Buxoro davlat universiteti pedagogika instituti

 
 
Yordamchi fe’llar 
 
Oʻzbek tilida yordamchi fe’llarning uch koʻrininshi farqlanadi. 
1.Toʻliqsiz fe’llar. 
2.Yordamchi fe’llar. 
3.Koʻmakchi fe’llar. 
Toʻliqsiz fe’llar. Edi, ekan, emish, emas, erur. Toʻliqsiz fe’llar 2 
xil vazifa bajaradi. 
A. Mustaqil fe’lga bog’lanib, fe’lning analitik shaklini, ya’ni  
toʻliqsiz fe’lli soʻz qoʻshilmasini  hosil qiladi. M.: oʻqigan edi (emish), 
borgan emas, borar edi. 
❖ Bunda toʻliqsiz fe’llar oʻtgan zamon shaklidagi fe’llarni 
hosil qiladi, shuningdek, tasdiq va inkor mazmunini ham 
ifodalaydi. 
B. Ot kesim tarkibida bog’lama vazifasida keladi. M.:
 Nigina abituriyent edi. Ota-onaning ishonchini oqlash – buyuk saodat 
ekan. 
Koʻmakchi fe’llar. Fe’l soʻz turkumida shunday fe’llar borki, ular 
mustaqil fe’l boʻlish barobarida oʻz leksik ma’nosini yoʻqotib, 
koʻmakchi fe’l vazifasida keladi hamda oʻzidan oldingi mustaqil – 
yetakchi fe’lga bog’lanib, koʻmakchi fe’lli soʻz qoʻshilmasini hosil 
qiladi va mustaqil fe’l mazmuniga oʻziga xos XGM qoʻshadi. 
M.:oʻqib yotmoq, oʻqib yurmoq, oʻqib turmoq ( harakatning 

---

127 
davomiyligi), oʻqiy boshlamoq ( harakatning boshlanishi). 
(Komakchi fe’llarga qaralsin).
Yordamchi fe’llar. Mazkur fe’llar 2 xil vazifa bajaradi. 
1.Boʻlmoq, qilmoq, chekmoq, bermoq, ekmoq, oʻramoq kabi 
yordamchi fe’llar kompozitsiya usuliga koʻra fe’l+fe’l shaklidagi 
qoʻshma fe’llarni yasaydi. M.: sotib olmoq, olib bormoq, olib kelmoq, 
olib chiqmoq, olib qochmoq, ishlab chiqarmoq, chiqarib olmoq. 
Ot + fe’l shaklidagi qoʻshma fe’llarni hosil qiladi. M.: javob