Byudjet chegarasi va uning o‟zgarishi

2. Byudjet xisobidan kilinadigan xarajatlar tushinchasi. 
Davlat byudjetining asosiy kismi iktisodiyot tarmoklariga va ijtimoiy-madaniy 
tadbirlar buyicha xarajatlarni tulashga yunaltiriladi. Tasdiklangan davlab 
byudjetida kuzda tutilgan xama tadbirlarning uz vaktida va Tula moliyalashtirishni 
amalga oshirish maoliya organlarining asosiy vazifasi xisoblanadi. Bu vazifani 
bajarish uchun maoliyalashtirish va byudjet xarajatlarinining tayinlanishi buyicha 
amalga oshirish, buxgalteriya xisobini tugri tashkil kilish lozim buladi. 
Byudjetdan mablaglar xujalik yurituvchi sub‟ektlarga va byudjet tashkilotlariga 
byudjet buyicha tasdiklangan summalar doirasidagina beriladi. 
Ma‟lum tadbirlarga sarf kilinishi muljallanib byudjet buyicha tasdiklangan 
xarajatlar summalari byudjet mablaglari (ajratmalari ) deb ataladi. 

---

Davlat byudjetidan moliyalashtirish bank muassasalari orkali amalga oshiriladi. 
Davlat byudjetidan moliyalashtirish deganda byudjet mablaglarini tasarruf 
kiluvchilarga byudjet mablaglari oluvchilarga tasdiklangan byudjetda kuzda 
tutilgan xarajatlarni amalga oshirish uchun mablag berishi tushiniladi. 
Davlat byudjeti xarajatlari tasdiklangan byudjetdan mablag ajratish doirasida 
kuyidagicha amalga oshiriladi: 
1) byudjet mablaglari oluvchilarning joriy xarajatlari shaklida; 
2) joriy byudjet transfertlari shaklida; 
3) kapital xarajatlar shaklida: 
asosiy fondlar va vositalarni (ular bilan boglik ishlar va xizmatlar xam shular 
jumlasiga kiradi) davlat extiyojlari uchun olish va takror ishlab chikarishga; 
chet elda davlat extiyojlari uchun er va boshka mol-mulk olishga; 
davlat extiyojlari uchun erga bo‟lgan xukukni va boshka nomoddiy aktivlarni 
olishga; 
davlat zaxiralarini vujudga keltirishga; 
4) kapital xarajatlarni koplash uchun yuridik shaxslarga beriladigan byudjet 
transfertlari shaklida; 
5) rezident-yuridik shaxslarga va chet el davlatlariga beriladigan byudjet ssudalari 
shaklida; 
6) davlat maksadli jamgarmalariga beriladigan byudjet dotatsiyalari va byudjet 
ssudalari shaklida; 
7) davlat karzini kaytarish va unga xizmat ko‟rsatish bo‟yicha to‟lovlar shaklida; 
8) konun xujjatlarida takiklanmagan boshka xarajatlar shaklida. 
Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasining 1999 yil 3 sentyabrdagi 414-
sonli “Byudjet tashkilotlarini mablag bilan ta‟minlash tartibini takomillashtirish 

---

tugrisida” gi karoriga muvofik byudjet mablaglari oluvchilar Davlat byudjetidan 
mablaglar bilan xarajatlarning 4 ta guruxi buyicha ta‟minlanishi belgilab kuyilgan.