ÇAĞDAŞ TÜrk edebiyatlari-ii yazarlar

Stalin sonrası Kazak Edebiyatında ne gibi değişimler yaşanmıştır?
BAĞIMSIZLIKTAN ÖNCEKİ SON DÖNEM KAZAK EDEBİYATI 
(1968-90)
Bu devirde Kazak edebiyatının önemli eserleri roman türünde görülür. Uzun bir aradan 
sonra 1984 yılında G. Müsirepov’un Oyangan Ölke (Uyanan Ülke)’sinin ikinci kitabı Cat 
Kolında (Düşman Elinde) adıyla çıkar. M. Avezov’un katkısıyla tarihî roman çok hızlı bir 
şekilde gelişir. Halkın geçmiş tarihi, onun önemli vakaları, bağımsızlık fikirlerinin yayıl-
masına katkıda bulunur. İ. Esenberlin, M. Magavin, K. Segizbayev, A. Kekilbayev, S. Mu-
kanov, E. Elimcanov, S. Cunisov, D. Ebilov, S. Smatayev, Ş. Murtaza, Z. Akışov, C. Molda-
galiyev, D. Doscanov gibi yazarlar eser verirler. Romanın yanı sıra hikâyede de tarih ve Ka-
zak örf-âdetleri ön plana çıkmaya başlar.
Dükenbay Doscanov’un “Kımız” hikâyesi tarihi bir geleneği sağlamlaştırma gayre-
tidir. “Kımız”ın farklı yapılış tarzı hikâyenin basit kurgusudur. Fakat bu önemli değil-
dir. Önemli olan kımızın hazırlanışındaki ayrıntılardır. Kültür ayrıntılarda yaşar. Bu-
2

2. Ünite -  Çağdaş Kazak Edebiyatı-II
47
rada yazarın geçmiş ile hâlihazırı birbirine bağlama arzusu da görülür. Okuyucu bunu 
hissetmekte ve ayrıca kültürdeki detayları öğrenmekle “öğrenme” ihtiyacını da karşıla-
mış olmaktadır.
Daha öğrencilik yıllarında, 1959’da Orta Asya ve Kazakistan Üniversiteleri öğrenci-
lerinin temsilcisi olarak Semerkant’ta “Abay ve Şark Edebiyatı” konulu bir tebliğ sunan 
Muhtar Magavin, edebiyatçılığının yanısıra iyi bir araştırmacıdır. Üniversiteden mezun 
olurken “Er Targın Cırı ve Kazak Eposunu Araştırmanın Bazı Meseleleri” konulu diploma 
tezini hazırlayan Magavin, Kazakların akın ve cıravlarını da araştırır. “15-17. yüzyıl Kazak 
Akın-Cıravları” başlıklı monografiyi hazırlar. Kazak edebiyatını 17-18. yüzyıldan başlatan 
genel görüşün aksine bu edebiyatın daha önceden başladığını iddia eder. Kopuz Sarını 
adlı kitabında ilgi çekici deliller ortaya koyar. Beyaz Kar (1967) ve Kök Munar (1971) ro-
manları onu takip eder. “Ömür cırı (Ömür türküsü),” “Şeşe (Anne),” “Bir atanın balaları, 
(Bir babanın çocukları)” “Cılandı caz (Yılanlı yaz),” “Cüyrik (Topal),” “Tazının ölümi” gibi 
uzun hikâyelerinin yanısıra, “Keşkurım (Yatsı vakti),” “Ayel mahabbeti (Kadın sevgisi),” 
“Yanılısu (Yanılma),” “Sentyabr,” “Kütpegen kezdesü (Beklenmedik karşılaşma)” gibi kısa 
hikâyeleri vardır.
