axborot yozing,
2-amaliy ish.
1. Quyida berilgan shakllarga mos gaplar tuzing. Bosh va ergash
gapda bir-birini taqozo etuvchi havola bo‘laklami belgilang.
2. Tuzgan gaplaringiz asosida havola bo‘lakli qo‘shma gaplaming
sintaktik tuzilishi haqida xulosa yozing.
1-variant.
1 .K im ki.......-set, unga....... -di.
2. Qayerda.......-sa, o ‘shayerda....... -di.
3. Qanday.......-sa, o'shanday....... -di.
4. Qancha.......-sa, shuncha....... -di.
2-variant.
1 .K im .......-sa, и ....... -di.
2. Qanchalik.......-sa, shunchalik....... -di.
Ъ .К т .......-sa, un i....... -di.
4. K im ga.......-sa, о ‘shanga....... -di.
3-variant.
1. K im .......-sa, uning....... -di.
2. Q aysi.......-sa, o'sh a ....... -di.
3. Kimdakim.......-sa, uning....... -di.
4. Q aysi.......-sa, o ‘s h a ....... -di.
3-amaliy ish.
1.
Quyidagi sodda gaplami havola bo'lakli qo‘shma gaplarga
aylantiring.
236
2.
Tuzgan gaplaringiz asosida havola bo‘lakli va havola bo‘laksiz
qo‘shma gaplaming umumiy va farqli jihatlari to‘g ‘risida iimiy xulosa
yozing.
1. Himmati baland kishining qadr-qimmati baland bo ‘ladi.
2. Qashshoqlikning sababi dangasalik ekanligirsi unutmang.
3. Hayotga xo'mrayib qaragan kishiga hayot ham zarda bilan
qaraydi.
4. Кип kelib yurtimiz dunyodagi eng rivojlangan mamlakatga
aylanadi.
•*Jk. 4-amaliy ish.
1. Slayd kataklarini toidiring.
2. Slayddagi qaydlaringiz asosida “Havola bo‘lakli qo‘shma gaplar-
ning turlari” masalasiga oid nazariy qarashlami umumlashtirmg.
5-amaliy ish.
1. S.Ahmad va 0 ‘.Hoshimov asarlaridan olingan ushbu qo‘shma
gaplami havola bo'laklar ishtirokiga ko'ra tasniflang.
2. Tahlillaringiz asosida “Qo‘shma gaplaming havola bo'laklar
ishtirokiga ko‘ra turlari” mavzusida ilmiy axborot yozing.
1-variant. 1. Xonangiz qanday tashlab ketgan bo'lsangiz, shunday
turibdi (S.Ahmad). 2. Boshqa soha odami suhbatga aralashib qoldimi.
237
albatta, qancha pul olishini so ‘raydi (S.Ahmad), 3. U qancha ко ‘p yursa,
shuncha tez charchab qolardi (S.Ahmad). 4. Mashina kelsa, chamadonni
tashlab qo ‘yadi (S.Ahmad).
2-variant. I. Bir sayyoh qaysi yurtga borsa, aw al bozorini, keyin
mozorini aylanar ekan ( 0 ‘.Hoshimov). 2. Qattiqroq yomg'ir yog'sa,
balchiqqa aylctnib ketadi-yov (Ol.Hoshimov). 3. Esini tanibdiki, odam
bolsam, nimadiryaxshi ish qilsam, deydi ( 0 ‘.Hoshimov). 4. Donolik bilan
nodonlik shu qadar yaqinki, odam donolikni qancha ко ‘p da ’vo qilsa,
shuncha nodon bo‘ladi (O'.Hoshimov).
6-amaliy ish. Akademik litsey va kasb-hunar kollejlari uchun tuzilgan
darslikda (A.Nurmonov, N.Mahmudov, A.Sobirov, Sh.Yusupova. Hozirgi
o‘zbek adabiy tili. -Toshkent, 2010. 3-k.) berilgan quyidagi mashqni
Do'stlaringiz bilan baham: |
