Buxoro muhandilik-texnologiya instituti yuldasheva saida nem atovna sanoat korxonalarida

3. B oshqarish va ishlab chiqarish sam aradorligini oshirish uchun boshqarish 
apparatida m alakali kadrlar apparatini tashkil qilish.
4. Ishchi va xizm atchilam ing ishlab chiqarish vaqt y o'qotuvini bartaraf
qilish.
H ar bir ishlab chiqarish b o 'linm asining vazifasi har xil b o'lishi mum kin. 
Lekin ulam ing m aqsadi bir xil bo'ladi: m ahsulot ishlab chiqarish dasturini bajarish, 
bunda pul m ab lag 'larn i, vaqt, m ehnat, m ateriallarning m inim al xarajatlariga 
erishish.
K orxonani 
boshqarishning 
m aqsadlarini 
quyidagi 
turlarga 
b o 'lib
tasniflashim iz mum kin:
1)am alga oshirish m uddatiga k o 'ra - jo r iy va istiqbolli;
2) aham iyat darajasiga k o 'ra - asosiy (strategik) va ikkinchi darajali (taktik);
3)boshqaruv o b ’ycktiga m unosabatiga k o 'ra - xususiy va um um iy;
43

---

4)natijaga erishish darajasiga k o 'ra - yakuniy va oraliq yoki bosqichli.
Boshqaruv jarayonida jo riy m aqsadlam i istiqboldagi m aqsadlarga, xususiy 
m aqsadlarni um um iy m aqsadlarga, oraliq m aqsadlam i yakuniy m aqsadlarga m os 
kelishi va b o'ysunishini ta ’minlash zarur.
A sosiy m aqsadlarni am alga oshirishga k o 'p ro q e ’tibor qaratish kerak. 
K orxona yoki unga tenglashtirilgan x o 'ja lik su b ’ektlarini boshqarish faoliyati 
to 'lalig ich a shu vazifalarni bajarishga qaratilishi lozim. A sosiy m aqsadni ikkinchi 
darajali vazifalardan ajrata olish qobiliyati, zam onaviy m enejerlam ing eng m uhim
kasbiy k o ’rsatkichlaridan biridir.
Boshqaruv jarayoni asosan davriy (siklik) xarakterga ega b o 'lad i. U maqsad 
va vazifalarni belgilash bilan boshlanib, ulam i bajarish, y a ’ni m uayyan bir 
natijalarga erishish bilan tugallanadi.
N atijalar to ’g ’risida (m aqsadga erishish darajasi) olingan axborotlar asosida 
yangi vazifalar belgilanadi va boshqaruv tsikli qaytadan boshlanadi. B unday 
tsikllarning soni bir nechta b o 'lib , ular birinchi o 'rin d a boshqaruv o b 'y ek tin in g
o 'z ig a xos xususiyatlari va boshqa k o'rsatkichlar bilan ifodalanadi.
A m aliyotda turli xil sabablarga k o 'ra, ishlab chiqarish belgilangan 
o 'lcham lardan chetga o g ’ishi, boshqaruv esa q o 'y ilg an m aqsadga erishm asligi 
mum kin. B unday hollarda operativ tartibga solish y o 'li bilan chetga o g ’ishlar olib 
tashlanadi va ishlab chiqarish jarayonining m e'y o riy tarzda faoliyat yuritishi 
ta ’m inlanadi.
K orxonani boshqarishning sam aradorligi, m aqsadlarni shakllantirish va 
am alga oshirishga qanchalik kam vaqt sarflansa, shunchalik yuqori b o 'lad i. B unga 
korxona rahbari (m enejeri) va boshqaruv vazifalarini bajarishga m as'u l b o ’lgan 
boshqa shaxslam ing tajribasi va m alakasidan tashqari, boshqaruv am aliyoti va ish 
tartibiga 
sarflanuvchi 
vaqtning 
qisqartirilishi, 
boshqaruv 
jarayonlarini 
m exanizatsiyalashtirish va avtom atlashtirish, boshqaruv qarorlarini qabul qilish va 
am alga oshirishni oqilona tashkil qilish b o 'y ich a tashkiliy-texnikaviy chora- 
tadbirlar m ajm uasini q o 'llash hisobiga erishiladi.
K orxonadagi boshqaruv faoliyati shuningdek, m a ’lum bir tam oyillar asosida 
am alga oshiriladi. B u tam oyillar birinchidan, ishlab chiqarish qatnashchilari 
orasidagi kelishuvlam i o 'm a tsa , ikkinchidan, yuzaga kelishi m um kin b o 'lg an
xatolarning oldini oladi ham da boshqaruv m ehnatining sam aradorligini oshiradi