2 3 .3 .Ish v a q tin i k u za tish u su lla ri: ish v a q tin i su ra tg a
o lish va x r o n o m e tr a j.
D em ak, m ehnatni ilmiy asosda tashkil etish deganda m a ’lum bir ishlab
chiqarish jarayonida qatnashayotgan jonli m ehnatdan sam arali foydalanish uchun
uni shakllanish usullari asosida m ehnat unum dorligini o 'stirib , m ahsulot tannarxini
pasaytirgan holda ortiqcha m ehnat sarfm i kam aytirish tushuniladi. M ehnatni
unumli tashkil etish y o 'llarid a n biri, m ehnat jarayonlarining oqilona taqsim lanishi
va kooperatsiya usullari kabi bir qancha dastgohlarga xizm at qilish va bajaradigan
texnikaviy vazifalarni birgalikda olib borishdir. M ehnatni taqsim lashning asosiy
m aqsadi ishlovchi xodim lam ing m ehnat faoliyatida ulam i ixtisoslari bo 'y ich a
bajaradigan ishning taqsim lashdir. Bu usul yordam ida ishchilarni biror hunarga
o 'rg an ish natijasida, ishchining ishga b o 'lg an m unosabati o'zg arish i bilan m ehnatni
bajarish jarayoni takom illashib boradi. Bu esa m ehnat birligiga sa rf b o 'lad ig an ish
vaqtini tejab, m ehnat unum dorligining o 'sish ig a olib keladi. M ehnatni ilm iy tashkil
etishdan k o 'z d a tutilgan m aqsad m alakaviy ishchini m alakasi past ishchidan
farqlantirishdir. B ajariladigan ishni taqsim lashda m urakkab ishlarni bajarish yuqori
m alakaviy ishchiga topshiriladi. B unda ta rif razryadlaridan to 'g 'r i foydalanish
tavsiya etiladi. M ehnatni ilm iy tashkil etishning m aqsadi-yuqori m alakali
ishchilarga m urakkab ishni, bajarilishi oddiy b o 'lg an ishlam i esa malakasi nisbatan
past ishchilarga topshirishdir.
M ehnatni tashkil etish kooperatsiya usuli - ishchilam ing biron b ir ishni
am alga oshirish jaray o n id a yoki m ehnat vazifalarini bajarish davrida birgalikda
ishtirok etishlari asosida shakllantiriladi va m ehnatni tashkil etishning yangi
shakllari paydo b o 'lad i. Bu m ehnat shakllari quyidagi turdan iborat:
Do'stlaringiz bilan baham: |