Arşivlere dayanarak “tarihî roman”lar yazan Magavin’in kendine has bir yazma tekniği 
vardır. Okuyucu onun kahramanları ile yaşar, onlarla beraber sevinir veya üzülür. Kişinin 
iç dünyasını, ruh hâlini tasvir ve tahlil eder. “Sentyabr” (Eylül) hikâyesinde Aytpay adında 
bir ihtiyar adam şehrin dar evinde kendini dört duvar arasına kapatılmış hisseder. To-
runlarını sevmek ister. Fakat şımaracakları korkusuyla oğlu ve gelini bu davranışını hoş 
karşılamazlar. İhtiyarın bu durum karşısındaki iç sıkıntısı ve düşünceleri tasvir edilirken, 
onun alçak gönüllülüğü, ruh güzelliği de verilir. Ama asıl verilmek istenen, geçmiş ile 
halihazırın çatışmasıdır. “Ayel mahabbeti” adlı hikâyede Batima adlı genç bir kadının sev-
gilisinden ayrılması konu edilir. Anlaşamayan iki genç ayrıldıktan sonra birbirlerine olan 
sevgilerinin köklerinin ne kadar derinde olduğunu anlarlar. Fakat Tölegen tımarhaneye 
düşer. Yıllar sonra Batima onu bulduğunda Tölegen elinde sevgilisinin resmi ile ölmüştür.
Abiş Kekilbayev’in “En mutlu gün” hikâyesindeki lirik ton sıradan bir köy hayatı için 
derin sevgiden kaynaklanır. Olağanüstü hiç bir şey yoktur. Hayat, eğlenceleriyle, zıtlıkla-
rıyla devam eder. Kekilbayev, karakterleri vasıtasıyla insanların iç dünyasını keşfetmeyi 
başarır.  Bu  da  takdir  görür.  “Esbolay”  hikâyesinde  Esbolay  adlı  ihtiyar,  yaşadığı  köyde 
hep adalet arar ve bütün köylülerin adalet içinde yaşamasını ister. Bu sebeple başına işler 
açılır. “Gerekli adam”da Sarsenov’un inceleme yapıp onu kitap haline getirmek isteğiyle 
şehre gitmesi ve orada karşılaştığı zorlukları çözmesi anlatılır. Bu problemlerin çözülme-
sine yardım eden kişi yüksek makamda birisidir. Kahraman, onunla arkadaşının evinde 
tanışması ve arkadaşının ondan ziyade bu “gerekli adam”a önem vermesi anlatılır. 
İlk hikâyeleri 1968’de yayınlanmaya başlayan Kadirbek Segizbayev, eserlerinde daha 
ziyade insanlar arasındaki davranışları, fazileti, cömertliği, kardeşiliği, konukseverliği ön 
plana çıkarır. Kazakların örf ve âdetlerine olan düşkünlükleri, mesela at sevgisi, ağırlıklı 
olarak eserlerinde tekrar edilir. “Dak (Leke)” hikâyesinde Kazak misafirperverliği anlatı-
lır. Çok küçük bir köye gelen Turap ve Rus eşi Nadya bu durumla karşılaşınca şaşırırlar. 
“Mahabbet (Sevgi)” hikâyesinin kahramanı dört arkadaş hocalarını ziyarete gitmektedir-
ler. Beşinci arkadaşları Rısbek ise arabayı kullanmaktadır. Yolda bir genç kıza rastlarlar. 
Mahabbet adlı genç kız, aslında Rısbek’in eski sevgilisi Ravşan’ın kızıdır. “Arkarkara”da ise 
oğlunun ölümünün acısını çeken ihtiyar bir adam anlatılır. Oğlunun ölümüne sebep olan 
atı öldürmeye ve etini yemeye yemin eder. Fakat ihtiyar bunu yapamaz.
Romana paralel olarak povest/hikâye türü de gelişir. Bu yıllardaki Kazak hikâyelerinin 
en güzel örneklerini yine Gabit Müsirepov yazar. “Görülmemiş benzerlik” (1967) hikâyesi 
onun önemli eserlerinden biridir. Müsirepov’dan başka 70-80’li yıllardaki hikâyeyi yine 

Çağdaş Türk Edebiyatları-II
48
genç yazarlar sırtlarlar. Onların içinde daha önce edebiyat sahasına girip biraz tecrübe ka-
zanan Ş. Murtaza, E. Tarazi, A. Kekilbayev, M. Magavin, M. Sundetov ile E. Sarayev, O. Bö-
keyev, S. Elubayev, O. Sersenbayev, Tölen Abdibekov gibi yazarlar vardır.
