Chorshanbiyeva shodiyaning iqtisodiy siyosatga kirish fanidan tayyorlagan

Xalqaro tashkilot - umumiy muammolarni birgalikda hal qilish uchun uning a'zolari tomonidan ixtiyoriylik asosida tuzilgan va nizom doirasida faoliyat yurituvchi barqaror, aniq tuzilgan xalqaro hamkorlik shakli.
XX asr oxirida. jahon iqtisodiyotining eng muhim jarayonlarini tartibga solish va monitoring qilishning asosiy funktsiyalarini oz sonli tashkilotlar doirasida jamlash tendentsiyasi kuzatildi.
Odatda universal (yoki global) va mintaqaviy xalqaro tashkilotlar o'rtasida farqlanadi. Birinchisi zamonaviy dunyo davlatlarining aksariyat qismini birlashtiradi va xalqaro iqtisodiy munosabatlarning asosiy shakllarini tartibga soladi. Bu tashkilotlar 1940-yillarning oxirida vujudga kelgan. 20-asr va bugungi kunda iqtisodiy siyosatni muvofiqlashtirish uchun eng muhim forumlardir.
Umumjahon xalqaro tashkilotlar bilan bir qatorda integratsiya shakliga o‘tgan va o‘tmagan mamlakatlarning nisbatan kichik guruhlarini birlashtirgan va bu davlatlar uchun mintaqaviy muammolarni muhokama qilish, mintaqaviy siyosatni muvofiqlashtirish uchun forum vazifasini o‘taydigan tashkilotlar mavjud . ishlab chiqarish, tashqi savdo va valyutani tartibga solish masalalari. Ko'pchilik bir-biriga geografik, madaniy, iqtisodiy va siyosiy jihatdan yaqin bo'lgan cheklangan miqdordagi ishtirokchilarga ega xalqaro tashkilotlar odatda mintaqaviy deb ataladi. Ular universal tashkilotlardan farqli ravishda cheklangan a'zolik tashkilotlari deb ham ataladi .
Xalqaro tashkilotlarni tasniflashning eng keng tarqalgan mezonlari ularning nizom hujjatlarida mustahkamlangan maqsadlari, shuningdek, ushbu maqsadlarga erishish bo'yicha faoliyatdir. Xalqaro tashkilotlar o'z a'zolarining irodasini muvofiqlashtirish natijasida tug'iladi, ular, albatta, ba'zan butunlay bir-biriga mos keladigan niyatlarga ega. Qoida tariqasida, nizom hujjatlari maqsadlar bilan bir qatorda e'lon qilingan vazifalarni amalga oshirishni ta'minlaydigan faoliyat shakllari va usullarini ko'rsatishni o'z ichiga oladi. Har holda, tashkilotning maqsadlari va uning haqiqiy faoliyati uning eng to'liq tasavvurini beradi.
Faoliyatning muayyan yo'nalishlari nuqtai nazaridan tovarlar yoki xizmatlar ishlab chiqarishning ayrim tarmoqlarini va ularning xalqaro maydondagi savdosini tartibga soluvchi tarmoq xalqaro tashkilotlari ajralib turadi. Ulardan eng muhimi neft eksport qiluvchi mamlakatlar tashkiloti (OPEK) boʻlib, u 12 ta eksport qiluvchi davlat ishtirokidagi forumdir. OPEKning asosiy vazifasi neftning jahon narxlarini ushlab turishning eng muhim mexanizmlaridan biri hisoblangan neft qazib olish kvotalarini belgilash va ularga rioya etilishini nazorat qilishdan iborat. Bu guruhdagi boshqa tashkilotlar orasida kakao, kofe, jut, tabiiy kauchuk, shakar va boshqalar xalqaro tashkilotlari alohida ajralib turadi.Bu tashkilotlarning asosiy vazifasi ham tegishli tovarlarga jahon narxlarining barqarorligini ta’minlash, ishlab chiqaruvchilar va import qiluvchilar, tegishli mahsulotning jahon bozoridagi statistik ma'lumotlarini to'plash va tahlil qilish.
Xalqaro tashkilotlarni tashkilotning barcha a'zolari o'zlarining boshqaruv organlarida teng vakillik qilishlari yoki yo'qligiga qarab tasniflanishi mumkin; qaror qabul qilish jarayonida qanday tamoyillar qo'yiladi - hissa miqdoriga qarab bir ovozdan, ko'pchilik (oddiy yoki malakali, ya'ni uchdan ikki); tashkilotning biron bir a'zosi veto huquqiga egami. Ushbu mezonlarga asoslanib , xalqaro tashkilotning tenglik darajasini baholash mumkin.
Qarorlar qabul qilishda konsensusga erishishga intilayotgan xalqaro aloqa guruhlari faoliyatida mutlaqo boshqacha tamoyil yotadi. Ular jahon iqtisodiyotini tartibga solishda muhim rol o'ynaydi, lekin, aslida, ular xalqaro tashkilotlar emas. Aloqa guruhlari nizomi, xalqaro boshqaruv organlari va byudjetga ega emas.
Asosan, ushbu sub'ektlarning har biri siyosatni muvofiqlashtirish bo'yicha maslahatchi va muvofiqlashtiruvchi organ bo'lib, unga qoida tariqasida davlatlar va ba'zan xalqaro tashkilotlar kiradi (masalan, arab-isroil mojarosini hal qilish bo'yicha aloqa guruhiga BMT, Evropa Ittifoqi, AQSh va Rossiya). Aloqa guruhi sifatidagi institutning paydo bo‘lishi an’anaviy ikki tomonlama diplomatiya kabi xalqaro tashkilotlar faoliyati samaradorligidan noroziligini ko‘rsatadi. Aloqa guruhlari harakatchanligi bilan ajralib turadi, ular eng dolzarb muammolarni hal qilishga dinamizm beradi. Kontakt guruhlarning afzalliklaridan biri ularning xalqaro tashkilotlarda qaror qabul qilishning qat'iy tartib-qoidalarining asoratlaridan qochish qobiliyatidir.
Jahon iqtisodiyoti muammolari bo'yicha eng muhim aloqa guruhlari orasida, odatda, asosiy sanoati rivojlangan mamlakatlarni birlashtirgan sakkiz (c-c) guruhi ajralib turadi. Dastlab, bu guruh 1975 yilda oltita shtat (AQSh, Germaniya, Yaponiya, Buyuk Britaniya, Fransiya va Italiya) tarkibida tuzilgan. Keyin unga Kanada va Rossiya qo'shildi. Guruh har yili iqtisodiy o‘sishni rag‘batlantirish, byudjet taqchilligi, inflyatsiya, bandlik, rivojlanayotgan mamlakatlar bilan munosabatlar, qashshoqlik va eng xavfli yuqumli kasalliklarga qarshi kurash kabi masalalar bo‘yicha asosiy makroiqtisodiy siyosatlarni kelishish uchun yig‘iladi. Rossiya 2006 yilda "Sakkizlik" guruhiga raislik qildi. U rivojlangan mamlakatlarga energiya xavfsizligi, taraqqiyotda ta'limning o'rni va eng xavfli yuqumli kasalliklarga qarshi kurashish zarurati kabi masalalar bo'yicha o'z qarashlarini taklif qildi.