Buxoro muhandilik-texnologiya instituti yuldasheva saida nem atovna sanoat korxonalarida

8 .3 . P O T O K C H IZ I Q L A R I N IN G G U R U H L A N IS H I .
U zlukli va uzluksiz potok.
Potok chiziqlari bir necha belgilari bilan guruhlanadi:
1. 
M exanizatsiyalashtirish 
darajasiga 
qarab 
m exanizatsiyalashtirilgan, 
avtom atlashtirilgan va q o ’l m ehnati k o ’p b o ’lgan potok c h iz iq la rg a b o ’linadi
2. Ishlab chiqarish potok chiziqlari soniga qarab: bir chiziqli va k o ’p chiziqli 
potoklarga b o ’linadi. Ishlab chiqarish potok chiziqlari yoki ularning y ig ’indisi 
ishlab chiqarish potokini tashkil qiladi va u k o ’p chiziqli va bir chiziqli b o ’lishi 
m um kin. B ir chiziqli potok bitta oddiy yoki m urakkab potok ch izig ’idan tashkil 
topgan.K o’p chiziqli potok bir nechta potok chiziqlaridan tashkil topgan va ular 
oddiy yoki m urakkab b o ’lishi m um kin. O ddiy potok chizig’ida har bir ish jo y id a
bittadan m ashina o ’m atiladi.M urakkab 
potok ch izig ’ida alohida ish jo y larid a 
m a’lum bir texnologik operatsiyalam i bajaruvchi b ir necha bir turdagi m ashinalar 
o ’m atiladi.
3. M ehnat predm etlarining harakat y o ’nalishi b o ’yicha: vertikal, gorizontal, 
aralash potok chiziqlariga b o ’linadi. V ertikal potok chiziqlarda m ashina va jih o z la r 
m ahsulot ishlab chiqarish texnologiyasi asosida vertikal tarzda k etm a-ket 
joylashtiriladi. G orizontal potok chiziqlarida m ashina va jih o zlar gorizontal tarzda 
ketm a-ket joylashtiriladi. A ralash potok chiziqlari ham gorizontal ham vertikal 
potok chiziqlaridan tashkil topadi.
4. 
T ransport vositalari turiga qarab: konveyerli va konveyersiz potok 
chiziqlarga b o ’linadi. Potok chiziqlarining bir m arom da ishlashini tashkil etishda 
operatsiyalararo transport turini tanlash 
katta aham iyatga ega. 
Transport 
vositalarining asosiy vazifasi nafaqat ish joylariga xizm at k o ’rsatishdan, balki 
m ahsulotlam i bir operatsiyadan keyingisiga m ajburiy o ’tkazish y o ’li bilan 
potokning berilgan ritm ini ta ’m inlashdan iborat. Potok chiziqlarida operatsiyalararo 
yuklam i tashishda q o ’llaniladigan transport vositalarining turlari har xil. U larni ikki 
turga b o ’lish m um kin: konveyerli va konveyersiz. K onveyerli transport vositalar 
qatoriga yuk k o ’taruvchi transport vositalari (noriya) va uzluksiz harakatlanuvchi 
konveyerlarni (lentali, zanjirli trasporterlar) kiritish m um kin. K onveyersiz potok 
chiziqlarda o g ’ir yuklam i tashishda (un qoplari, shakar qoplari, yashiklar) avtokara 
kabi transport vositalaridan foydalaniladi. B undan tashqari m ehnat predm etlarini

---

t a s h i s h d a
qiya potoklardan ham foydalaniladi va bu yerda m ehnat predm etlari o ’z 
o g ’i r l i g i
ta ’siri natijasida harakat qilishadi.
5. Ritm ga rioya qilish b o ’yicha potoklar: erkin va reglam entlashtirilgan ritmli 
potok chiziqlarga b o ’linadi. R eglam entlashtirilgan ritm li potok chiziqlarida ham 
texnologik ham k o ’chuvchi operatsiyalarda avtom atik jih o zlar q o ’llaniladi, bu 
operatsiyalarda m ehnat predm etlari q a t’iy belgilangan aniq vaqt oraliqlarida 
u z a t i l a d i .
Erkin 
reglam entlangan potok 
chiziqlarida m ehnat predm etlarini 
operatsiyalarga uzatish tezligi ishchilarga b o g ’liq b o ’ladi.
6. M ehnat predm etlariga ishlov berish uslubi b o ’yicha: donali, uzluksiz