T.  Abdibekov,  son  yıllarda  yetişmiş  Kazak  yazarlarındandır.  Eserlerinde  insanın 
davranışı, yaratılışı ve çevresi ile günlük hayattaki ilişkileri felsefî derinliği ile ele alına-
rak işlenir. Kahramanların ruh dünyası ve maneviyatı, duygu-davranış birliği Kazak ro-
manında psikolojik tahlil metodunun gelişmesine katkıda bulunur. (Maytanov, 1980: 
194)  Fantastik  bir  hikâye  olan  “Hakikat”  insanın  psikolojik  tahlilidir.  Telepatik  özel-
liği  olan  hikâye  kahramanı  Robert  üzerinde  denemeler  yapılır.  Kahraman,  dünyada-
ki haksızlıkları anlayacak kadar büyüdükten sonra bu özelliğinden nefret etmeye baş-
lar. “Baba” hikâyesi ise Saylav adlı gencin, ölüm döşeğindeki babası hakkındaki düşün-
celerini anlatır. Genç Saylav, babasını tanımaya çalışır, onu sevdiğini fark eder ve onun 
kıymetini anlar. Babası hayatı boyunca herşeyini ona vermeye çalışmış, o ise babasına 
gerektiği kadar ilgi göstermemiş, saygı duymamıştır. Geçmişinden pişmanlık duymak-
ta, utanmaktadır.
Bu hikâyede olduğu gibi genç Kazak yazarları son dönemde yazdıkları ve tarihî ro-
man yazma geleneği ile başlayan, geçmişle barışma sürecini devam ettirmektedirler. Ka-
zak aydını ve yazarı zengin geçmişini eserlerinde bol bol işleyecek gibi görünmektedir. 
Sovyetler Birliği’nin dağılması ile birlikte hikâyelerin konusunda da değişmeler görü-
lür. 70 yıllık dönem tenkit edilir. Tenkidin merkezine de Kazak aydınları yerleştirilir. 
Yani Kazak aydını, öz eleştirisini yapar. Sultanali Balgabayev “Kuma kadından doğan 
büyük lider” başlıklı hikâyesinde Kazak tarihçilerini alaycı bir şekilde tenkit eder. Hiç 
bir ciddî araştırmaya dayanmadan yazılan kitaplardaki iddialar komiktir. Tarihçilerden 
biri Lenin’in aslında bir Kazak olduğunu ispatlarken, diğeri Amerika Birleşik Devlet-
leri Başkanı Clinton’ı Kazak olarak göstermeye çalışır. Son yetmiş yılda yapılanların ve 
yazılanların yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini okuyucuya hatırlatır. Bu hikâye ba-
ğımsızlıktan sonra yazılan ve bundan sonra da yazılacak olan hikâyelere örnek teşkil 
edecek niteliktedir.
KAZAK TİYATROSU
20. yüzyılın başından itibaren ortaya çıkmaya başlayan yeni edebî türler arasında tiyatro 
eserleri de göründü. Kazak Sovyet edebiyatının oluşmaya başladığı bu yıllarda B. Maylin, 
İ. Cansügirov, S. Mukanov gibi yazarlar roman ve şiir ile birlikte tiyatro eserleri de yazdı-
lar. 1929 Aralık’ta yapılan Kazakistan Ölkelik Parti Komitesi’nin düzenlediği toplantıda ti-
yatro meselesi tartışıldı. Sosyalist gerçekçiliği gösteren, yeni devri öven piyesler yazılma-
sı tavsiye edildi. Daha evvel yazılmış olan piyesler bu şekilde sahnelenmeye başladı. Me-
sela, B. Maylin’in “Maydan”, İ. Cansügirov’un “Kek”, K. Bayseyitov ile C. Şanin’in “Tartıs” 
adlı piyesleri sahnelendi.
