Çalikuşu reşat Nuri Güntekin’in Eserleri

NOT: Zarfın içinde Feride’nin defteri var. Geçen sene çiftliğe giderken onu, içinde
bulunduğu sandıkla beraber yok etmiş, “arabacılar çalmış olacak,” diye bir lakırdı çıkarmıştım.
Buna çok üzüldüğünü hissettim. Fakat sesini çıkarmadı. Bu defterin bir gün olup işe
yarayacağını düşünmekte ne kadar isabet etmişim!
 

---

VIII
Müjgân’la Kâmran, Çalıkuşu’nun mavi kaplı mektep defterini okuyup bitirdikleri zaman ortalık
ağarmaya başlıyor, pencerenin dışındaki dallarda kuşlar cıvıldaşıyordu.
Kâmran, yorgunluk ve ıstırapla ağırlaşan başını defterin sararmış yaprağına koydu. Yer yer
gözyaşlarıyla silinmiş bu muhabbet kelimelerini tekrar tekrar öptü. Defteri kapayacakları vakit
Müjgân, hafif bir hareket yaptı, onun mavi kabını lambaya yaklaştırıp bakarak:
-Defter bitmemiş Kâmran, kabın üstünde de yazılar var Fakat mürekkebin rengi, mavi kâğıt üstünde
güç seçiliyor, dedi.
Lambayı daha ziyade açtılar, başlarını birbirine yaklaştırarak güçlükle şu satırları okudular:
“Dün defterimi müebbeden kapamıştım. Evlendiğim gecenin sabahında değil hatıramı yazmak, eski
yüzümü görmemek için aynaya bakmaya, eski sesimi işitmemek için söylemeye cesaret
edemeyecektim. Fakat...
Dün, ben gelin oldum. Sele kapılmış bir kuru yaprak mazlumluğuyla kendimi bırakmıştım. Kim ne
söylerse yapıyor, hiçbir şeye itiraz etmiyordum. O kadar ki, doktorun İzmir’den getirdiği uzun etekli
beyaz elbiseyi giydirmelerine, saçımın bir yanına bir tutam tel iliştirmelerine bile razı oldum. Yalnız,
kendimi görmek için büyük bir endam aynasının önüne getirdikleri vakit, belli etmeden gözlerimi
yumdum, o kadar. Bütün isyanım bundan ibaret kaldı.
Beni görmeye birçok yabancı geliyordu. Hatta bunların içinde eski muallime arkadaşlarımdan da
vardı. Söylenen sözleri işitmiyor, yalnız hepsine aynı titrek tebessümle gülümsemeye çalışıyordum.
Bir ihtiyar, yüzüme karşı:
-Ne talih varmış bunakta? Turnayı gözünden vurdu, dedi.
Hayrullah Bey, akşam yemeğine doğru eve geldi. Şişman vücudunu korse gibi sıkan bir redingot
giymiş, gelincik rengindeki tuhaf boyunbağı bir yana çarpılmıştı. O kadar mahzun olmama rağmen
hafifçe gülmekten kendimi alamadım, bu adamcağızı gülünç mevkide bırakmaya hakkım olmadığını
düşündüm. Kırmızı kravatını çıkarıp atarak yerine başka bir boyunbağı taktım. Hayrullah Bey
gülüyor:
-Aferin kızcağız, sen amma iyi ev kadını olacaksın. Gördün mü, genç karısı olmanın faziletlerini?
diyordu.
Misafirler dağılmıştı. Yemek odasının penceresi yanında, karşı karşıya oturduk. Hayrullah Bey:
-Küçük, dedi. Niye bu kadar geç kaldım, biliyor musun? Bir ziyaret ifa ettim. Munise’nin mezarına
birkaç çiçek ile bir parça senin gelin tellerinden götürüp bıraktım. Fakir, senin yanında cesaret
edemezdi, fakat yalnız kaldığımız vakit dilinden düşürmezdi: “Ablam gelin olup, tel taktığı vakit, ben
de tel takacağım,” derdi. Biçarenin kanarya gibi sarı başına teli ben takacaktım amma, olmadı.
Doktor, bunları söylerken kendimi tutamadım, başımı pencereye çevirerek bu mahzun sonbahar
akşamının sisleri gibi görünmeyen kirpiklerimde kuruyan gizli yaşlarla uzun uzun ağladım.

