Buxoro davlat universiteti pedagogika instituti

Ayiruv bog‘lovchilari. Gap boʻlaklari, shuningdek, qoʻshma gap 
tarkibidagi gaplar bildirgan narsa-hodisalardan biri boʻlishini yoki ular 
galma-gal boʻlishini koʻrsatish yoʻli bilan ularni bir-biriga bogʻlash 
uchun xizmat qiluvchi bogʻlovchilar: yo..., yoki; yo..., yo...; goh..., 
goh..., ba’zan..., ba’zan... kabilar: Goh supa chetiga ekilgan rayhon 
hidi dimoqqa urilar, goh tom orqasidagi yoʻngʻichqazorda 
hasharotlarning bir qiyomda chirillashi e’tiborni tortar edi. (P. 
Qodirov) Goh kulib, goh kuldiradi. (Shuhrat) 
Ayiruv-chegaralov yuklamalari. O‘zi aloqador boʻlgan gap boʻ-
lagi bildirgan narsa-hodisa, harakat kabilarni boshqasidan ajratib, 
chegaralab koʻrsatuvchi yuklamalar. Masalan, faqat, -gina kabi: 
Hayotni qiyinchiliklar, muammolar oldida yengilmas kishilargina 
rivojlantira oladilar. (O. Mo‘minov) Faqat oʻshalargina gunohingdan 
kecha oladi. (A. Muxtor) 
 
B 
Bajaruvchi shaxs. Harakatni bajaruvchi shaxs, subekt, agens. 
Belgilash olmoshlari. Shaxs-predmet, uning belgisi, soni 
xususiyatlarini jamlab yoki ajratib koʻrsatuvchi (shu tarzda 
belgilovchi) olmoshlar: hamma, barcha, har, har narsa, har qaysi, 
har qancha kabilar. 
Belgili. Affiks qatnashgan: Belgili qaratqich kelishigi. Belili 
tushum kelishigi. qiyos. belgisiz. 

---

206 
Belgisiz. Affiks yashiringan, qatnashmagan: Belgisiz qaratqich 
kelishigi. Belgisiz tushum kelishigi. qiyos. belgili. 
Birgalik daraja. ayn. birgalik nisbati. 
Birgalik nisbati. Harakatning bajaruvchisi birdan ortik; eka- niii 
bildnradigan nisbat. Bu nisbat -sh affiksi bilan yasaladi: borishdi 
kabi.