Byudjet chegarasi va uning o‟zgarishi

 

---

2-rasm.Iste’molchi tanlovi 
 
Befarqlik egri chizig'i iste‟molchining xohishini bir-birini o'rnini bosuvchi tovarlar 
majmui bilan ham qondira oladi. Bu chekli almashtiruv darajasi (MRS) deyiladi. 
Yuqoridagi holatda chekli almashtiruv darajasinazariyasi bo'yicha Pepsining nechtasi 
pitsaning bittasi o'rnini “egallay olishi”ni o'lchash mumkin. Iste‟molchining befarqlik 
egri chizig'i dek o'zgarmas bo'lmagani bilan chekli almashtiruv darajasi befarqlik egri 
chizig'i bilan bir xil bo'lolmaydi. Iste‟molchining bir tovami boshqasidan ortiq ko'rishi 
uning xohishidagi tovarlar miqdoriga va iste‟molchining ahvoliga ham bog‟liq. 
Masalan iste‟molchining pitsa yoki Pepsi xarid qilishida uning och yoki 
chanqaganligiga, shuningdek, qancha iste‟mol qila olishiga qaraladi.
Iste‟molchi barcha befarqlik egri chizig'ilardan birdek qoniqish hosil qiladi. Ammo u 
ba‟zilarini afzalroq ko'rishi ham mumkin. Chunki u kamroq chiqimni, pastroq xarajatni 
afzal ko'rishi mumkin. 2-chizmada I
2
chiziqning istalgan nuqtasidan I1 chiziq 
yaxshiroqdir. 
Iste‟molchining befarqlik egri chizig'iuning nimani boshqalaridan afzal ko'rishini 
ko'rsatib beradi. Shu tufayli biz biz befarqlik egri chizig'ini ikki turdagi mahsulotlar 
variantini solishtirish uchun ishlatamiz. Masalan, D nuqta A ga qaraganda ko'proq 
foydaliroqligi tufayli yaxshiroq deb qaralsin (aniqroq qilib aytganda, D variat A ga 
qaraganda ikki hissa ko'p pitsa va Pepsi taklif qilsin). Befarqlik egri chizig'i 
nazariyasiga ko'ra D nuqta C nuqtadan ham yaxshiroq chunki u C ga qaraganda 
foydaliroq variantni taklif etmoqda. D nuqtanong C ga qaraganda Pepsi taklifi kamroq 
bo'lishiga qaramay, unda iste‟molchini avzal ko'rishga undovchi pitsalar miqdori 
ko'pligi mavjud. Qaysi bir nuqtaning foydaliroqligini o'rganaturib, biz befarqlik egri 
chizig'ilarni ham o'zaro solishtirishimiz mumkin ekan. 

---