---

Gecenin ilk saatlerini, her akşamki gibi aşağı yemek odasında geçirdik. Hayrullah Bey, gözlüğünü
takmış, “Rousseau“sunun kalın cildini dizlerinin üstüne koyarak köşeye oturmuştu.
-Gelin hanım, yeni güveyin kitap okuması caiz olmaz amma, kusura bakmazsın. Korkma, geceler
uzun, yeni geline aşk destanları okumaya da vakit bulurum, dedi.
Kenarını işlemekle uğraştığım mendilin üstüne başımı daha ziyade eğdim. Ah, bu ihtiyar doktor!
Onu ne kadar sevmiştim. Şimdi ne kadar nefret ediyordum. Demek acıdan, mihnetten bunaldığım vakit
başımı omzuna koydukça o... Bu beyaz kirpikli masum mavi gözler, demek bana bir kadın, bir zevce
gözleriyle bakmaya tahammül ediyordu. Saat on biri çalıncaya kadar bu acı düşünceler içinde
bunaldım. Nihayet doktor, kitabını masanın üstüne bırakarak gerindi, esnedi.
-Ey, gelin hanım, yatak vakti geldi. Haydi bakalım; diye ayağa kalktı. Ellerimden iğnem, yumaklar
dökülerek ayağa kalktım, masanın üstünde duran şamdanı aldım.
Camı kapamak bahanesiyle pencereye yaklaştım, uzun uzun karanlığa baktım. İçimden öyle
geliyordu ki, usulcacık bu odadan kaçayım, karanlık yollara düşeyim.
Doktor:
-Gelin hanım, sen fazla daldın. Haydi bakalım, doğru yukarıya. Ben onbaşıya bir şey söyleyeceğim,
geliyorum, dedi.
İhtiyar sütnine ile bir komşu kadın, elbisemi değiştirdiler. Tekrar şamdanı elime vererek beni
kocamın odasına gönderdiler. Hayrullah Bey, daha aşağıdaydı. Bir dolabın kenarında ayakta duruyor,
göğsümü soğuktan muhafaza eder gibi kollarımı kavuşturuyordum. O kadar titriyordum ki, şamdan
sallanıyor, ara sıra saçlarımın ucunu yakıyordu. Nihayet, merdivenlerde, sofada bir ayak sesi.
Hayrullah Bey, bir şarkı mırıldanarak ceketini çıkararak içeriye girdi. Beni görünce şaşırmış gibi:
-Kız, sen daha yatmadın mı? dedi. Cevap vermek için ağzımı açtım. Fakat dişlerim birbirine çarptı.
O, yanıma yaklaşmıştı. Hayretle yüzüme bakıyordu.
-Kız, bu ne hal? Sen benim odamda ne arıyorsun? Birdenbire gür bir kahkaha odayı sarstı:
-Kız, sakın buraya!...
Sözünü bitiremiyor, gülmekten tıkanıyordu. Ellerini dizlerine vurup şakırdatarak, parmaklarını
toplayıp ağzına götürerek:
-Demek sen buraya... Vay aşifte vay! Sahiden karı koca olduk diye ha?... Tuu utanmaz, arlanmaz!...
Allah cezanı versin! İnsan babası yerindeki adama...
Oda, etrafımda fırıl fırıl dönüyor, tavanlar başıma yıkılıyordu. O, parmağını ısırıp utancından
adeta kızararak:
-Vay fesat yürekli aşifte vay! Kız, böyle gecelik gömleğiyle odama gelmeye utanmadın mı?
Bu dakikada kendimi görmek isterdim. Kim bilir kaç çeşit renge girmiştim?
-Doktor Bey, vallahi, ne bileyim öyle söylediler.
-Haydi, onlar o haltı yedi, ya sen?... Dünyada her şey aklıma gelirdi, bu yaştan sonra namus ve