1 Kasım 1931’de Kazakistan Ölkelik Parti Komitesi “Kazak drama-tiyatrosunun du-
rumu ve meseleleri” konulu toplantıda bazı kararlar aldı. Sanatçıların yetiştirilmesi, bü-
yük yerleşim birimlerinde tiyatrolar kurulması kararlaştırıldı. 8 Eylül 1933’te Halk Eği-
timi Komiserliği’nin kararlarıyla vilayet merkezlerinde tiyatrolar açıldı. 13 Ocak 1934’te 
Almatı’da  açılan  müzik  stüdyosunda  “Ayman-Şolpan”  müzikali  sahnelendi.  Semey’de 
(1934), Aral ve Çimkent’te (1938) tiyatrolar açıldı. Gabit Müsirepov’un “Kız Cibek”i sah-
nelendi. M. Avezov’un “Tas Tültekter”, “Alma bağı”, “Şekara”, İlyas Cansügirov’un “Türk-
sib” ile “Min de şap” eserleri ortaya çıktı. 
1930’lu yıllarda tiyatronun gelişmesine en çok emeği geçen Beyimbet Maylin oldu. 
“Bizdiñ  cigitter”,  “Calbır”  ve  “Amankeldi”de  bağımsızlık  mücadelesinde  kolları  sıvayan 
gençleri anlattı. Yine bu dönemde M. Avezov’un L. Soholev ile birlikte yazdığı tragedyası 

2. Ünite -  Çağdaş Kazak Edebiyatı-II
49
önemli bir yer tutar. Avezov, piyes yazmakla kalmadı, aynı zamanda tiyatro eleştirmenliği 
de yaptı. Yazdığı ilmi yazılarla da tiyatronun gelişmesine hizmet etti.
Kazak tiyatrosunun gelişiminde Sheakesper, Molier, Goldoni, Puşkin, Gogol, Ostrovs-
ki, Pogodin, Kirşon, Furmanov, Trenev’den yapılan tercümelerin de tesiri oldu.
II. Dünya Savaşı yıllarında (1941-1945) Kazak drama yazarları savaşı anlattılar, hal-
kın  milliyetçi  duygularını  harekete  geçirmeye  çalıştılar.  A.  Abişev’in  “Nayragay”  ve  Ş. 
Hüsayınov’un “Curtın süygen cürek” piyesleri Sovyet insanının düşmana karşı koyuşunu, 
vatanı korumaya girişenlerin kahramanlıklarını ve halkın eline silah alıp kendi iradesiyle 
cepheye gidişini tasvir etti. Bu konuda M. Avezov ile A. Abişev’in “Namus gıvardiyası” 
önemli bir rol oynadı. Yine savaş yıllarında V. Wolf’un “Proffesor Mamlük”, A. Kron’in 
“Flot ofitseri”, W. Sheakesper’in “Asavga tusav” adlı piyesleri de Kazak diline tercüme edi-
lip sahnelendi.
II. Dünya savaşından sonraki (1945-1955) Kazak dramasında savaş, laytmotif olarak 
kullanıldı. A. Abişev’in “Dostık pen mahabbat” (1947), “Bir semya” (1950), G. Mustafin’in 
“Milliyoner” (1949), A. Tacibayev’in “Gülden dala” (1949), Ş. Husayinov’un “Köktem celi” 
(1950) piyesleri buna örnektir. Bu piyeslerin çoğu kolhoz hayatını anlattı. Hayvancılığın 
ve tarımın geliştirilmesi konuları işlendi.
G.  Müsirepov’un  “Amankeldi”  (1949),  M.  Akıncanov’un  “Ibıray  Altınsarin”  (1953), 
S. Mukanov’un “Şokan Velihanov” (1954) piyesleri tarihi konuları ve şahsiyetleri işledi. 
Puşkin’in (1949), Lermontov’un (1954), N. Nekrasov’un (1947) eserleri, T. Şevçenko’nun 
(1950), A. Çehov’un üç ciltlik eseri (1955) tercüme edildi.
