C. J. Omarova,G. B. Sidrasulieva t. S. Bawatdinov «ximiya»

Tema :Ximiya laboratoriyasinda qollanilatug’in idislar a’sbaplar 
ha’m olar menen islesiw 
Jumistin’ maqseti: ximiya laboratoriyasinda isletiletugin idislar ha’m 
a’sbaplar ha’mde ja’rdemshi u’skeneler menen tanisiw. 
Kerekli a’sbaplar ha’m reaktivler: laboratoriya jumisi ushin da’pter, 
xalat, qolg’ap, ha’r qiyli ximiyaliq idislar ha’m a’sbaplar, doska, 

---

jaling’a qarsi qawipsizlik mu’yeshi, su’lgi, ha’r qiyli reaktivler, por, 
suw, soda, sabin. 
Shiyshe ha’m farfor idislar 
Turli ximiyaliq ta’jriybelerdi atqariwda, arnawli juqa yamasa qalin’ 
shisheden jasalg’an idislar isletiledi. Juqa shisheden jasalg’an idislar 
temperaturanin’ o‘zgeriwge shidamli ha’m olarda qizdiriw menen 
baylanisli bo‘lgan tu’rli ximiyaliq protsesler atqariladi. Qalin’ 
shiysheden jasalg’an idislardi qizdiriw jaramaydi. Ximiya 
laboratoriyalarinda en’ ko‘p isletiletug’in shiyshe idislar to’mendegi 
suwretlerde keltirilgen (1 -suwret). 
1–suwret. Shishe idislar. 1-probirkalar, 2-tumsiqli 
stakan, 3-tubi jalpaq kolba, 4-tubi dumalaq kolba, 5-
Vyurs kolbasi, 6- konus siyaqli kolba, 7-voronka, 8- 
byukslar, 9-saat aynasi, 10-pipetka. 
Shiyshe idislar menen bir qatarda laboratoriyada farfordan jasalg’an 
idislar ha’m isletiledi. (2 -suwret). 
2–su’wret. Farfor idishlar. 1- farfor keseshe, 2- 
farfor tigel, 3- Byuxner voronkasi, 4- qazansha
ha’m da’stegi, 5- analiz tagligi. 

---

 
 
O‘lshewshi idislar 
Ximiyanin’ laboratoriya jumislarinda suyuqliqlardin’ ko’lemin 
o‘lshew ushin a’dette tu’rli o‘lshew idislari, o‘lshew kolbalari ha’m 
silindrlari, pipetkalar, menzurkalar ha’m byuretkalar isletiledi. 
Kolbalar: o‘lshew kolbalari (3-su’wret) aniq konsentratsiyali eritpeler 
tayarlaw ushin isletilip, uzin ha’m awzi tar qilip jasaladi. Kolbanin’ 
awzina suyuqliq qayerine shekem saliniwi kerekligin ko‘rsetetug’in 
belgi qo‘yiladi. Kolbag’a qo‘yilgan sanlar ma’lim temperaturada onin’ 
millilitr menen sa’wlelengen ko’lemin ko‘rsatadi. O‘lshew 
kolbalarinin’ awzinin’ tar bo‘liwina sebep, suyuqliq ko’leminin’ 
azgana o‘zgeriwin ha’m suyuqliq ko’lemin ko‘rsetuwshi belginin’ 
halatina sezilerli ta’sir qiladi. O‘lshew kolbalari shlifsiz ha’m 
shliflangen probkali bo‘ladi. A’detde o‘lshew kolbalarinin’ ko’lemi 
ha’r qiyli bo‘lip, 25, 50, 100, 200, 250, 500, 1000 ml ha’m 2 l shekem 
bo‘ladi. 
3 –su’wret. O‘lshew kolbalari.