TARIX VA YURIDIK FAKULTETI FOZILOVA XURSANDOYNING Mavzu:” A.Toynbi tarix falsafasi” MUSTAQIL ISHI - Arnold Jozef Toynbi CH (1889 yil 14 aprel-1975 yil 22 oktyabr)-ingliz tarixchisi, sivilizatsiyalarning yuksalishi va pasayishini o'n ikki jildli tahlil qilgan, Tarixni o'rganish, 1934-1961 yillar-jahon tarixining monumental sintezi, tarixni global nuqtai nazardan o'rgangan, yuksalish, gullash va pasayishning universal ritmlariga asoslangan meta-tarix
- Toynbi tarixga milliy davlat yoki etnik guruhlarni tarix birligi sifatida qaraydigan nuqtai nazardan emas, balki butun dunyodagi diniy urf-odatlarning rolini hisobga olgan holda tsivilizatsiyalardan yondashgan.
- Xuddi shunday tsivilizatsiyaning yuksalishi va pasayishini tushuntirgan Osvald Spengler (1880 - 1936) haqidagi tabiiy deterministik qarashni rad etish. G'arbning tanazzuli, Toynbi qiyinchiliklarga javob berish kontseptsiyasini kiritdi, odamlar duch kelgan qiyinchiliklarga qanday javob berishlari tsivilizatsiyaning yuksalishi va pasayishini aniqladi. Uning tarixga bo'lgan qarashlari tarix falsafasiga ham ta'sir ko'rsatdi.
Tarixning mazmunini aniqlash yo‘lidagi izlanishlar. - Ma'lumki, har qanday ijtimoiy hodisaning mohiyatini va uning jamiyatning rivojlanish jarayonidagi o‘rnini faqat u butun jamiyatning rivojlanish jarayoniga bog‘lab, ya'ni umumiy tarixiy jarayon doirasida o‘rganilgan taqdirdagina tushunish mumkin. Bundan muqarrar tarzda butun insoniyat tarixiga tegishli bo‘lgan savollar kelib chiqadi: tarixiy rivojlanishning biron-bir maqsadi mavjudmi; jahon tarixi qaysi yo‘nalishda harakatlanadi; tarix biron-bir muayyan mazmunga egami? Bu savollarning barchasiga falsafaning «tarix falsafasi» degan nom olgan bo‘limi javob beradi. Hozirgi darsliklarda tarix falsafasining predmetini, uning tuzilishi va funksiyalarini yoritishga lozim darajada e'tibor berilmaganini hisobga olib, mazkur bo‘limni ayni shu muammolarning tahlilidan boshlaymiz.
Do'stlaringiz bilan baham: |