1956-1975 yılları arasında Kazak dramasının gelişmesinde Muhtar Avezov, Gabit Mü-
sirepov, Sabit Mukanov, Saken Seyfullin, Beyimbet Maylin ve Abdilda Tacibayev’in emeği 
geçti. “Kız Cibek”, “Er Targın” gibi Kazak dramaturgiyasının klasikleri Moskova’da sahne-
lendi ve büyük üne kavuştu. Kazak dramaturgiyasının oluşmasında Rus ve dünya klasik-
lerinden yapılan tercümeler ve onların sahnelenmesi önemli rol oynadı. M. Avezov’un ter-
cümelerinin yanında Ş. Husayinov’un “Kıyın tagdırlar” piyesi ile Tahavi Ahtanov’un “Küt-
pegen kezdesü” adlı piyesi devre damgasını vuran eserlerdir. T. Ahtanov daha sonra “Ant” 
adlı tarihî dramasını yazdı.

Çağdaş Türk Edebiyatları-II
50
Özet
Çağdaş Kazak Edebiyatının ikinci bölümü 5 başlık altında 
incelenebilir. 1. 20. Yüzyıl Kazak Edebiyatı, 2. II. Dünya Sa--
vaşı Devrinde Kazak Edebiyatı, 3. Stalin Sonrası Kazak Ede-
biyatı (1956-67), 4. Bağımsızlıktan Önceki Son Dönem Ka-
zak Edebiyatı (1968-90, 5. Kazak Tiyatrosu. Çağdaş Kazak 
Edebiyatı, XIX. yüzyılda başlar. Çağdaş edebiyat kendi ara-
sında: 1. Hazırlık Dönemi (XIX. yüzyıl) 2. Hürriyet Döne-
mi (1905-1920 arası) 3. Sovyet Dönemi (1920’den sonraki 
devir) olarak üç bölümden oluşmaktadır. Hazırlık dönemi, 
Rusların Kazakistan’ı istilası ile başlar. Bu dönemde Kazak 
aydınları süratle Rusça öğrenirler ve bu dille yazılan eserler 
aracılığı ile Avrupa’nın ve dünyanın diğer ülkelerinin ede-
biyat ve fikir hayatı ile yaşayışları hakkında bilgiler edinir-
ler.  Bu  şekilde  Kazak  edebiyatında  roman,  hikâye,  tiyatro 
gibi yeni türler ortaya çıkar. Hürriyet döneminde, 1905 yı-
lında gerçekleşen Rus ihtilâlinden sonra, hürriyet havasın-
dan faydalanan Kazak aydınları derhal teşkilatlanıp halkına 
seslenmiş ve çeşitli basın yayın organları kurmuşlardır. Sov-
yet  dönemi  ise,  1920’den  başlayarak  devam  eden  dönem-
dir. Bu dönemde yeni rejime ayak uyduramayan sanatçılar 
“Repressiya” denilen 1937- 1938 ve 1939 yıllarındaki katli-
amlarda öldürülürler.
Kazak  aydınlarının  II.  Dünya  savaşında  farklı  konulara 
yöneldikleri görülür. Rusların baskıları neticesinde aydınlar 
kendilerine  söylenen  konularda  eserler  vermişlerdir.  Savaş 
yıllarında ortaya çıkan edebiyatın içinde M. Avezov’un Abay 
adlı tarihî romanın birinci kitabı, G. Müsirepov’un “Kazak 
batırı” povesti, G. Mustafin’in Şıganak (Kuru dere yatağı), E. 
Ebişev’in Cas Tülekter, G. Slanov’un Canar Tav (Yanar Dağ) 
adlı romanları ile Safargali Begalin ve A. Abişev’in eserleri 
vardır.
Stalin  sonrası  Kazak  edebiyatında  ise  Kazak  edebiyatının 
gelişmeye başladığı görülür. Yeni hükümet, Stalin’in 1953’teki 
ölümünden üç yıl sonra, onun döneminde yapılan hataları ve 
zulümleri sorgulayarak, demokratik kuralları koyma ve uy-
gulama kararı alır. Bu kararın edebiyat sahasına da tesiri olur. 
Yazarlar,  “Edebiyatın  gelişmesi  yönündeki  her  türlü  yalan 
teoriler”i sorgulamaya başladılar. 
