birinshi sekretar Muob Lomiy járdeminde islengen. Maqseti - dúnyada evreyler húkimranlıǵın ornatıwǵa erisiw. Ol shólkemlesken dáwirde «maxfiy qudıret» dep atalardı. Keyinirek massonizm dep ataldı.
Sionizm atı Quddus daǵı Sion tog'i menen baylanıslı. Bul aǵıs Avstraliyalıq evrey jurnalist T. Gerlsning «Evreyler mámleketi» qollanbası tiykarında dúzilgen. Bul aǵımdıń óz aldına qoyǵan maqseti - evreyler ózleri jasap turǵan túrli úlkelerden shıǵıp, Palestinada «milliy qosılıw»ga erisiw. Sionizm «jahon evrey milleti»- «oliy millet» sıyaqlı ideyalardı ilgeri suradi. Óz ideyasına kóre sionizm siyasiy aǵıs bolıp, maqsetine erisiw jolında evrey dininen paydalanadı.