Buxoro muhandilik-texnologiya instituti yuldasheva saida nem atovna sanoat korxonalarida

Fanning vazifalari.
Ish lab c h iq arish tizim i ilm iy aso sd a tash k il e tila r ekan, ish lab c h iq arish n i 
tash k i etish n in g ilm iy bilim tizim ida o ‘rni yuqori p o g ’onasiga ko'tarilgan b o ia d i 
ham da shunday bo'lishini amaliy hayot taqozo etmoqda. SHu sab ab d an
is h la b
c h iq a r is h d a ta s h k il 
e ti s h n i n g
ilm iy y o ‘n a lis h la r i qatoriga quyidagilarni 
kiritish m um kin:
>
a q liy m e h n a t jis m o n iy m e h n a tg a n is b a ta n o ‘z ig a x o s fa rq i b o r. 
M urakkab m eh n atlarn in g b ajarilish tartib in i m ustaqil tanlash, h is o b la s h , 
lo y ih a la s h tir is h , is tiq b o lin i b e lg ila s h , 
r e ja la s h tir is h , m u v o fiq la s h tiris h
kabilarni tashkil etish ijrochidan aqliy quvvat, bilim , ijodiy qobiliyat, iste ’dod, 
m ahorat kabi en ergiyalar sarflaydi, boshqacha aytganda fizio lo g ik ja ra y o n d a
m eh n at qiladi. F izio lo g ik ja ra y o n n in g m aq sad i b u y u m la sh g a n m e h n a t sarfi 
m e ’y o rid a b o ‘lish ig a , jih o z la r va v o sita la m in g ishlash tartibi asoslangan 
ravishda ishlashiga intilishdir;
>
ish jo y lari, jabhalarini tashkil etish va ularga xizm at k o 'rsatish n i 
uzluksiz y ax sh ilab b orish, u jo y la rn i ijro ch in in g fizio lo g ik , an tro m etrik tavsifiga 
ham da estetik idrokiga m os b o ig a n m ehnat predm etlari, qurollari, v o s ita la ri, 
s h a r o it v o s ita la ri b ila n t a ’m in la s h , ish jo y la r ig a ish v a q tin in g is ro f 
b o 'lis h in i y o ‘q o ta d ig a n eng sam arali x iz m a t k o 'rs a tis h tartiblarini joriy qilish;
>
m eh n a t ja ra y o n in i ta k o m illa s h tirish , m e h n a tn in g ilg ‘o r usul va 
uslublarini joriy qilish. 
Bu ishga mutaxassis, ijrochilaming yuqori mehnat 
unumdorligini ta ’min etuvchi eng oqilona m ehnat jarayonini loyihalash, tatbiq qilish
14

