Buxoro muhandilik-texnologiya instituti yuldasheva saida nem atovna sanoat korxonalarida

N azorat savollari:
1. M ehnatga haq to 'lash n i oqilona tashkil etishdan m aqsad nim a?
2 .Ish haqining asosiy vazifasi nim adan iborat?
3.1sh haqining funksiyalarini ayting.
l4Farank W o o d & A lan S a n g ste r "B u sin ess ac co u n tin g ” 4 page
267

---

4 .Ish haqining funksiyalam i am alga oshirish uchun qanday eng m uhim
tam oyillarga rioya qilinishi zarur?
5.X odim lar m ehnatiga haq to i a s h deganda nim ani tushunasiz.
6.M ehnatga haq to ‘lashni tartibga soluvchi m e ’yoriy hujjatlar qaysilar
7.Ish haqining nom inal va real turlarini ayting
8.Ish haqining qanday turlari mavjud.
9.M ehnatga ishbay haq to ia s h nima.
10.M ehnatga vaqtbay haq to ‘lash nima.
11 .Davlat ta rif tizim i nim a
12.T arif stavkasi nim a uchun ishlatiladi.
13.T a rif setkalari m ehnatga haq to ‘lashda nim a uchun kerak.
14.Ish haqini m intaqaviy tartibga solishning asosiy vazifasi nim a
26. M A R K ETIN G FA O LIY A T IN I T A SH K IL ETISH.
26.1.Sanoat korxonalarida m arketing tizim ini tashkil etish.
26.2.M arketingni tashkil etish tam oyillari va korxonalarda m arketing 
xizm atini boshqarish
Tayanch iboralar: m arketing, m arketing tizim i, m arketing xizm ati,
ichki m arketing, xalqaro m arketing.
26.1.Sanoat korxonalarida m arketing tizim ini tashkil etish.
B ozor m unosabatlarining ravnaq topishida, erkin raqobat va aholi turm ush 
farovonligini ta ’m inlashda m arketing faoliyati m uhim aham iyat kasb etadi.
M arketing ("m arketing") - (ingliz tilidan “m arket” - bozor va “ing” 
q o ’shim chasi - harakat, faoliyat m a’nosini anglatadi) “bozor bilan b o g ’lik faoliyat” 
m a ’nosida tarjim a qilinadi. Lekin bu tushunchaning m a’nosi ju d a kengdir. A m erika 
M arketing A ssosiasiyasining m a ’lum otlariga asosan m arketingga 2000 dan ortiq 
turli-tum an ta ’riflar berilgan b o ’lib, ulardan k o ’pchiligi m arketing - xaridorlam ing 
aniq guruhlari ehtiyojlarini qondirish, bozor m uam m olarini yechishga har 
tom onlam a yondashish, ehtiyojlam i ayirboshlash yordam ida qondirishga qaratilgan 
faoliyat turi ekanligini ifodalaydi, shuningdek, boshqa bir qancha um um iy 
qoidalarni qam rab oladi.20
M arketing - ayirboshlash y o ’li bilan ehtiyoj va talablam i qondirishga 
y o ’naltirilgan inson faoliyatining turi.
M arketing - bu ayirboshlash asosida tovarlar, xizm atlar, tashkilotlar, 
insonlar, hududlar v a g ’oyalarga b o ’lgan talabni bashoratlash, boshqarish va 
qondirishdir. 22
20
Баги ева 
Г.Л., Тарасевич В.М. Маркетинг. Учебник для вузов / - 4 - е изд., пепрераб.и доп. - СРб: Питер, 
2012.11стр.
21 P h.K otler. M ark etin g E ssen tials - Pren tice Hall Inc., 20 0 0 . \prin t.h tm
268

---

M arketing - bozordagi barcha qatnashchilam ing o ’zaro m anfaatlariga 
asoslangan harakatlarini, talabni shakllantirish va qondirish uchun birlashtirishdir.
M arketing - bu tovar harakatining barcha bosqichlarini o ’z ichiga oluvchi, 
talab va taklifni o ’rganish, m ahsulot ishlab chiqarish dasturini yaratish, sotish va 
iste’m ol qilish bilan b o g ’lik b o ’lgan turli xildagi xizm atlar k o ’rsatish va 
iste’m oldan 
chiqqandan keyin utilizasiyalashni 
tashkil 
qilish kabi bozor 
m uam m olarini echishda yaxlit-tizim li (kom pleks-sistem ali) yondashishdir.
M arketing 
- 
bozorda 
vujudga 
keladigan 
iqtisodiy 
m unosabatlam i 
faollashtirish uslublarini, tovarlam i ishlab chiqarish ham da sotish m uam m olarini 
yaxlit, tizimli echish uslublarini, bozorda vujudga keladigan o ’zgarishlarga tezda 
m oslashish, iste ’m olchilarga tabaqali yondashish, raqobatbardosh yangi tovarlam i 
vujudga keltirish va ulam i ishlab chiqarishni tashkil etish, k o n ’yunkturani o ’rganish 
va bashorat qilish ham da ta ’sirchan reklam ani rivojlantirish m asalalarini 
o ’rganishni o ’z oldiga m aqsad qilib q o ’ygandir.
M arketingni m ohiyati tovam i ishlab chiqarish va xizm at ko ’rsatish albatta 
iste’m olchiga, talab, ishlab chiqarish im koniyatlarini m o ’ljallashdan iborat.
M arketing asosida bozorni har taraflam a o ’rganish y o ’nalishlarining 
asosiylaridan quyidagilam i k o ’rsatib o ’tish zarur:
> talabni o ’rganish;
У bozo r tarkibini aniqlash;
> tovam i o ’rganish;
> raqobat sharoitlarini tadqiq qilish;
> sotish shakli va uslublarini tahlil etish.
M arketing quyidagilam i o ’rgatadi:
> bozom i o ’rganishni;
> uni taqsim lashni;
> tovarlam i joylashtirishni;
> m arketing siyosatini olib borishni;
> tovar siyosatini;
> narx siyosatini;
> taqsim ot siyosatini;
> siljitish (y o ’naltirish) siyosatini;
> yuksalish, q o ’shim cha xizm atlarni (Plyus) - (bunga m arka, sotishdan 
keyingi xizm at, kafolat va texnik yordam , etkazib berish, assortim ent, shaxsiy 
iste’m ol va boshqalam i kiritish m um kin).