Bağımsızlıktan önceki son dönem Kazak edebiyatının önemli 
eserleri roman türünde görülür. Uzun bir aradan sonra 1984 
yılında G. Müsirepov’un Oyangan Ölke (Uyanan Ülke)’sinin 
ikinci kitabı Cat Kolında (Düşman Elinde) adıyla çıkar. M. 
Avezov’un katkısıyla tarihî roman çok hızlı bir şekilde gelişir. 
Halkın geçmiş tarihi, onun önemli vakaları, bağımsızlık fi-
kirlerinin yayılmasına katkıda bulunur. İ. Esenberlin, M. Ma-
gavin, K. Segizbayev, A. Kekilbayev, S. Mukanov, E. Elimca-
nov, S. Cunisov, D. Ebilov, S. Smatayev, Ş. Murtaza, Z. Akı-
şov, C. Moldagaliyev, D. Doscanov gibi yazarlar eser verirler. 
Romanın yanı sıra hikâyede de tarih ve Kazak örf-âdetleri ön 
plana çıkmaya başlar.
20. yüzyılın başından itibaren ortaya çıkmaya başlayan yeni 
edebî türler arasında tiyatro eserleri de göründü. Kazak Sov-
yet edebiyatının oluşmaya başladığı bu yıllarda B. Maylin, İ. 
Cansügirov, S. Mukanov gibi yazarlar roman ve şiir ile bir-
likte tiyatro eserleri de yazdılar. Sosyalist gerçekçiliği göste-
ren, yeni devri öven piyesler yazılır. B. Maylin’in “Maydan”, 
İ. Cansügirov’un “Kek”, K. Bayseyitov ile C. Şanin’in “Tartıs” 
adlı  piyesleri  sahnelenir.  Ve  böylelikle  Kazak  edebiyatı  her 
alanda gelişimini sürdürür.

2. Ünite -  Çağdaş Kazak Edebiyatı-II
51
Kendimizi Sınayalım
1.
  Aşağıdakilerden hangisi Kazak yazarlardan biri değildir?
a.   Abiş Kekilbayev
b.   Sultanali Balgabayev
c.   Muhtar Avezov
d.   Kadirbek Segizbayev
e.   Cengiz Aytmatov
Hazırlık  döneminin  en  önemli  kişilerinden  biridir.  Çağdaş 
Kazak  edebiyatının  ve  dilinin  kurucusu  sayılır.  Doğuyu  ve 
batıyı iyi tanıyan, yazar 1880’de ilk Kazak ozan ve yazarı ola-
rak ortaya çıkarmıştır. Kazak Türkçesini ustaca kullanması, 
kıvrak anlatımı, halk edebiyatı ve folklor ürünlerini büyük 
bir başarıyla kullanması ile kendinden sonra gelecek yazarlar 
kuşağına çığır açmıştır. İki yüzden fazla şiiri, kırk civarında 
didaktik hikâyesi, dört manzumesi (Maksud, İskender, Azîm 
Hikâyesi, Vadim) ve çeşitli tercüme eserleri vardır.
2.
   Yukarıdaki sözü edilen yazar aşağıdakilerden hangisidir?
a.   İbray (İbrahim) Altınsarin
b.   Abay Kunanbayulı
c.   Muhtar Avezov
d.  Dükenbay Doscanov
e.   Ahmet Baytursınulı
3.
   Kazak  edebiyatı  ile  ilgili  aşagıdaki  ifadelerden  hangisi 
yanlıştır?
a.  Çağdaş Kazak Edebiyatı 3 döneme ayrılır.
b.  Kazak  edebiyatının  hazırlık  dönemi,  Rusların 
Kazakistan’ı işgali ile başlar.
c.  Ahmet Baytursınulı, hürriyet dönemi yenileşme ha-
reketlerinin en önemli temsilcisidir.
d.  Hürriyet döneminde Kazaklar, Latin alfabesine geç-
miştir.
e.  Sovyet döneminde birçok Kazak aydın Stalin tarafın-
dan katledilmiştir.
4.