---

y o ‘li bilan, shuningdek, m ehnatning ilg‘or usul, uslublarini aniqlash, tanlash va 
yoyish y o ‘li bilan erishish;
>
m u ta x a ssis va ijro c h ila rn i ta n la sh , k a sb iy ta y y o rla sh , u la m in g
m alak alarin i o sh irish ii tashkil etish ishini, 
sh ak llarin i y ax sh ilash , te x n ik a , 
te x n o lo g iy a , 
p six o lo g iy a , s o ts io lo g iy a , antropologiya, pedagogika, iqtisodiy 
nazariya fanlarining hozirgi zam on talablariga jav o b beradigan ta ’lim, tavsiyalari, 
shakllari va usullarini tanlash;
>
iqtisodiy munosabat nuqtai nazaridan mehnat predmetlari, qurollari va 
vositalaridan, shuningdek, ish vaqti, ra g ’batlantirish usullari ham da ilg‘or mehnat 
uslublaridan samarali foydalanishga asoslanib, turli xildagi resurslarga oqilona vaqt 
sarflanishini aniqlash;
>
m ehnat resurslari, aqliy salohiyatlar, m ehnat vositalari uchun ish 
kunining m aqsadga 
m uvofiq 
tartiblarini 
ishlab chiqishda 
ham da ayrim
ja ra y o n la m in g o q ilo n a iz c h illik d a b a ja rilish in i v a d av o m e tish in i b e lg ila sh ;
>
zam onaviy tashkilot faoliyatini tashkil etish m uam m olarini ilm iy 
asosda echib chiqish, ularni am aliyotga jo riy qilish;
>
tashkilot v a tashkiliy boshqarish 
nazariyasiga psixologiyaning 
q o ‘shgan hissasi in d iv id u m xulqini o ‘rganish, b elg ilash , ham da o d am lar xulqini 
o 'z g a rish im k o n iy a tin i o ‘lc h a s h , a n iq la s h , u la rd a n a m a liy o td a sa m a ra li 
fo y d a la n is h ;
>
ijtim o iy tizim ni o 'rg an ish hisobiga tashkilot faoliyatini tashkil etish 
ta’limotini sotsiologiya sohasidagi tadqiqotlar natijasi kengaytiradi.
X alqning m oddiy va m a ’naviy darajasini yanada oshirish, butun ijtim oiy 
ishlab chiqarishning sam aradorligini oshirish asosida, shaxsni har tom onlam a 
rivojlantirish uchun qulay sharoitlar yaratish, m ehnat unum dorligini, odam lam ing 
ijtim oiy va m ehnat faoliyatini oshirish - ijtim oiy strategiyasining oliy m aqsadidir. 
Shulardan kelib chiqqan holda fanning quyidagi vazifalarini aytib o ‘tishi mum kin:
1. 
Q ishloq x o 'jalik m ahsulotlarini ishlab chiqarishni yanada oshirish, 
aholining turli-tum an yuqori sifatli oziq-ovqat va yengil sanoat m ahsulotlariga 
b o 'lg an ehtiyojlarini to ia r o q qondirish va bu uchun kerakli rezervlarni yaratish.
2.1shlab chiqarish jarayonlarining m ohiyati, aham iyati, m azm uni, asosiy va 
yordam chi ishlab chiqarish, sanoat korxonalari infrastrukturasining nazariy va 
am aliy m asalalarini o 'rganish;
15

---

3. Iqtisodiy islohot sharoitida korxonalarda boshqarishni, ayniqsa iqtisodiy 
boshqarishni, rejalashtirish, baholash, m oliyalash, 
kreditlash m uam m olarini 
yechishni o'rganish.
4.M am lakatni yetarli darajada ichki 
resurslar bilan ta ’m inlash, im portni 
kam aytirib borib, oxiri um um an tugatish, eksportni vaqti bilan kengaytirish.
5. Q ishloq x o ‘ja lik , unga xizm at ko'rsatu v ch i ishlov berish sanoati 
tarm oqlari, tayyorlov m ajm ui, saqlash, transportirovka va savdoning harakati 
birligini ta ’m inlab, ularni um um iy m aqsadga - aholini yuqori sifatli va turli - tum an 
m ahsulotlar bilan ishonchli va o ‘z vaqtida ta ’m inlashga bo'ysundirish.
6. K orxonalarda ishlab chiqarish tizim ining o ‘zgarishi shakllari va y o 'llari, 
ishlab chiqarishi faoliyatining m aqsadi va vazifalari, ularni am alga oshirish y o 'llari 
va baholash m ezonlarini o'rganish.
7. M ahsulot tannarxini kam aytirish.
8. X om -ashyo, m aterial, y o q ilg 'i va energiyani tejash.
9. M ehnat sam aradorligini oshirish.
10. A sbob uskunalardan foydalanish va ularni takom illashtirish m aqsadida 
texnik-tashkiliy tadbirlarni ishlab chiqish va m avjud rezervlam i aniqlash.
Y uqorida aytib o ‘tilgan vazifalam i bajarish uchun 
iqtisodchi ishlab 
chiqarishni tashkil etish 
nazariyasini yaxshi bilishi, kerakli m iqdordagi yuqori 
iqtisodiy bilim lar va tajribaga ega b o 'lish i kerak.