Chizmachilik lotin 2019. indd

6-grafi k ish. Rezbali birikmalar. Boltli yoki shpilkali birikma chiziladi. 
Bu grafi k ishda birikma shartli soddalashtirilgan ikkita ko‘rinishda bajariladi.
24.2-chizma.
http://eduportal.uz

---

60
Qaysi chizmada ajraladigan birikma detali tasvirlangan (24.3-chizma)?
24.3-chizma.
Ajralmaydıgan bırıkmalar
Hayotda shunday birikmalar kerakki, ularning elementlarini bir-biriga 
qo‘zg‘almaydigan qilib o‘ta mustahkam birlashtirish talab qilinadi. Masalan, 
avtomobil motori va boshqa buyumlarini payvandlash (parchinlash) yo‘li 
bilan ajralmaydigan qilib bajarilgan ramaga o‘rnatiladi.
Detallarni payvandlash yo‘li bilan biriktirish (O‘zDSt 2.312:2003) – aj-
ralmas birikmaning bir turi. Payvand choklari metallni eritib quyish natijasida 
yoki biriktiriladigan detallar metallni eritib hosil qilinadi.
Detallarni payvandlash energiya manbayiga qarab elektr yoyli, gazli, 
elek 
tron nurli turlarga bo‘linadi. Payvand birikmalarining quyidagi turlari 
mavjud: uchma-uch (24.4-chizma, a), ustma-ust (24.4-chizma, b), burchak-
li (24.4-chizma, c), tavrli (24.4-chizma, d ). Payvandlanadigan ulamalarning 
uchlari yo‘nib yoki qayirib payvandlanadi (24.4-chizma, e, f ).
Chokning shartli belgisi to‘g‘ri burchakli uchburchak ingichka chiziq bi-
lan chizilib, balandligi chok belgisidagi sonlarning balandligiga teng bo‘ladi.
Payvandlab tayyorlanadigan buyum (podshipnik)ning ishchi chizma-
si 24.5-chizmada ko‘rsatilgan. Unda ishlov berish uchun zarur bo‘ladigan 
o‘lchamlargina ko‘rsatiladi.
Detallarni parchin mixlar bilan biriktirish – ajralmas birikmaning bir 
turi. Parchinlash jarayoni: biriktiriladigan detallarda teshik d
0
= 1,1d (d – par-
chin mix diametri) diametrda ochiladi (24.6-chizma, a), oldindan qizdirilgan 
parchin mix bu teshikka kiritiladi (24.6-chizma, b), maxsus presslovchi ma-