Buyuk britaniya Maydoni 243 809 kv km. Axolisi 62 698 362 kishi

buyuk britaniya

BUYUK BRITANIYA

• Maydoni -- 243 809 kv.km.
• Axolisi -- 62 698 362 kishi (22- o’rin, 2011 y).
• Poytaxti -- London .
• Davlat tuzumi-- Konstitutsion monarxiya.
• Davlat boshligi-- qirol.
• Dini: protestantlar 90%.
• Davlat tili: ingliz tili.
• YAMM 34 919 AQSH dollari (7-o’rin, 2010 y)
• YAIM 36 119 AQSH dollariga teng (20- o’rin, 2010 y)
• Buyuk Britaniya BMT, EIX, NATO kabi unlab tashkilotlarga a’zo.

KIRISH

Buyuk Britaniya davlati Atlantika okeanining Yevropa qirg‘oqlaridagi orollarda joylashgan. Maydoni uncha katta emas, lekin aholisi zich. Bir vaqtlar Buyuk Britaniyaning mustamlakalari ko‘p bo‘lgan. Endilikda ularning deyarli hammasi mustaqillikka erishgan. Davlat boshlig‘i — monarx (qirol), ammo uning hokimiyati parlament tomonidan cheklangan. Buyuk Britaniya Britaniya orollarida (Yevropadagi eng yirik orol) Buyuk Britaniya eng katta orolning nomi, Angliya davlatining asosiy tarixiy nomi. Mamlakatning xalqaro dengiz vahavo yo’llari tugunida joylashganligi muhim ahamiyatga ega.

JOYLASHGAN O’RNI

• Shimoliy g’arbiy Yevropadagi davlat hisoblanadi. Buyuk Britaniya oroli va Irlandiya orolining shimoliy sharqiy qismida hamda ularga yondosh mayda orollarda joylashgan. Garbdan Atlantika okeani, shimoldan shimoliy dengiz o’rab turadi. Yevrosiyo materigidan La-Mansh bo’g’ozi orqali ajralib turadi.
• Buyuk Britaniyaning yer yuzasi asosan pasttekisliklardan iborat. Angiliyaning shimoli garbida tog’likdan, markazi va janubi sharqi tekislik va sertepa tekisliklardan, SHotlandiyaning qirg’oqi egri bugri, shimoliy kismi tor va chukur Glen mor depressiyasi 2 kismga bulib turgan SHimoliy SHotlandiya tog’ligidan iborat. Bu ikkala qismning janubida Granpian tog’lari mamlakatning eng baland cho’qqisi Ben Nevis (1343 metr) ko’tarilib turadi.
• Buyuk Britaniya foydali qazilmalarga kambag’al. Asosan temir rudasi va yukori sifatli toshko’mir, tosh tuz, kaolin, ozroq mikdorda yonuvchi slanets kazib olinadi. Neft va rangli metall konlari mavjud. SHimoliy dengizning Buyuk Britaniya qirg’og’ida yaqinida tabiy gaz konlari bor.

IQLIMI

• Buyuk Britaniya iqlimi mo’tadil dengiz iqlim bo’lib, o’rtacha havo harorati +11 S, urtacha yog’in miqdori 800 mm atrofida. Iqlimida okean oqimlari ta’siri juda kuchli.
• Asosiy qismi tekisliklardan iborat, shimolda past tog’lar bor. Eng baland joyi Skeyfel-Payk tog’i (978 m).
• Asosiy daryolari: Temza, Severn, Tayn.
• O’rmonlar mamlakat maydonining 4% qismini egallaydi. Unda eman, korakayin, qarag’ay, shumtol, qora qarag’ay daraxtlari usadi.
• Hayvonlardan tulki, quyon, olmaxon, tipratikan, bug’u, suvsarlar ko’p uchraydi. Qushlardan kaklik, o’rdak, qarg’a, yovvoyi kabutar, karkurlar keng tarqalgan.

Siyosiy adminstrativ bo’linishi:

47 graflik,
6 metropoliten grafligi,
Katta London,
12 oblast,
6 okrug,
Men va Normand orollaridan iborat.

Aholisi.

XX asrning 2-yarmiga qadar aholining okean ortiga ommaviy ravishda ko’chib ketishiga qaramay mamlakat aholisi tez o’sdi.Lekin keyingi paytlarda aholi tabiiy o’sishining sezilarli pasayishi natijada ingliz millatining “qarishi” sezilmoqda. Buyuk Britaniyada tug’ilish koeffisenti 11%0, o’lim 10%0. 1ayolga 1,6 bola to’g’ri keladi.15 yoshgacha bo’lganlar salmog’i 19%, 64 yoshdan yuqori bo’lganlar 16%.O’rtacha umr 75-80 yosh.

Buyuk Britaniya urbanizasiya darajasining juda yuqoriligi bilan ajralib turadi, aholisining 92%i shaharlarda yashaydi. Masalan: London aglomerasiyasida 13mln kishi yashaydi, zichligi 1km2ga 750 kishi. Mamlakatda 1km2 246 kishi.Aholisining 80%i inglizlar, qolganini shotlandlar, uelsliklar (valliylar), irlandlar tashkil etadi.

Buyuk Britaniya urbanizasiya darajasining juda yuqoriligi bilan ajralib turadi, aholisining 92%i shaharlarda yashaydi. Masalan: London aglomerasiyasida 13mln kishi yashaydi, zichligi 1km2ga 750 kishi. Mamlakatda 1km2 246 kishi.Aholisining 80%i inglizlar, qolganini shotlandlar, uelsliklar (valliylar), irlandlar tashkil etadi.

Davlat tuzumi-konstitusion monarxiya. Asosiy siyosiy partiyalari:

Buyuk Britaniya Konservatorlar partiyasi (1867y.).
Buyuk Britaniya Leyboristlar partiyasi (1900y.).
Buyuk Britaniya sosial demokratik partiyasi (1981y.).
Buyuk Britaniya kommunistik partiyasi (1920y.).