---

iffetime böyle bir yüzsüz kızın tecavüz edeceğini zannedemezdim!
Ah Yarabbî, ne işkence! Yerlere giriyor, kanatacak gibi dudaklarımı ısırıyordum. Ben
kımıldadıkça, o yalandan şirretlik ediyor, pencereye doğru kaçıp fanila gömleğinin yakasıyla boynunu
saklayarak:
-Kız, üstüme gelme, korkuyorum. Vallahi pencereyi açar, yetişin a dostlar, bu yaştan sonra bana...
Ötesini dinleyemeden kapıdan kaçıyordum. Fakat bilmem ne oldu, birdenbire döndüm. Kalbimin o
daima itaat edilmek lazım gelen hareketlerinden biriyle:
-Babam, benim babam, diye feryat ettim, ağlayarak kendimi kollarına attım.
O da kollarını açmıştı, aynı derin kalp feryadıyla:
-Kızım, çocuğum, dedi.
O dakikada alnımda titreyen baba öpücüğünün lezzetini ölünceye kadar unutmayacağım.
Odama girdiğim zaman hem ağlıyor, hem gülüyordum. O kadar gürültü ediyordum ki, doktor
yanımdaki odanın duvarını vurdu:
-Kız, evi yıkacaksın, o ne gürültü? Fesatçı komşular kabahati bana bulurlar. Bunak, sabaha kadar
gelini bağırttı, derler ha! diye seslendi.
Mamafih kendi de benden az gürültü etmiyordu. Odasında dolaşıyor:
-Bu ahir zaman kızlarından ırzımız, iffetimiz sana emanet Yarabbî! diye şirret bağırıyordu. O gece,
on defa, o odasında, ben odamda uyanık; duvarları vurarak, horoz, kuş, kurbağa taklitleri yaparak
birbirimizi uyutmadık.
İşte, gelin olduğum gecenin hikâyesi. Doktorcuğum o kadar temiz hisli, temiz yürekli bir adam ki,
bana evlenmemizin bir sözden ibaret olduğunu söylemeyi bile lüzumsuz görmüştü. Ben, ona nispet ne
kadar koket ruhluymuşum, Yarabbî?
Ulvi arkadaşlığımızda o, erkekliğini unutmuştu. Fakat, ben kadınlığımı unutmamıştım. Erkeklerin
büyük kısmı çok fena, çok zalim, bu muhakkak. Kadınların hepsi iyi, hepsi mazlum, bu da muhakkak.
Fakat erkeklerin, sade kalbiyle ve dinamiğiyle yaşayan pek az kısmı var ki, onlardaki gönül
temizliğini her kadında bulmak mümkün değil.
Feride, o gece sabaha doğru uyuyabilmişti. Akşamkinden daha kırgın ve yorgun bir halde uyandığı
vakit, güneşin hayli yükselmiş, saatin on biri geçmiş olduğunu gördü. Mektebe geç kalan çocuklar
gibi, hafif bir telaş çığlığı ile kendini yataktan attı.
Müjgân, sofrada bir işle meşguldü. Feride, dargın bir sesle:
-Aferin sana Müjgân, dedi. Yola çıkacağım gün niye beni böyle geç bıraktınız?
Müjgân, her günkü soğukkanlılığıyla cevap verdi:
-Birkaç defa odana geldim, o kadar yorgun uyuyordun ki, kıyamadım. Korktuğun kadar geç değil
Hem galiba vapur biraz şüpheliymiş, Marmara’da fırtına var.