  19.  ve  20.  yüzyıllarda  Kazak  edebiyatında  gazetecilikle 
ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
a.  Gazeteyi çıkaran da redakte eden de tanınmış akın ve 
yazardı.
b.  “Türkistan Vilayatınıñ Gazeti” 1870 yılında Taşkent’te 
çıkmaya başlamıştır.
c.  1907 yılında St. Petersburg’da ancak bir sayı çıkabilen 
Serke adlı gazete Kazak dilinde yayımlanmıştır. 
d.  “Kazak” gazetesi Orınbor şehrinde 1913’te yayımlan-
maya başlamıştır.
e.  “Caña  Adebiet  (Yeni  edebiyat)”  adlı  gazete  1928’de 
yasaklanmıştır.
5.
   20. yüzyıldan itibaren gelişmeye başlayan Kazak tiyatro-
sunun Kazak toplumu için en önemli görevi aşağıdakilerden 
hangisidir?
a.  Yurt dışından birçok çeviri eseri yayınlamak.
b.  Sovyet edebiyatı, savaş gibi daha çok toplumu yakın-
dan ilgilendiren meselelere değinmek
c.  Toplumu eğitim alanında bilinçlendiren oyunlar or-
taya koymak
d.  Daha çok komedi türünde yapıtlar ortaya koyularak 
halkın morelini yükseltmek
e.  Tiyatronun başlangıcından itibaren şiir ağırlıklı bir-
çok oyun ortaya koymak
6. 
Müsirepov’un bu hikâyesi, köydeki değişmeye, yenileş-
meye karşı koyuşu alaycı bir dille ele alır. Köy halkı yeni ve 
farklı bir kültürün temsilcisi olan “domuz” ile tanışır. Yazar, 
hikâyesinde iki görüşü birden savunur ve olayı iki cephesiyle 
ortaya koyar. Hikâyede Kazak-Rus, dolayısıyla, Müslüman-
Hıristiyan kaynaşması ve köy halkının böyle bir kaynaşmaya 
karşı çıkması söz konusudur.
Yukarıdaki parçada sözü edilen hikâye aşağıdakilerden han-
gisidir?
a.  İki Karşılaşma
b.  Şolpan’ın Günahı
 
c.  Yassı Burun
d.  Adaletli Olmak
e.  Cubatu
7.
  Aşağıda  ki  yazar-eser  eşleşmelerinden  hangisi  yanlış-
tır? .
a.  Cumabek Edilbayev-Türkistan
b.  Abiş Kekilbayev-Ürker 
c.  Dükenbay Doscanov-Zeval 
d.  Sabit Mukanov-Farabi 
e.  Muhtar Avezov-Abay yolu
8.
   “Stalin Sonrası Kazak Edebiyatı” ile ilgili aşağıdaki ifade-
lerden hangisi yanlıştır?
a.  Yazarlar,  edebiyatın  gelişmesi  yönündeki  her  türlü 
yalan teorileri sorgulamaya başladılar.
b.  1937-38 yıllarında suçsuz yere karalananlar aklandı 
ve hakları iade edildi.
c.  Edebiyatta  baskı  ve  zulüm  kaldığı  yerden  devam 
etti.
d.  Yazarlar nispeten daha serbest yazmaya başladılar.
e.  Yurt tarihindeki önemli hadiseler, eserlerin konuları 
arasında yer almaya başladı.

Çağdaş Türk Edebiyatları-II
52
Kendimizi Sınayalım Yanıt Anahtarı
9. 
  “II.  Dünya  Savası  Devrinde  Kazak  Edebiyatı”  ile  ilgili 
aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
a.  Savaş  dönemindeki  Kazak  edebiyatının  oluşumuna 
bütün yazarlar katılır.
b.  Abişev,”  Sarcan”  ve  “Tölegen  Toktarov”  gibi 
hikâyelerinde Sovyet insanlarının vatanseverliğini, cep-
hedeki kahramanlıklarını anlatır. 
c.  Bu dönemde, edebiyat, birliğin, yiğitlik ve fedakârlığın, 
Parti’nin sesi olur. 
d.  Yazarların  çoğu  kendilerinden  istenen  konularda 
yazmaya başlarlar.
e.  Kazak hikâyesi en verimli çağını yaşar.
