Aholi jon boshiga YalM ishlab chiqarish (Xarid quvvati pariteti bo‘yicha, AQSh dollari his. 2007-y.)
Eng boy mamlakatlarDollar, ming
|
Eng kambag'al mamlakatlar
|
Dollar
|
|
1. Qatar
|
88
|
1. Serra-Leone
|
490
|
2. Lyuksemburg
|
79
|
2. Tanzaniya
|
523
|
3. Quvayt
|
56
|
3. Burundi
|
591
|
4. Norvegiya
|
53
|
4. Malavi
|
612
|
5. Singapur
|
50
|
5. Efiopiya
|
668
|
6. AQSh
|
46
|
6. Niger
|
746
|
7. Irlandiya
|
43
|
7. Gvineya-Bisau
|
755
|
8. Gonkong
|
' 42
|
8. Kongo (Dem. Respublika)
|
765
|
9. Shveytsariya
|
40
|
9. Zambiya
|
780
|
10. Avstriya
|
38
|
10. Mali
|
797
|
Manba: 2007. S/A World Factbook 2007. http// ddp-ext.world bank. Org.
Talabalarni faollashtirish, bilimini oshirish maqsadida qo‘llaniladigan metodlardan yana biri dars jarayonida foy- dalaniladigan jadvallar va grafiklarni semantik manosini ifodalovchi tahlil qilish metodidir.
Jadval va grafiklar dars jarayonida taklif etilayotgan axborotlarni kuzatish imkonini ko‘rish orqali ma’lum bir maydon - jad- valda ifodalashni tashkil etadi. Jadval orqali g'oyalar, tavsiyalar, takliflar beriladi.
Bu metodning mazmuni shuki, yangi tushunchalar, mavzu,
Bozor mexanizmi ~ o'z-o'zini tartiblash
|
Davlat mexanizmi -davlat tomonidan tartiblash
|
Bozor tovarlar ishlab chiqarilgandan so'ng ishlab chiqarishga ta’sir ko'rsatadi.
Bozorning individual, alohida sub- yektlari o'zlari manfaatdor bo'lmagan makroiqtisodiy struktura o'zgarishlarini amalga oshirmaydilar.
Bozor subyektlari o'z kapitallarini foyda keltirmaydigari samarasiz ishlab chiqarishga qo'ymaydilar.
Bozor o'zgaruvchan xaridor talabiga tezda moslashadi.
|
|
Ishlab chiqarish (nima, qanday, qan
|
|
cha, kim uchun) yechimlari mikroda-
|
|
rajada, firma, uy xo'jaliklari miq
|
|
yosida qabul qilinadi.
|
|
Boshqarish gorizontal(sherikch il ik)
|
|
asosida, firmalar va uy xo'jaliklari
|
|
o'rtasidagi aloqalar asosida tashkil eti
|
|
ladi.
|
|
Xo'jalik aloqalarini tartibga solish
|
|
faqat shartnoma va manfaatlarga
|
|
asoslanadi.
|
|
Jadvalni har bir talaba individual to‘ldiradi. So'ngra kichik guruhlarda muhokama qilib, birgalikda to'ldirib, butun guruh oldida taqdimot qilinadi. Taqdimot tugagach, har bir kichik guruhga to'g'ri javob tarqatiladi. U quyidagicha bo'Iadi:
Makrodarajada tartibga solish ikki mexanizmining asosiy xususiyatlari
Bozor mexanizmi - o‘z-o‘zini tartiblash
|
Davlat mexanizmi — davlat tomonidan tartiblash
|
Bozor tovarlar ishlab chiqarilgan- dan so'ng ishlab chiqarishga ta’sir ko'rsatadi
|
Davlat ishlab chiqarish boshlan- gunga qadar ta’sir ko'rsatishi mumkin
|
Bozorning individual, alohida subyektlari o'zlari manfaatdor bo‘tmagan makroiqtisodiy struk- tura o'zgarishlarini amalga oshir- maydilar.
