A.Kamyu va absurt adabiyot muammosi. - Alber Kamyu – urushdan keyingi Fransiya adabiy hayotining asosiy namoyandalaridan biri, butun bir avlod tafakkurining hukmdori, yozuvchi, esseist, dramaturg, jurnalist, er osti qarshilik harakati a’zosi, adabiyot bo’yicha Nobel mukofoti laureati (u olgan). Qirq to’rt yoshida mukofot, 1957 yilda) – o’zining fojiali misolida u tinim bilmay ta’kidlagan narsasini isbotladi – tasodif va absurdning inson hayotidagi rolini: Kamyu baxtsiz hodisa qurboni bo’ldi, 1960 yil 4 yanvarda u avtohalokatda vafot etgan.Bema’nilik qo’shiqchisi, zaruratdan, dunyo va inson o’rtasida boshqa aloqani topishning iloji yo’qligi sababli, Kamyu harakatsiz, o’zgarmas haykal emas edi. Uning falsafiy-estetik taraqqiyoti, dunyoqarash traektoriyasi qisman Dostoevskiyning xudosiz qahramonlari traektoriyasini eslatib turadi, Kamyu o‘z xatolarini tan olib, tahlil qila olganligi bilan ajralib turadi. Ammo dastlab u ularni bajarishdan boshqa iloji yo’q edi.
- Alber Kamyu XX asr G’arb falsafasining eng yirik namoyandalaridan biridir. Kamyu faylasuf emasligini qayta-qayta aytgan. Darhaqiqat, u professional faylasuf emas edi, garchi u falsafiy ma’lumot olgan va biron bir universitetda professor bo’lishi mumkin edi. Bundan nafaqat uning romanlarining millionlab o‘quvchilari, balki faylasuflarning o‘zlari ham foyda ko‘rishlari dargumon – ikkinchisi Kamyu asarlarida aniq ta’riflar, kontseptual tahlillar yo‘qligi, qarashlarni qayta qurishda tez-tez noaniqliklarga yo‘l qo‘yilayotganiga qayta-qayta ishora qilgan. O’tmish mutafakkirlari. Ammo har qanday akademik faylasuf Kamyu tafakkurining o‘ziga xosligini tushunadi, uning tafakkurining mantiqiyligini emas, balki intuitiv aniqligini tushunadi.
. Kamyu ijodida ko‘tarilgan turli xil falsafiy muammolar orasidan bu ocherk uchun absurd muammosi tanlangan. Kamyu absurd va isyon tushunchalarini ko’rib chiqib, hozirgi falsafiy maktablar g’oyalarini tahlil qildi va o’zining ba’zi fikrlari va xulosalari bilan ular bilan munozara qildi. Kamyu ushbu muammolar bo’yicha o’z nuqtai nazarini ilgari surdi va zamonaviy o’quvchi uchun eng qiziq narsa uning ishi. - Dunyo va borliqning ziddiyatli tabiati, hayot mazmuni, erkinlikka munosabat, insonning dunyo va jamiyatdagi o‘rni va roliga noaniq baho berish – bu savollar hamisha ochiq bo‘lib kelgan va hamma zamonlarda ham mutafakkirlarni o‘ziga tortgan. Ammo ular, ayniqsa, XX asrda dolzarb bo’lib qoldi, u jadal texnologik rivojlanish va texnogen yashash muhitining paydo bo’lishi, keskin siyosiy o’zgarishlar va global urushlar davri, davlatlarning shakllanishi va qulashi davri sifatida tarixga kiradi. Ilgari kuzatilmagan totalitar rejimlar. Ijtimoiy hayotning bema’niligi, tarixning ma’nosizligi, Taraqqiyotga, ma’noga, haqiqatga ishonmaslik mavzusi ikkinchi jahon urushi oldida yaqinlashib kelayotgan falokat oldida bir vaqtning o’zida paydo bo’ladi. Shunday qilib, u nafaqat alohida xalqlarning, balki butun Yevropa tsivilizatsiyasining qo’rquv va umidlarining vakili edi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