10.
 “Bağımsızlıktan Önceki Son Dönem Kazak Edebiyatı” ile 
ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
a.  Muhtar Avezov’un katkısıyla tarihî roman çok hızlı 
bir şekilde gelişir.
b.  Muhtar  Magavin  hikâye  ve  romanları,  Dükenbay 
Doscanov hikâyeleriyle öne çıkar.
c.  Cengiz Aytmatov’un eserleri tercüme edilir.
d.  Kazak tiyatrosu bu dönemde altın çağını yaşar.
e.  Romanın yanı sıra hikâyede de tarih ve Kazak örf-
âdetleri ön plana çıkmaya başlar.
1. e 
Yanıtınız  yanlış  ise,  “II.  Dünya  Devrinde  Kazak 
Edebiyat”ı konusunu gözden geçiriniz
2. a 
Yanıtınız yanlış ise, “20. Yüzyıl Kazak Edebiyat”ı ko-
nusunu gözden geçiriniz
3. d 
Yanıtınız yanlış ise, “20. Yüzyıl Kazak Edebiyat”ı ko-
nusunu gözden geçiriniz
4. e 
Yanıtınız yanlış ise, “20. Yüzyıl Kazak Edebiyat”ı ko-
nusunu gözden geçiriniz.
5. b 
Yanıtınız  yanlış  ise,  “Kazak  Tiyatrosu”  konusunu 
gözden geçiriniz.
6. c 
Yanıtınız yanlış ise, “20. Yüzyıl Kazak Edebiyat”ı ko-
nusunu gözden geçiriniz.
7. d   Yanıtınız yanlış ise, “II. Dünya Savaşı Devrinde Ka-
zak Edebiyat”ı konusunu gözden geçiriniz.
8. c 
Yanıtınız yanlış ise, “Stalin Sonrası Kazak Edebiyat”ı 
konusunu gözden geçiriniz.
9. e 
Yanıtınız yanlış ise, “II. Dünya Savaşı Devrinde Ka-
zak Edebiyat”ı konusunu gözden geçiriniz. 
10. d  Yanıtınız yanlış ise, “Bağımsızlıktan önceki Son Dö-
nem Kazak Edebiyat”ı konusunu gözden geçiriniz.

2. Ünite -  Çağdaş Kazak Edebiyatı-II
53
Sıra Sizde Yanıt Anahtarları
Sıra Sizde 1  
20. Yüzyıl Çağdaş Kazak Edebiyatının dönemlere ayrılmasın-
da öncelikle siyasi kırılma anları etkili olmuştur. İlk dönem 
olan hazırlık dönemi Rusların Kazakistan’ı istilasıyla başlar. 
İkinci dönem hürriyet dönemi ise, 1905 yılında gerçekleşen 
Rus ihtilâlinden sonra, hürriyet havasından faydalanan Ka-
zak aydınları derhal teşkilatlanıp halkına seslenmesiyle ger-
çekleşir.  Sovyet  dönemi  yine  siyasi  baskıların  etkili  olduğu 
bir  dönemdir.  Rusların  nüfuzu  baskıları  neticesinde  Kazak 
edebiyatı 3 dönemde incelenmektedir.
Sıra Sizde 2
Stalin’in bütün Türk dünyalarında olduğu gibi Kazak aydın-
larını  da  silahla  susturmasıyla  suskunluk  dönemine  giren 
Kazak Edebiyatı Stalin’in ölümü sonrası peşpeşe eserler ver-
miştir. Halk düşmanı ilan edilen yazar ve şairlerin yeni hü-
kümetin  hoşgörüsü  neticesinde  serbest  bırakılmasıyla,  bir-
çok hikâye, şiir ve roman yazılır. Bu eserlerde Sovyetler Bir-
liği döneminde çok bahsedilmeyen insanın kendi sırları, ruh 
âlemi, ahlakî problemleri bütün yönleri ile edebî şekilde tas-
vir edilir