Chirchiq davlat pedagogika universiteti gumanitar fanar fakulteti tarix kafedrasi

TOSHKENT VILOYATI
CHIRCHIQ DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI
GUMANITAR FANAR FAKULTETI TARIX KAFEDRASI
20/4 GURUH TALABASI
MUSTAQIL ISH
MAVZU: O‘RTA OSIYO XONLIKLARI VA ROSSIYA IMPERIYASI О‘RTASIDAGI MUNOSABATLARNING KESKINLASHIB BORISHI
BAJARDI: DEKONBOYEVA SOHIDA


TEKSHIRDI:


CHIRCHIQ - 2022

Mavzu: O‘rta Osiyo xonliklari va Rossiya imperiyasi о‘rtasidagi munosabatlarning keskinlashib borishi


Reja:


I. Muqaddima.


II. Asosiy qism.

2.1. Harbiy-ma'muriy mustamlaka boshqaruvining joriy etiiishi.

2.2. Mahalliy aholi haq-huquqlari va milliy qadriyatlarining poymol qilinishi.
2.3. Turkistonda Rossiya imperiyasining savdo-soоiq siyosati va boj tizimi.


III. Xulosa.


IV. Foydalanilgan adabiyotlar.


V. Tayanch so’zlar.

I. Muqaddima.

Turkiston va Rossiya xalqlari o'rtasidagi munosabatlar tarixi uzoq o'tmishga borib taqaladi. Tarixiy manbalaming guvohlik berishicha, turkiy qabilalaming slavyanlar bilan birinchi to'qnashuvi 375- yilda sodir bo'lgan ekan. Bundan keyingi jarayonda Osiyoning keng dashtlarida yashagan avarlar, qipchoqlar, hazarlar va boshqa turkiy qabilalar sharqiy slavyanlar, jumladan ruslarga yaqin qo'shni bo'lib, ular bilan doimiy ravishda ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy jihatdan aloqada bo'lganlar.

Mazkur o'quv qo'llanmada Turkiston va Rossiya o'rtasidagi aloqalaming asosan XVI-XX asr boshlaridagi jarayonlariga alohida o'rin ajratilgan. Bu bejiz emas, albatta. Chunki XVI asr o'rtalariga kelib Rus yerlarining Moskva atrofida birlashuvi, markazlashuvi o'z nihoyasiga yetdi va u Yevropadagi yetakchi davlatlardan biriga aylandi.
Ushbu jarayon bu ikki hudud hukmron doiralarining siyosiy va iqtisodiy manfaatlari nuqtai nazaridan bir-biriga qiziqishlarini kuchayishiga oiib keldi. Aym paytda XVI asrda Buyuk ipak yo'lining inqirozga yuz tutishi O'rta Osiyo xonliklarini jahon savdosi va aloqalaridan butunlay uzilib qolishiga olib keldi. Qo'shni davlatiar bilan doimiy urush holatida bo'lgan O’rta Osiyo xonliklarida Rossiya davlatiga nisbatan iqtisodiy va siyosiy munosabatlarda straiegik hamkor sifatida qaraidi.
Shu bilan bir qatorda yildan-yilga o’z ta'sir doirasini Sharqqa tonion yoyib borayotgan Rossiya imperiyasi uchun ham O’rta Osiyo xonliklari bilan yaqinlashish manfaatli edi.O'quv qo'llanmada Turkiston va Rossiya o'rtasida o'zaro munosabatlar shakilanishi uchun yuzaga kelgan umumsiyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy shart-sharoitlar, asoslar, elchilik aloqalari, harbiy ckspeditsiyalar, qui lar masaiasi, savdo-iqtisodiy aloqalarga alohida e'tibor qaratilgan. XIX asming ikkinchi yarmi davomida (1852-1885) O’rta Osiyo xonliklari Rossiya imperiyasi tomonidan istilo etilgach, mustamlaka sharoitida harbiy-ma'muriy boshqaruv tizimining joriy qilinishi, sudlov, savdo-sotiq, boj tizimi, metropoliyadan o'lkaga aholini ko'chirish siyosati mazmun-mohiyati, maqsadlari tahlil qilinib, tegishli xulosalar chiqarilgan. Mustamlaka sharoitida Turkiston xalqlari madaniy hayotida chuqur iz qoldirgan ilk matbuot va teatming kirib kelishi, taraqqiy etishida rossiyalik matbuotchilar, matbaachilar, aktyorlarning mazkur soha rivojidagi xissalari juda katta bo'lib, mazkur masala o’quv qo’llanmada tarixiy manbalar asosida ochib berilgan.