Buxoro tim va toqlari misolida

Toqi sarrofon (fors. — sarroflar toqi) — Buxorodagi me`moriy yodgorlik (16-a.), pul almashtiradigan bosh savdo markazi. Shahristonning 2 ko’chasi kesishgan joyda, qad. Shohrud arig’i ustida sarrolarning do’konlari qurilgan. T.ye. eng kichik gumbazdir. Bino 8 qirrali (tarhi 25x24 m), gumbazining ichki diametri 12 m, tashqi gumbaz (bal. 16,55 m) 4 toqi ustiga o’rnatilgan, shaharning jan.dagi chorraha ustini berkitib turadi. 16-a. 2yarmida zalning 4 kesik burchaklaridan biriga masjid, boshqasiga Sarrofon hammomi, qolgan 2 tasiga sarrofon do’konlari kelib tutashgan. Masjidga kiraverishda "Bu qurilish 1534—35 y.lari Ubaydulla Bahodirxon podsholigi davrida yakunlandi" degan yozuv saklangan. Bu atrofdagi binolarga ham tegishli bo’lishi mumkin. Shayboniylar davrida Buxoro xususiy tadbirkorlik, qarz berish va pul almashtirish markaziga aylangan. Buxoroda sarroflar nomi bilan bog’liq uylar, savdo gumbazi, karvonsaroy, masjid, hammom va b. mavjud bo’lgan.

• Toqi sarrofon (fors. — sarroflar toqi) — Buxorodagi me`moriy yodgorlik (16-a.), pul almashtiradigan bosh savdo markazi. Shahristonning 2 ko’chasi kesishgan joyda, qad. Shohrud arig’i ustida sarrolarning do’konlari qurilgan. T.ye. eng kichik gumbazdir. Bino 8 qirrali (tarhi 25x24 m), gumbazining ichki diametri 12 m, tashqi gumbaz (bal. 16,55 m) 4 toqi ustiga o’rnatilgan, shaharning jan.dagi chorraha ustini berkitib turadi. 16-a. 2yarmida zalning 4 kesik burchaklaridan biriga masjid, boshqasiga Sarrofon hammomi, qolgan 2 tasiga sarrofon do’konlari kelib tutashgan. Masjidga kiraverishda "Bu qurilish 1534—35 y.lari Ubaydulla Bahodirxon podsholigi davrida yakunlandi" degan yozuv saklangan. Bu atrofdagi binolarga ham tegishli bo’lishi mumkin. Shayboniylar davrida Buxoro xususiy tadbirkorlik, qarz berish va pul almashtirish markaziga aylangan. Buxoroda sarroflar nomi bilan bog’liq uylar, savdo gumbazi, karvonsaroy, masjid, hammom va b. mavjud bo’lgan.

Toqi bo’ston — Sosoniylar davri Eron me`morlik san`ati yodgorligi (4—5-a.lar). Shoxlarning ov qo’rg’oni, chorbog’i. Kermonshah (hoz. Baxtaran)dan 5 km shim. sharqda joylashgan. 2 ravoqli qoya. Kichik ravoq (tarhi 5,8x3,6 m) ni Shopur III (383388), Katta ravoq (tarhi 7,94x6,79 m) ni esa Poroz (457—483) yoki Xisrav II (590—628) qurdirgan. Ravoqlardagi bo’rtma tasvirlarda haykalchalar, to’ng’iz va bug’u ovi tasviri hamda yozuvlar saqlangan.

• Toqi bo’ston — Sosoniylar davri Eron me`morlik san`ati yodgorligi (4—5-a.lar). Shoxlarning ov qo’rg’oni, chorbog’i. Kermonshah (hoz. Baxtaran)dan 5 km shim. sharqda joylashgan. 2 ravoqli qoya. Kichik ravoq (tarhi 5,8x3,6 m) ni Shopur III (383388), Katta ravoq (tarhi 7,94x6,79 m) ni esa Poroz (457—483) yoki Xisrav II (590—628) qurdirgan. Ravoqlardagi bo’rtma tasvirlarda haykalchalar, to’ng’iz va bug’u ovi tasviri hamda yozuvlar saqlangan.

Xulosa

Bu davr meʼmorchiligiga toʻxtaladigan boʻlsak. Bu davr meʼmorchiligining oʻziga jihatlari ranglar uygʻunligi, Temuriylar davri meʼmorchiligining davomchisi sifatida koʻrishimiz mumkin.

Bizning kunlarimizgacha saqlanib qolgan meʼmorchilik yodgorliklari hamda yozma manbalar amirlikda adabiyot, tarix, xattotlik va musiqa sanʼati, meʼmorchilik rivojlanganligidan dalolat beradi.