Buxgalteriya hisobining predmeti, metodi va prinsplari

Buxgalteriya hisobi tizimining shakllanish va rivojlanish tarixi

Hisob tizimining shakllanishi kishilik jamiyati rivojlanishi bilan bog‘liq bo‘lib, tarixiy manbarnung guvohlik berishicha, 6000 yil oldin dastlabki hisoblar paydo bo‘lgan. Dastlab hisobning eng oddiy shakllari paydo boigan . U bilan bog4liq m a’lum manba eramizdan 3600 yil oldin Shumeredagi toshlarda savdo bitimlari qayd etilgan bo‘lib, bu hisobning dastlabki ko‘rinishi hisoblanadi. Qadimiy Egipitda hisob tizimi birmuncha rivojlangan (e.ol. 3900-2800-yillar) boiib, unda jarayonlar xranologik tarzda qayd etilgan va har ikki yilda ko‘char va ko‘chmas mulk inventarizasi-
ya qilingan. Amerikada qadimiy hindular madaniyatini o ‘rganishda ular qishloq xo‘jalik mahsulotlarini hisobga olishda arqon bo‘laklaridan foydalanganliklari hamda ushbu ishlami olib borish uchun jamoa hisobidan oylik oladigan buxgalter lavozimi joriy etilgani aniqlangan Rus olimi Ya.V. Sokolov o ‘zining «Очерки по истории бухгалтерского учета» nomli asarida buxgalteriya hisobining paydo boiishini quyidagi uch qarashga bo‘ladi: 600 yil oldin, xo‘jalik hayotidagi maqsadli jarayonlarmng ro ‘yxatga olinishi natijasida; 500 yil oldin. bu borada Luka Pacholining kitobi chiqishi bilan; 100 yil oldin, bu borada har xil maktablarning paydo bo‘lishibilan. G‘arb mamlakatlarida «Buxgalteriya hisobi tadbirkorlik tili» degan ibora mavjud. Bundan ko‘rinib turibdiki, oddiy tadbirkordan tortib to korxona rahbarigacha «Buxgalteriya hisobi» fanini o‘rganishi va uning asosiy usul hamda uslubiyatini o‘zlashtirib olishi bugungi kun talabidir.
Buxgalteriya hisobi - iqtisodiy siyosat shakllanishining asosiy bo‘g ‘ini, korxona kapitali aylanishini boshqarish va ishlab chiqarish xo‘jalik faoliyatini tartibga solishda hisob m a’lumotlami yig‘ish hamda bir tizimga keltirishda yagona mexanizm hisoblanadi. Buxgalteriya hisobining tug‘ilish davri Italiya diyori bilan bog'liqdir. Jamiyatda ikkiyoqlama yozuv paydo bo‘lishi soha rivojlanishiga asos bolad i. XIII-XIV asrlarda ikkiyoqlama yozuv tizimi paydo bo‘ldi va Shimoliy Italiyaning bir necha savdo markazlarida undan foydalanila boshlandi. Topilgan yagona qo‘lyozmalarga ko‘ra ikkiyoqlama yozuv 1340-yili paydo bo‘lgan Yana boshqa manbalarga ko‘ra, bundan ham oldinroq Fransiyanmg Shampan viloyati savdo firmalarida (1299-1300) ikkiyoqlama yozuvdan foydalanilgan. Ikkiyoqlama yozuvga fransuz monaxi