Buxoro muxandislik-texnologiya instituti

AMALIYOT №5 FILTIRLASH, KATALIZATORNING MEXANIK KUCHINI ANIQLASH
Qator jarayonlar (kreking, eterifikatsiya, polimerlash, oltingugurtni oltingugurt gazlaridan olish va boshqa jarayonlar) uchun tabiiy katalizator sifatida boksit, kizelgur, temir rudasi, har xil gillar ishlatiladi. Tabiiy katalizatorlar arzon ularning texnologiyasi oddiy. Texnologik jarayonlar maydalash, granulalarini shakllantirish va ularni aktivlashtirish. Har xil shakllantirish usullari (ekstruziya, tabletkalash, likopchali granulyatorda granulalash) qo‘llaniladi. Bog‘lovchilar bilan namlangan kukunsimon materiallardan granulalar olish uchun yaroqli bo‘lgan har xil shakllantirish usullari qo‘llaniladi. Boshlang‘ich xom ashyoni aktivlash degani xom ashyodan nordon va asosli qo‘shimchalarini, yuqori haroratda ishqor va kislota eritmalari yordamida chiqarib yuborish. Aktivatsiyalashda massaning kontakt maydonining yuzasi oshadi.
Kupgina tabiiy minerallar katalitik faolik namoyon kiladi. Bular: oksidlar –MnO₂, Al₂O₃ i dr.

• 
  Boksitlar Al₂O₃xH₂O
  
• 
  seolitlar Al₂O₃/SiO₂, yoki govaklarining ulchamlari katalizatorlarga tugri keladigan molekular to’rlar.
  
• 
  Tabiiy minerallarning kataliz sifatida xozirgi vaktda kam ishlatiladi. Tabiiy mineral katalitik aktivlikni namoyon kilishiga karamay, ularning analoglari maxsus sintez kilinadi. Bunga sabab tabiiy minerallar odatda:
  
• 
  Tarkibida nazorat kilib bulmaydigan xar xil sifat va mikdorda kushimchalar buladi, shuning uchun tabiiy minerallarning katalitik xususiyati kupincha yaratib bulmaydi.
  
• 
  Yaratib bulmaydigan strukturaviy xarakteristikaga ega bulib, odatda ular keraklicha govaklikka ega emas;
  
• 
  Asosiy parametrlarga - aktivlik, selektivlik, stabillikka tegishli bulgan optimal xarakteristikaga ega emas.
  
• 
  Shuning uchun katalizatorlar maxsus sintez kilinadi: xar bir ta katalitik jarayon uchun uzining katalizatorlari buladi. Ishlab chikarish katalizatorlari markazlashgan xolda sintez kilinadi ( Rossiyada katalizator ishlab chikaruvchi bir necha zavodlar mavjud).