---

-Ne olursa olsun artık gideceğim.
-Ben de babama söyledim, senin işinle meşgul olmak için limana indi Hazır olsun, vapur gelirse ya
araba gönderirim, ya kendim gelir alırım, dedi.
Feride, bu ayrılık gününü böyle düşünmemişti. Müjgân’ın çocukla meşgul olduğunu, teyzelerinin
her günkü gibi konuştuğunu, güldüğünü gördükçe mahzun oluyor, kendine bu kadar az ehemmiyet
vermeleri kalbini kırıyordu. Kâmran da görünürlerde yoktu. Müjgân, söz arasında gizlice:
-Feride, sana bir iyilik ettim. Kâmran’ı evden uzaklaştırmaya muvaffak oldum. Seni fazla mustarip
etmemek için bu fedakârlığa razı oldu.
-Şimdi hiç gelmeyecek mi?
-Galiba iskelede seninle vedaya gelecek... Tabii memnun oldun.
Gözleri dalgın, hafifçe dudakları titreyerek düşünüyor, parmağıyla şakağının ağrıyan bir noktasına
basıyordu:
-Tabii, teşekkür ederim, iyi ettin, dedi.
Müjgân’a bir sürü kırık, manasız kelimelerle teşekkür ederken sevgili çocukluk arkadaşının da
gönlünde müebbeden öldüğünü, bir daha onunla barışmayacağını hissediyordu.
Öğle yemeğine oturacakları vakit, komşu bağlarının birinden haber geldi. Şehirde kışlık evlerine
inmeye hazırlanan belediye reisleri, hem bağ komşularına, hem Feride’ye son bir ayrılık ziyafeti
vermek istemişlerdi.
Feride:
-Nasıl olur? Beni almaya gelecekler, diyordu. Teyzeler:
-Ayıp olacak Feride, beş dakikalık yer. Zaten, senin ne hazırlığın var ki, çarşafını şimdiden
giyersin, dediler.
Kendisine evvela bir hasta kedi kadar ehemmiyet vermeyen teyzelerin, bu yarı annelerinin yüzüne
bakmamak için başını önüne indirdi:
-Peki, olsun, dedi.
Saat üçe gelmişti, yaprakları sararmış bir çardağın yanından yolu gözleyen Feride, Müjgân’a:
-Bir araba geliyor, Müjgân, zannederim benim için, dedi.
Fakat tam bu dakikada, sahildeki bir ağaçlığın az ötesinden birdenbire bir vapur görünmüştü.
Feride, yüreği ağzına gelerek:
-Geliyor! diye haykırdı. Bağa bir telaş düştü. Yeldirmeleri getirmek için ahretli kızlar
koşuyorlardı. Feride, teyzelerine:
-Ben, daha evvel gideyim, siz yetişirsiniz, dedi.
Müjgân’la beraber bağların arasındaki kestirme bir yoldan koşmaya başladılar. Çitlerden atlıyor,

