bermoq, kasal boʻlmoq, vafot etmoq, imzo chekmoq, taklif qilmoq,
xafa qilmoq, ruxsat soʻramoq, avf etmoq, azob tortmoq.
2. Sanalmoq, hisoblanmoq, boʻlmoq kabi yordamchi fe’llar ot
kesim tarkibida bog’lama boʻlib keladi. M.: Birinchi sentabr –
Mustaqillik kuni hisoblanadi. Shabnam talaba boʻldi.
Demak, biz gap tarkibidagi mustaqil hamda yordamchi fe’llarmni
farqlashimiz lozim.
Fe’lning morfologik xususiyatlari
I. Fe’l soʻz turkumi yasalish xususiyatiga ega.
A. Affiksatsiya usuli bilan yasaladi. M.: son+a=sana,
yosh+a=yasha, suv/sa, yalt/ira, suhbat/lash, ulug’+ay=ulg’ay,
sust+ay=susay.
B. Kompozitsiya usuli bilan qoʻshma fe’llar yasaladi. M.: sayr
etmoq, olib kelmoq, bunyod etmoq, javob olmoq.
II. Fe’l soʻz turkumi lug’aviy shakl yasovchilarga ega.
❖ UNUTMANG!
Fe’l yasovchi hamda mayl, zamon, shaxs-son
qoʻshimchalardan boshqa qoʻshimchalar fe’lning lug’aviy shakl
yasovchi qoʻshimchalaridir.
Fe’lning lug’aviy shakl yasovchilariga quyidagilar kiradi:
1) boʻlishsizlik qoʻshimchasi;
2) nisbat qoʻshimchalari;
3) fe’lning sintetik shakli qoʻshimchlari;
4)fe’lning
vazifadosh
shakllari–harakat
nomi,
sifatdosh,
ravishdoshlarning qoʻshimchalari.
III. Fe’l sintaktik shakl yasovchi qoʻshimchalarga ega.
❖ Mayl, zamon, shaxs-son qoʻshimchalari fe’lning sintaktik
shakl yasovchilaridir.
128
IV. Fe’llar shaxs-son qoʻshimchalarini qabul qilish-qilmasligiga
koʻra ikkiga boʻlinadi:
Do'stlaringiz bilan baham: |
