C h e t e L m u s I q a t a r I x I

Listning dasturiylikka m unosabati 
progressiv hodisa edi. List o 'z
san’ati bilan uni qadrlaydiganlaming tor doirasi bilan chekalanmay 
tinglovchilaming keng ommasi bilan so'zlashishishni istardi. Katta 
fikrlar va tuyg'ulami gavdalantirishga harakat qilib, u ko'pincha 
abstraksiya, noaniq falasafa so'qish holatiga tushib qolar va shu sababli 
beixtiyor tarzda o'z asarlarining ta'sir doirasini cheklab qo'yardi. Lekin 
ulaming eng yaxshilarida dastuming bunday umumiy noaniqligi va 
noravshanlik yengib o'tilardi: List yaratgan musiqa namunalari aniq va 
tushunarli, mavzusi ta'sirli va ravshan, shakli aniq. 
Dasturiy 
tendensiyalar Listning ko'plab transkriptsiyalarida ko'zga tashlanadi,
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

negaki ular opera va romanslaming aniq syujeti bilan bevosita bog‘liq. 
L in in g vengr xalq hayoti manzaralarini aks ettiruvchi rapsodiyalari 
ham dasturiy hisoblanadi.
Listning dasturiyligi 
Berlioznikidan farq qiladi. Agar Berlioz 
simfoniyasida musiqada syujetning ketma-ket rivojlanishida aks etuvchi 
bayoniy syujet xarakteri mavjud bo'lsa, Listni ko'proq asosiy poetik 
g'oyaning umumlashgan musiqiy gavdalanishi qiziqtiradi. O ’zining 
rang-barang topilmalari bilan List melodika sohasini kengaytirdi; bir 
vaqtning o'zida u garmoniya sohasida novatorga aylandi. List «simfonik 
poema» janri va «monotematizm» deb ataluvchi musiqiy rifojlanish
, 
*
usullaming yaratuvchisi bo'lib hisobolangan. Listning fortepiano 
texnikasi, faktura sohasidagi muvaffaqiyatlari ahamiyatlidir, negaki List 
genial pianinochi bo'lgan va tarixda ungayetadigani bo'lmagan.
Hayoti. Ferens List 1811 yil 22 oktyabrda Doboryan qishlog'ida 
(Vengriya) dunyoga kelgan. Bolaligida lo'lilar qo'shig'i va vanger 
dehqonlaming quvnoq qo'shiqlariga maftun bo'lib qolgan. Listning 
otasi, graf Esterxazining katta yer-mulkida boshqaruvchi, havaskor 
musiqachi bo‘lgan va o'g'lining musiqaga qiziqishini rag'balantirardi; 
aynan u bolaga fortepiano chalish asoslarini o'rgatgan. 9 yoshligida 
Ferens qo'shni Shoprone shaharchasida o'zining birinchi konsertini 
beradi. 
Tez orada u Esterxazining ajoyib qasriga taklif etiladi; 
bolakayning chalishi graf mehmonlarini shunchalik hayratlantirdiki, bir 
nechta zodagonlar uning keyinchalik musiqiy ta’lim olishi uchun pul 
to lash istagini bildirishdi. 
Ferensni Venaga yuborishdi, u yerda
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

kompozitsiyani A. Salyeridan va fortepianoni Yevropaning virik 
pedagogi K. Chernidan o'rgandi.