---

bahçelerin içinden geçiyorlardı.
Bahçe kapısının önüne aşçıya tesadüf ettiler. İhtiyar kadın:
-Küçükhanımlar, ben de size geliyordum. Beyler araba ile geldiler, sizi istiyorlar, dedi.
Aziz Bey’le Kâmran, onları ikinci katın sofasında karşıladılar. Aziz Bey, eliyle odayı göstererek:
-İki münasebetsiz misafir geldi, gürültü etmeyin, dedi. Sonra, Feride’yi süzerek:
-Bu ne hal küçükhanım, kan ter içinde kalmışsın? dedi. Sonra gülerek ona yaklaştı, çenesinden
tutup gözlerine bakarak:
-Vapur geliyor amma sana hayrı yok. Kocan razı olmuyor. ..
Feride, süratle geri çekilerek, şaşkın şaşkın:
-Enişte, ne diyorsun? dedi.
-Kocan o kızım, ben karışmam!
Feride, hafif bir feryatla ellerini yüzüne kapadı. Düşecekti, fakat bir el bileklerinden tuttu.
Gözlerini tekrar açtı... Kâmran’dı.
Azız Bey, heyecanlı bir kahkahayla:
-Ha şöyle, nihayet kafese girdin mi Çalıkuşu? Haydi bakayım, çırpın bakalım, çırpın! Bak, artık
para eder mi?
Feride, yüzünü kapamak istiyor, fakat bileklerini Kâmran’dan kurtaramıyor, başını sallamak için
kıvranıyor, onun göğsünden, omzundan başka bir yer bulamıyordu. Aziz Bey, aynı heyecanlı bir
kahkahayla:
-Etrafındakiler sana tuzak kurdu, Çalıkuşu; bu Müjgân haini esrarını sattı. Allah gani gani rahmet
eylesin, merhum senin defterini Kâmran’a göndermiş. Ben onu aldığım gibi Kadıya gittim.
Kaleminden çıkmış bazı parçaları gösterdim. Kadı, geniş kafalı adam, hemen nikâhı kıyıverdi; anlıyor
musun Çalıkuşu? Bu adam, artık kocan, seni bir daha da bırakacağa benzemiyor.
Feride o kadar kızarmıştı ki, yüzünün rengi ela gözlerine vuruyor, gözbebeklerinin içinde kızıl
yıldızlar titreşiyordu.
-Haydi Çalıkuşu, nazlanma artık, görüyoruz ki, saadetten bayılıyorsun, “Fena etmedin enişte, ben
bunu istiyordum de!” dedi.
Aziz Bey, yarı zorla ona bu sözleri tekrar ettirdi. Sonra oda kapısını açarak muzaffer bir
kahkahayla:
-Şeriat vekilliğine sahibim efendim. Çalıkuşu, pardon Feride Hanım namına işte şu Kâmran Bey’i
evlendiriyorum. Duayı edin, biz âmini burada deriz, dedi.
Sonra, Feride’ye:
-Nasıl Çalıkuşu? Parmak kadar yumurcak, bizi senelerce oynatırsın ha! Gördün mü, kaç türlü hile

---

yaptım sana? Bahçeden çocuk sesleri geliyordu. Aziz Bey:
-Şimdi tebrikler, el öpmeler uzun sürer. Hepsi kalsın. Kendi elimle müthiş bir düğün sofrası
hazırlayacağım. Haydi oğlum, bizim gevezeliklerimizden size fayda yok. Elbet konuşacaklarınız
vardır. Şu dar, arka merdivenlerden karını kaçır. Ta uzağa, istediğin yere kadar, sonra beraber
dönersiniz.
Kâmran, Feride’yi hemen kollarında uçurarak merdiven kapısına koşarken Müjgân arkalarından
yetişti. İki arkadaş ağlaşa ağlaşa öpüştüler.
Gözlerinden yaş geldiğini göstermemek için gürültüyle burnunu silen Aziz Bey, bir hatip edasıyla
kolunu salladı:
-Ey benim kirazımı çalan Çalıkuşu, onu başkalarına çaldıracağın saat çaldı gibime geliyor. Ver onu
bana bakayım da hesabımız kesilsin, dedi.
Hâlâ ellerini, Kâmran'dan kurtaramayan genç kızı havaya kaldırıp öptükten sonra tekrar Kâmran’ın
kollarına attı:
-Bu gece seni, deniz fırtınasından kurtardık, fakat yanındaki sarı fırtına bana daha müthiş
görünüyor. Allah yardımcın olsun, Çalıkuşu, dedi.
Dar merdivende yuvarlanır gibi, uçar gibi iniyorlardı. Kâmran, kolunu Feride’nin belinden
geçirmiş, genç kızı nefes aldırmayacak gibi sıkıyor, avuçlarının içinde parmaklarını incitiyordu.
Merdivenin bir yerine Feride’nin eteği takıldı. Nefes nefese bir dakika durdular. Genç kız eteğini
kurtarmaya çalışırken Kâmran kesik kesik:
-Feride, sen benim olasın! inanamıyorum. Benim olduğuna kalbimi inandırmak için senin ağırlığını
duymaya ihtiyacım var, dedi.
Dudaklarında kesik, tutuk nefesler, vücudunda derin ürpermelerle çırpınan Feride’yi zorla -küçük
bir çocuk gibi- kucağına aldı, yüzü onun bozulmuş çarşafından uçan saçları içinde, ağırlığıyla kuvveti
artmış, hareketleriyle kanı tutuşmuş, merdivenleri inmeye başladı. Genç kız, vücudunda bir uçuruma
yuvarlananların ılık titreyişiyle kendini bırakıyor, hem gülüyor, hem ağlıyordu. Kapının yanındaki
küçük taşlıkta yalvarmaya başladı:
-Halime bak Kâmran. Bu halle nasıl dışarı gideriz? Müsaade et, bir dakika odama çıkayım, üstümü
değiştireyim, şimdi gelirim.
Kâmran, onun bileklerini bırakmıyor:
-İmkân yok, Feride. O bir defa oldu. Seni bir kere ele geçirdikten sonra tekrar bırakmam, diye
gülüyordu.
Genç kız, artık uğraşmaya tâkati kalmamış gibi başını Kâmran’ın göğsüne koydu, yüzünü
saklayarak utana utana itiraf etti:
-Gittiğime benim de pişman olmadığımı mı zannediyorsun?
Kâmran, onun yüzünü göremiyor, yalnız çenesini, dudaklarını okşayan, seven parmaklarına sıcak

