Buxoro davlar universiteti Tabiiy fanlar fakulteti Kimyo kafedrasi

Bu usulda ham temir tuzlari bilan persulfatlar orasida boradigan o’zaro ta’sir
2
natijasida erkin radikallar o’rniga faol anionradikal SO "₄ hosil bo’ladi:
S2O8^2- + S2O3^2- ^ SO4^2- + SO4^2- + S2. O3
SO4^- + H2O^ HSO4^- +OH.
Hosil bo’lgan faol radikallar ishtirokida polimerlanish jarayoni boshqa usullarga nisbatan past harorat darajasida olib borishga imkoniyat tug’diradi.
Polimerlanish jarayonini olib borishda muhitga (asosli, kislotali yoki organik erituvchi ishtirokida) va polimerlash usuliga qarab, inisiatorlar sistemasini tanlash ham maqsadga muvofiqdir. Masalan, organik erituvchilar ishtirokida polimerlanish jarayoni uchun akrilperoksidlarni inisiatorlar sifatida, qaytaruvchi moddalar sifatida esa uchlamchi aromatik aminlarni ishlatish maqsadga muvofiqdir. Bunday sistemada oksidlanish-qaytarilish jarayoni quyidagicha boradi:


C₆H₅—NR2 +C6H5 —C — O—O —C —C6H5 ► C6H5— NR2+
H H
О О + C6H5COO +C6H5C00 _


Bunday oksidlanish-qaytarilish sistemalarining afzalligi shundan iboratki, birinchidan gomolitik parchalanish reaksiyasining tezligi oshiriladi; ikkinchidan polimerlanish jarayonini past haroratda olib borish uchun imkoniyat yaratiladi va uchinchidan, hosil bo’lgan polimerlar tarkibida qaytaruvchi modda molekulasining qoldiqlari uchramaydi. Keyingi paytlarda polimerlarning fizikaviy, kimyoviy va mexanik xossalarini yaxshilash maqsadida ko’pincha yuqorida keltirilgan oksidlanish-qaytarilish ko’rinishidagi binar sistemalar polimerlanish jarayonini tezlashtirish maqsadida ishlatilmoqda. Ko’p holda binar sistemadan iborat inisiator komponentlarining o’zaro ta’sirlashuvi natijasida faol markaz - erkin radikallar bilan bir qatorda ion-radikallar hosil bo’ladi. Bu reaksiya oraliq mahsulotlar, ya’ni zaryad uzatuvchi komplekslar (ZUK) hosil bo’lishi bilan boradi. Bunga misol