Central asian academic journal of scientific research

91 
UZBEKISTAN |
www.caajsr.uz
 
 
yetkazadi. Bu fikrlarning tasdig‘ini Ahmad Lutfiy Qozonchining “O‘gay ona” asari 
misolida ko‘rish mumkin. 
ASOSIY QISM 
“Oʻgay ona” asari nomini ilk marta eshitganda inson koʻz oʻngiga yetim 
farzandlarga mehr berish oʻrniga oʻgaylik qiladigan ona timsoli gavdalanadi. Ammo 
asarni oʻqib borish jarayonida bu fikrlar qanchalik oʻz tasdig‘ini topishi yoki buning 
aksi ekanini bilish mumkin. Asarning bosh qahramoni 19 yoshli Fotima ismli qiz barcha 
qizlar, qolaversa, barcha onalar uchun ibrat boʻluvchi inson qilib tasvirlangan. Ikki 
farzandli erkak kishidan sovchi kelishiga qaramay, unga rozilik bildirishi uning oila 
aʼzolari, qarindoshlari va, tabiiyki, kitobxonni ham oʻylantirib qoʻyadi. Buning sababi 
shuki, qoʻshnisi Ismoil ismli bolaning 3 yoshida oʻz onasidan ayrilib, oʻgay ona qoʻlida 
qiynalganligi, zulm koʻrganligi edi. Fotima xuddi shu bolaning zulm ko‘rganligi kabi 
ikki goʻdakning ham shunday oʻgay ona qoʻlida qolmasligi va zulm ko‘rmasligini, 
oʻzining ularga oʻgay emas, haqiqiy onasi kabi boʻlishni chin koʻngildan xohlaydi. 
“Zero, Rasuli akram nabiyi muhtaram sallollohu alayhi vasallam afandimiz: “Ey, 
bandalar! Allohdan qo‘rqingiz, Allohning ismi ila ont ichamanki, bir mo‘min bir 
mo‘minga zulm qilsa, Alloh taolo qiyomat kunida ul odamdan o‘ch olur”, - deganlar” 
[1, 123]. Fotima Alloh roziligi uchun shu yo‘lni tanlaydi, ikki goʻdakka ona boʻlishdek 
ulkan va masʼuliyatli vazifani oʻz xohishi bilan zimmasiga oladi, garchi bu oson 
boʻlmasa-da, u sabr-matonat bilan bunga erishadi.
Fotima boshqa qizlar kabi oddiy qiz emas, uning tili va dili go‘zal, sof, samimiy 
va iymon-eʼdiqodi mustahkam qizdir. Uning iymoni mustahkam ekanini ushbu voqea 
orqali bilish mumkin: Bir kuni Fotima oʻz dugonalari bilan birga oʻtirgan vaqtda ular bu 
yerda faqat qizlar borligi va shu sababdan uni ham roʻmolini yechib oʻtirishlarini 
soʻrashadi. Fotima rad javobini bersa-da, ular qayta soʻrashadi. Shunda Fotima ularga: 
“Istaymanki, Alloh meni uyalishimga sabab boʻladigan holda koʻrmasin. Oʻzi amr 
etgan, oʻzi rozi boʻladigan qiyofada koʻrsin”, [4, 18] deb javob beradi. Shundan soʻng 
qizlar tarafidan Fotimaga nisbatan hech qanday eʼtirozga oʻrin qolmaydi. Fotima har 
qanday vaziyatda ham o‘z aqliga suyangan holda hozirjavoblik qilishi, uning tilidan 
chiqayotgan ma’noli so’zlarining barchasi uning iymoni mustahkam ekanligidan darak 
beradi. Uning turmush o‘rtog‘i Odilbekka ham Qur’on o‘qitishni o‘rgatishi har qanday 
inson ko‘nglida unga nisbatan mehr-muhabbat hissini uyg‘otmay qo‘ymaydi. U bu 
ishga vijdonan yondashar, chin koʻngildan bajarar edi. Xuddi shunday farzandlariga 
ham sabr va matonat, chin ixlos bilan tarbiya beradi. Diniy va dunyoviy ilmlarni 
oʻrgatadi. “Alloh taolo oyati karimasida ilm fazilati to‘g‘risida shunday deydi: “Alloh 
taolo sizlarning orangizdagi iymon keltirganlarni va ilmni yuksaltirganlarni bu dunyoda 
yarlaqab, martabasini ulug‘ qilg‘aydir, oxiratda jannatga kirmoqlikni nasib etgusidir, 

---

CENTRAL ASIAN ACADEMIC JOURNAL 
OF SCIENTIFIC RESEARCH 
ISSN: 2181-2489 
VOLUME 2 ǀ ISSUE 1 ǀ 2022