---

gözyaşı damlalarının düştüğünü duyuyordu.
Yolda, onlar hemen hemen kucak kucağa yürüyorlardı. Karşıdan iki balıkçının geldiğini görerek
ayrıldılar. Hemen hiç konuşmuyorlardı. Yan yana yürümek saadeti onları sarhoş ediyordu.
On sene evvel Feride’yi burada ilk gördüğü bağ yoluna geldikleri vakit Kâmran, onu hafifçe
omuzlarından tuttu:
-Sen burasını belki hatırlamazsın, Feride, dedi. Genç kız, yolun derinliklerine dikkatle bakarak
gülümsüyordu.
-Bu bakışta manalar var, demek hatırlıyorsun? Feride hafifçe içini çekti, bir eski hülyaya gülümser
gibi derin, dalgın bir nazarla Kâmran’ın yüzüne baktı:
-O dakikada ne kadar sevinmişim, unutur muyum hiç? dedi.
Genç adam, bu başın çevrilmemesi, bu gözlerin gözlerinden ayrılmaması için onu çenesinden tuttu,
ağır, derin bir sesle:
-Feride, dedi. Bizim bütün sergüzeştlerimiz burada başlıyor. Beni dinle, öyle görüyorum ki, bu
gözler artık beni anlayabilecek kadar ıstırap çekmiş ve düşünmüş. Seni sevmeye başladığım vakit;
gülmeden, eğlenmeden başka bir şey düşünmeyen hafif, yaramaz bir kız çocuğu, ışık gibi, ses gibi
elde durmasına imkân olmayan bir Çalıkuşu’ydun. Sana karşı derin bir zaafım vardı. Her sabah
uyandığım vakit, aşkımı kalbimde biraz daha büyümüş buluyordum. Bu derin zaaf, beni hem
utandırıyor, hem korkutuyordu. Zaman zaman öyle bakışların, öyle sözlerin vardı ki, kalbimi derin
ümitlerle çırpındırıyordu. Fakat sen, çabuk değişiyordun. Bu gülen, eğlenen çocuk gözlerinin içinde
uyanan nazik, hassas genç kız ruhunun görünmesiyle kaybolması bir oluyordu. “Bir çocuk, beni
mümkün değil anlamayacak, hayatımı kıracak...” diyordum. Hayatını, gönlünü bu kadar derin bir vefa
ile bana vakfedeceğini ümit edemiyordum. Sen, belki beni görünce; uçan rengini, titremeye başlayan
bu güzel dudaklarını saklamak için benden kaçıyordun. Ben, bunu bir Çalıkuşu hafifliği sanarak
kendimi yiyip bitiriyordum. Söyle bana Feride, bu kadar derin bir vefayı, bu kadar ince bir ruhu, bu
küçük Çalıkuşu göğsünün neresine saklamıştın?...
Kâmran, bir dakika sustu. Sonra beyaz nazik şakaklarında ince ter damlalarıyla başını eğerek daha
yavaş bir sesle devam etti:
-Derdim bu kadarla da kalmıyordu, Feride. Seni kendi kendimden, hayatımdan, muhtelif
saadetlerini birbirinden kıskanıyordum. Dünyada zamanla yıpranmayan, kuvvetini kaybetmeyen hiçbir
his yok. “Ya bir zaman sonra Feride’yi bu kadar sevemezsem, ya bu leziz, nadide tahassürü
kaybedersem?” diyordum. O vakit, yan yana bitmesinden korkulan ışıkları nasıl söndürürlerse ben de
öyle yapıyor, hayalini gözlerimden uzaklaştırmaya çalışıyordum.
Dağlarda ismini bilmediğim bir ot yetişir. Feride, insan, onu daima koklarsa, bir zaman sonra
kokusunu daha az duymaya başlar. Bunun ilacı, bir zaman kendini ondan mahrum etmektir. Hatta
bazen -sırf o eski güzel kokuyu yeniden bulmak hırsıyla-herhangi bir kokuyu, mesela bir manasız
“Sarı Çiçeği” yüzüne yaklaştırır.
Bu ot, güzel kokusu için bazen mihnete de uğrar, insanlar, onu parmaklarının arasında örseler,
hırpalarlar. Feride, seni bu ıstıraptan derinleşmiş gözlerin, mahzun düşüncelerden yorulmuş güzel

