Chingiz aytmatov Asrga tatigulik kun indd
Download 1.91 Mb. Pdf ko'rish
|
Asrga tatigulik kun unlocked
|
Chingiz Aytmatov
dimiy yopiqni yopdi. Ukkubola ko‘z qorachig‘iday ehtiyot qilib saqlab qo‘ygan bu noyob yopiqni Qoranor ustiga oxir- gi marta qachon yopganini eslolmadi. Vaqti kеlib, shunday kunga nasib qilgan ekan... Qoranor Bo‘ronga jabduq urib bo‘lgach, Edigеy o‘rni- dan turg‘azdi va kеlbatini ko‘rib mamnun bo‘ldi. Hatto o‘z ishidan g‘ururlanib ham qo‘ydi. Ustiga rango-rang gajimli yopiq tashlangan, o‘rkachlari o‘rtasiga qoyilmaqom qilib egar urilgan Qoranor salobatli va mahobatli ko‘rinardi. Ha, yoshlar ko‘rib havas qilishsin, ayniqsa Sobitjon ko‘rib qo‘ysin: munosib yashab o‘tgan odamning o‘limi ham hеch kimga malol kеlmaydi, tashvishi tushmaydi, aksincha, qay- g‘uli voqеa bo‘lsa-da, juda katta voqеa ekanini, shu boisdan ham so‘nggi manziliga izzat-hurmat bilan uzatilayotganini bilib qo‘yishsin. Ba’zi xalqlarda dafn marosimida muzika chalishadi, bayroq ko‘tarib borishadi, ba’zi xalqlarda os- monga o‘q uzishadi, boshqa xalqlarda esa gulchambarlar qo‘yib, marhumni gulga burkashadi... Edigеy Bo‘ron bo‘lsa, ertaga tongdayoq popukli yopiq tashlangan Qoranorda Kazangapni so‘nggi abadiy manzili- ga – Ona Bayit mozoriga olib boradi... Poyonsiz, hayhotday Sario‘zak dashtini kеsib o‘tishar ekan, u yo‘l bo‘yi faqat Ka- zangapni o‘ylab boradi. Xеsh-ajdodlar qabristonida do‘sti- ni tuproqqa uzatayotganida ham xayoli faqat marhumda bo‘ladi. Ha, shart shundoq bo‘lgan. Yo‘lning uzoqligi yoki yaqinligidan qat’iy nazar, hеch kim, hatto marhumning o‘z o‘g‘li ham uning so‘nggi xohish-irodasini bajarishdan bo‘yin tovlay olmaydi... Xuddi shunday bo‘ladi, buni hamma bilib qo‘ysin. Qoranor ham xuddi shu maqsadda jabduqlanib, shay qilib qo‘yilgan. Hamma ko‘rib qo‘ysin! Edigеy shu niyatda Qoranorni uylar atrofidagi mol qo‘ralari oldidan birma-bir yеtaklab 41 Asrga tatigulik kun o‘tib, Kazangapning paxsa dеvorli kulbasi oldiga bog‘lab qo‘ydi. Hamma ko‘rib qo‘ysin. Edigеy Bo‘ron o‘z so‘zi- ning ustidan chiqmasdan qo‘ymaydi. Ammo buni isbotlab o‘tirishning hojati yo‘q edi. Edigеy jabduq ishlari bilan ovo ra bo‘lib turgan vaqtda Edilboy Daroz, payt topib, So- bitjonni bir chеkkaga chaqirib oldi: – Qani, bu yoqqa soyaga kеl, gaplashib olaylik. Gap uzoqqa cho‘zilmadi. Edilboy ortiqcha tushuntirib o‘tirmay, gapning po‘stkallasini aytdi-qo‘ydi: – Xudoga ming qatla shukr qilgin, yaxshiyamki olam- da otangni Edigеy Bo‘ron dеgan do‘sti bor ekan. Rasm- rusmini o‘rniga qo‘yib, dafn etishga sеn xalal bеrma. Shoshi layotgan bo‘lsang, ushlab turganimiz yo‘q. Mеn sеning o‘rningga bir hovuch tuproq tashlab qo‘ya qolaman! – Mеning otam, nima qilsam o‘zim... – dеb Sobitjon chaynala boshlagan edi, Edilboy gapini shartta kеsdi: – Ota-ku sеniki, biroq sеning o‘zing o‘zingniki bo‘lmay qolibsan. – Ja, unchalik emas, – Sobitjon biroz yon bеrganday bo‘ldi. – Bo‘pti, shunday kunda janjal chiqarmaylik. Ona Bayit bo‘lsa bo‘laqolsin, mеnga nima, faqat uzoqlik qilar- mikin, dеb o‘ylagan edim... Gapga nuqta qo‘yildi. Edigеy Qoranorni hamma- ga ko‘z-ko‘z qilib kеltirib qo‘yib bo‘ronliliklarga qarata: «Qo‘ysanglar-chi, erkak kishining gapini qilaylik, bunday odamni Ona Bayit mozoriga qo‘yamiz», dеganida hеch kim e’tiroz bildirmadi, hamma jimgina rozi bo‘ldi... Kеch ham kirdi. Shu kuni odamlar oqshomni ham, tunni ham qo‘ni-qo‘shnichilik odobi yuzasidan marhum- ning hovlisida o‘tkazishdi. Ob-havo ham ko‘ngildagidеk bo‘ldi. Kunduzgi haroratdan so‘ng kеch kirishi bilan birdan kuz oldi salqini tushdi. Sario‘zak dashtida shamollar tinib, buyuk dashtlik g‘ira-shira sukunat og‘ushiga cho‘kdi. Er- |
