Buyuk britaniyaning

Buyuk Britaniya hududida maxsus iqtisodiy zonaning rivojlanishi. Mahsus 
iqtisodiy zona mamlakat xo’jaligining asosiy qismi hisoblanadi. Bu zona mahsulotni 
ishlab chiqarishni taqsimlash, mamlakat ijtimoiy iqtisodiyoti rivojlanishi uchun aniq bir 
maqsadga yo’naltirilgan, shuningdek chet el mahsulotini ham taqsimlash mavqeiga ega. 
Iqtisodiy erkin zona bir yoki bir necha ijtimoiy – iqtisodiy muammolarni echa oladi. Bu 
muammolar ho’jalik sub’ektni va xo’jalik amaliyoti natijasida paydo bo’ladi. Ko’p 

---

18
hollarda bu dunyo ho’jaligiga ko’p SYEZ orqali integratsiyalashish maqsadida qilinadi. 
Buyuk Britaniya integratsiya yuqori bosqichda,lekin uning chegarasida SYEZ mavjud. 
Erkin iqtisodiy zonalarning klassifiqatsiyasi mavjud. Bu klassifiqatsiya zonalar 
joylashishi konfiguratsiyalari SYEZ joylashgan hududning hajmi undagi mavjud ishlab 
chiqarish va boshqa resurslarning sifati, tabiiy iqtisodiy sharoiti, resurslarning sotilishi, 
hukumat o’z oldiga va SYEZ ni tashkil qilishda qo’yilgan vazifalar va maqsadga 
erishish, ho’jalik faoliyatining turi, hukumatning ruhsati bilan ajratilgan SYEZ, 
territoriyaning milliy muammolarini yechimini o’z ichiga oladi. Bu zonalarda chet el 
tovarlari tomojniya solig’isiz sotilishi, sotib olinishi va saqlanishi mumkin. Evropada 
birinchi bunday zona 50-yillarda Irlandiyada tashkil topdi. Keyin bunday zonalar asosan 
rivojlangan davlatalarga yoyilgan. Bugungi kunda Buyuk Britaniya hududida bunday 
zonalar mavjud emas. Hozirgi sanoat ishlab chiqarish yoki eksport qiluvchi zonalar 
keng tarqalgan. Bu zonalarda import yarim tayyor mahsulot asosida eksport uchun 
ishlab chiqaruvchi sanoat korxonalari ochilmoqda. Buyuk Britaniyada bu turdagi 
korxonalar Enterprize Zones yoki tadbirkorlik zonalari deb ataladi. Bu zonalarning 
farqlanuvchi hususiyati shundan iboratki, imtiyozli vayuta, moilyaviy va huquqiy 
tartibdan foydalanib, zona hududidagi davlatning nufuzli sanoat korxonalarining 
rivojlanishini ta’minlaydi. Buning uchun xorijiy valyuta yoki mahalliy, shtat, federal 
hokimiyatining investitsiyasi jalb qilinadi. Bu esa mahalliy xom – ashyodan, yarim
tayyor mahdulotlardan yanada samarali foydalanish, ishlab chiqarish boshqaruviga 
yangi zamonaviy usullarni kiritish, yuqori malakali kadrlarni tayyorlash va 
mamlakatning ijtimoiy – iqtisodiy jadal rivojlanishi uchun sharoit yaratib beradi.