---

yüzünle ben, bu hırpalandıkça kokusu artan çiçeklere benzetiyorum. Beni anlıyorsun, değil mi? Çünkü
artık, gözlerin gülmüyor, benim bu manasız gibi görünen sözlerimle eğlenmiyorsun.
Feride, uyumaya hazırlanan bir çocuk gibi, kirpiklerinde yaş damlaları titreyen gözlerini
kapıyordu. Bu heyecanlı yorgunluklardan öyle bitap düşmüştü ki, dizleri kesiliyor, vücudunun bütün
ağırlığını Kâmran’ın kollarına bırakıyordu. Bir rüya içinde, hemen hemen yalnız dudaklarının
hareketiyle:
-Görüyorsun artık, Çalıkuşu müebbeden öldü, dedi. Genç adam, başını daha ziyade yaklaştırdı,
aynı hafif ses:
-Ziyanı yok, ben Çalıkuşu’nun bütün aşkını bir başkasına, Gülbeşeker’e verdim, dedi.
Kâmran, kollarında gittikçe ağırlaşan bu bitap genç vücudun birdenbire canlandığını, bir hayal
titreyişiyle kıvrandığını hissetti:
-Kâmran, onu söyleme, yalvarırım sana.
Hâlâ Kâmran’ın göğsünde duran başını biraz arkaya atmış, yüzünü ona çevirmişti. Kesik, donuk
nefesleriyle titreyen gerdanının damarları morarıyor, yüzünde, gözlerinde, kızıltılar uçuyordu.
Kâmran, haris bir inatla tekrar etti:
Feride, bütün vücudu titreyerek ayaklarının ucunda yükseldi, genç adamı omuzlarından çekti.
Vücudunun bütün kanı dudaklarında toplanmış boynunu uzattı.
Bir dakika sonra ayrılmışlardı. Feride, uzun bir susuzluktan sonra berrak bir dereden kana kana su
içen bir kuş gibi canlanıyor, ayağını yere vurup yüzünü göstermemek için bir yandan bir yana
çevirerek:
-Ne ayıp, Yarabbî, ne ayıp! Sen sebep oldun vallahi, sen sebep oldun, diye hırçınlaşıyordu.
Yanlarındaki ağacın dalında bir çalıkuşu ötüyordu.