Buxoro davlar universiteti Tabiiy fanlar fakulteti Kimyo kafedrasi

Faynemann - Ross usuli - asosida sopolimerning tarkib tenglamasini
quyidagi modifikasiyada ishlatish yotadi:
M_i „ m_i
^L = F va — = f


M


m


bulardan ^F (f - i) = r_i ^Fj- - r₂
F F²
Bu tenglamaning chap hadi —(f - i) = y deb va o’ng tomonidagi hadning —
nisbati x deb belgilab olinadi. Har bir tarkib uchun х va u hisoblanib, х bo’yicha u ning o’zgarish grafigi chiziladi (6.2 - rasm). To’g’ri chiziqning ordinata o’qi bilan kesishishidan hosil bo’lgan kesma r₂ ning, to’g’ri chiziqning og’ish burchagi r_i ning qiymatini beradi.

2. 
   rasm. Mayo-L’yuis usuli bo’yicha sopolimerlanish konstantalari r_i va r₂ ni aniqlash.
   

asm. Sopolimerlanish konstan-talari r_i va r₂ larni Faynemann-
Rosc usuli bilan aniqlash.


Kelen - Tyudesh usuli - bu keyingi yillarda juda keng tarqalayotgan usullardan bo’lib, sopolimer unumi 50% gacha bo’lgan hollarda ham r_i va r₂ ni
hisoblash imkonini beradi. ^Mi - monomerlar aralashmasining dastlabki tarkibi,
^M2
mol. ulush; — - sopolimer tarkibi, mol. ulush.
^m2

		"7^1'- /1
	j/m	^ 1 1 1 I.-	^rl
0	/ 0.5	1.0 x

Г K ] ^	0,5		Г [M J ^
V K^] У			V ^[M 2 ^] У

/ 4 0,5 ^r[rnA V ^[?2^] У ■Г2 + 0,5 [M 2^ M1]. 0,5 ^r[rnA V K^] У = 0 (6.23) Sopolimerlanish konstantalari qiymati molekulyar zanjirda M1 va M2 komponentlarning taqsimlanishini hisoblash imkonini beradi, ya’ni sopolimer tuzilishini aniqlash mumkin. Medvedev, Abkin va Gindin tomonidan sopolimer makromolekulasidagi M1 va M2 monomerlarning taqsimlanish funksiyasi uchun quyidagi tenglamalar taklif qilingan. Turli xil tarkibdagi makromolekulalarda monomer zvenolari ichkimolekulyar taqsimlanish funksiyasi: ^fM ^2 ш1 V ?2 У шх	+ 2
V У		V у

+ r (6.24) ^fM 1 -M 2 = ^fM in. да,, f ™ Л ( ™ \	+ 2
VУ		V?2 У

+ r (6.25) fM M 2 — M 2 f ^ \ f ^ \	+ 2
V ?2 У		V ?2 У

+ r


(6.26)


bu erda ?₁ va ?₂ - monomerlarning sopolimerdagi mol.qismi.

2. 
   Makromolekula bo’laklaridagi monomerlar zvenolarining o’rtacha uzunligi quyidagi ifodalar orqali hisoblanadi:
   

1 —M1 + ^fM ₁ — M ₂
— •


^fM1


va


J"m-, —M, + ^fMi


j- J 2 —2 J 2 —
— "


^M2


^fM


(6.27)


M2 —M1


1. Makromolekulalardagi monomer zvenolari ichkimolekulyar
taqsimlanish funksiyasi asosida makrozanjirdagi M₁ va M₂ strukturalar molyar
qismini hisoblash mumkin:
f f Y^—11


Fⁿ = f
¹ Mi J M 2 —Mi


^fM


^fM
1 —M1 + ^fM
1 —M 2 У


^fM


^fM ₁ —M₁ + ^fM ₁ —M₂


n


(6.28)


r


2


r


2


21


r


r


2


2


r


11


12

f

Fⁿ = f
¹ M 2 j M_v


^M2


^fM


_v n—1


^M₂ ^—M₂


^ f IM 2 —2 f IM 2 —IM, J


^fM


M 2 —M,


fIM —IM fMi


• n


(6.29)


bu erda FM, va Fm.2 - faqat M₁ va M₂ komponentlardan iborat molekulyar zanjirdagi bo’laklar molyar qismi; n - shu bo’laklardagi elementar zvenolar soni;
fM, —M₁^, fM, —m^ Jm ₂ —m, ^va Jm ₂ —m₂ ^{- M}1^-ML ^M1^-M2^{, M}2^-M1 ^{va M}2^-M2