|
Davlat yirik masshtabdagi struk- tura siljishlari, o'zgarishlarini amalga oshirishga qodir.
|
Bozor subyektlari o'z kapitallarini foyda keltirmaydigan samarasiz ishlab chiqarishga qo'ymaydilar.
|
Davlat budjet yordamida iqtisodiyotning notijorat sektorini samarasiz, lekin jamiyat uchun zarur korxonalarni qo'llab-quwatlaydi.
|
Bozor o'zgaruvchan xaridor talabiga tezda moslashadi
|
Davlat iste’molchi talabining o'zgarishini ancha kech ilg'aydi. Makrodarajadagi qarorlar umum- milliy manfaatlarni ko'zlagan holda qabul qilinadi.
|
Ishlab chiqarish (nima, qanday, qancha, kim uchun) yechimlari mikrodarajada, firma, uy
|
Milliy xo'jalikni boshqarish vertikal asosida tashkil etiladi (yuqori- dan pastga, davlatdan firma, uy
|
xo'jaliklari miqyosida qabul qilinadi
|
xo‘jaligiga).
|
Boshqarish gorizontal(sherikchilik) asosida, firmalar va uy xo'jaliklari o'rtasidagi aloqalar asosida tashkil etiladi.
Xo'jalik aloqalarini tartibga solish faqat shartnoma va manfaatlarga asoslanadi.
|
Ierarxik (quyi bo‘g‘inni yuqoriga bo'ysunishi tartibida) aloqalar ko'pincha iqtisodiy majbur qilishga asoslanadi (soliqlar, boj- xirojlar).
|
0‘qituvchi taqdimotda bildirilgan fikr, to'ldirilgan jadval va uning xatolarini hisobga olib, ishni baholaydi.
Topshiriqni mana bunday jadvalni tahlil qilish, uning ayrim ko‘rsatkichlarini hisoblash tariqasida ham berish mumkin. Ayniqsa, maxsus, mutaxassislik iqtisodiy fanlarini o‘rganganda bu jihatdan imkoniyat juda katta. Axborotning katta qismi jadval shaklida bo‘ladi. Ularda ma’lumotlar hisoblanadi, taqqoslanadi.
Sanoatning tarkibiy tuzilishi va o‘sish ko'rsatkichlari
Ko'rsatkichlarTarkibiy tuzilishi
|
0‘tgan yilga nisbatan o'sish ko'rsatkichi, %
|
|
2000
|
2005
|
2008
|
2000
|
2005
|
2008
|
Sanoat-iami
|
100,0
|
100,0
|
100,0
|
105,9
|
139.4
|
112.7
|
Shu jumladan
|
Elektroenergetika
|
9,5
|
10.9
|
10,9
|
101,1
|
99.1
|
99,6
|
Yonilg'i
|
16,7
|
13.4
|
20.1
|
99,7
|
106.0
|
123.9
|
Qora mettallurgiya
|
1,4
|
2.6
|
2.9
|
118,7
|
131.6
|
105.7
|
Rangli
metallurgiya
|
11,3
|
15.4
|
12.6
|
102,5
|
104.9
|
94,9
|
Kimyo va neft kimyosi
|
5,9
|
5,6
|
5.0
|
112,7
|
103.3
|
108,2
|
Mashinasozlik va metallni qayta ishlash
|
9,0
|
12.2
|
16,2
|
89,5
|
132.1
|
123,.5
|
O'rmon, yog'oclmi qayta ishlash
|
0,9
|
1,1
|
0.8
|
130,1
|
117.1
|
119,8
|
Qurilish
materiallari
|
4,6
|
3.9
|
4.9
|
104,3
|
108.2
|
109,8
|
Yengil sanoat
|
20,1
|
18.0
|
12.9
|
117
|
105.2
|
106,6
|
Oziq-ovqat
|
11,8
|
10.1
|
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
