D tojiboyeva, A. Yo‘ldoshev maxsus fanlarni o'qitish metodikasi
YILLAR YalM o'sishi, nisbatan
D. tojiboyeva, A. Yo‘ldoshev maxsus fanlarni o'qitish metodikasi
| YILLAR
|
YalM o'sishi, nisbatan |
Avvalgi yilga nisbatan | ||
|
O'sish sur’ati, punkt | ||||
|
1991-yilga nisbatan |
Avvalgi yilga nisbatan | |||
|
1991 |
100 |
99,5 |
|
|
|
1995 |
81,6. |
99,1 |
|
|
|
1996 |
83.0 |
101,7 |
|
|
|
1997 |
87,3 |
105,2 |
|
|
|
1998 |
91,1 |
104,3 |
|
|
|
1999 |
95,1 |
104,4 |
|
|
|
2000 |
98,2 |
103,8 |
|
|
|
2001 |
102,7 |
104,2 |
|
|
|
2002 |
106,8 |
104.0 |
|
|
|
2003 |
111,3 |
104,2 |
|
|
|
2004 |
119,8 |
107,7 |
|
|
|
2005 |
128,2 |
107,0 |
|
|
|
2006 |
132,9 |
107,3 |
|
|
|
2007 |
145,5 |
109.5 |
|
|
|
2008 |
156,6 |
109,0 |
|
|
|
Manba: Davlat statistika qo ‘mitasi та ’lumotlari asosida tuzilgan. Jadval ma’lumotlari asosida O'zbekistonda YalM 1996-yilga qadar 1991-yilga nisbatan o'sish sur’ati pasayib borgani, faqat 1996-yilga kelib tushkunlik io‘xtatilib, iqtisodiy o‘sish boshlanishini ko'rsatib, keyingi 1997-yildan boshlab barqaror iqtisodiy o'sishga erishilganini ko'rsatish mumkin. Bunda talabalarga qo'shimcha topshiriq berish mumkin. Masalan, o'qituvchi jadval ma’lumotlari bo'yicha yangi topshiriq, aytaylik, 2003—2005-yil ma’lumotlari bilan to'ldirish, avvalgi yilga nisbatan o'sish sur’atini hisoblashni topshirib, undagi ma’Jumotlar asosida xulosa chiqarishni taklif qilinadi va talabalar bilan birgalikda jadvalning qo'shimcha ustunini to'ldirish mumkin. U holda, jadval quyidagi ko'rinishda boiadi. O'zbekistonda yalpi ichki mahsulot o‘sishi dinamikasi (% da) YILLAR |
YalM o'sishi, nisbatan |
Avvalgi yilga nisbatan |
O'sish sur’ati, punkt | |
|
1991-yilga nisbatan |
Avvalgi yilga nisbatan | |||
|
1991 |
100 |
99,5 |
|
|
|
1995 |
81,6. |
99,1 |
-18.4 |
4,3 |
|
1996 |
83,0 |
101,7 |
-17 |
2.6 |
|
1997 |
87,3 |
105,2 |
-12.7 |
3.5 |
|
1998 |
91,1 |
104,3 |
-8,9 |
-0,9 |
|
1999 |
95,1 |
104,4 |
-4.9 |
0.1 |
|
2000 |
98,2 |
103,8 |
-1.8 |
-0.6 |
|
2001 |
102,7 |
104,2 |
2,7 |
0.4 |
|
2002 |
106,8 |
104,0 |
6,8 |
-0,.2 |
|
2003 |
111,3 |
104,2 |
11,3 |
0,2 |
|
2004 |
119,8 |
107,7 |
19,8 |
3,5 |
|
2005 |
128,2 |
107,0 |
28,2 |
-0,7 |
|
2006 |
132,9 |
107,3 |
32,9 |
. P,3 |
|
2007 |
145,5 |
109.5 |
45,5 |
2,3 |
|
2008 |
156,6 |
109,0 |
56,6 |
-0,5 |
Bunda 1996-yilga qadar O'zbekiston iqtisodiyotining pasayib ketishining qanday sabablari bo'lishi mumkin, deb auditoriyaga murojaat qilinib, talabalar bilan birgalikda uning sabablari sanab chiqiladi.
1-. Sobiq ittifoq tarkibida yangi mustaqil davlaUarning paydo bo'lishi, ular o'rtasidagi iqtisodiy aloqalarni uzilishiga olib keldi.
Jahon bozorida. paxta tolasi narxi tushib ketdi. U o'z navbatida, chetga asosan, xomashyo chiqarishga ixtisoslashgan res- publikamiz iqtisodiyotiga katta ta’sir qildi.
Bozor iktisodiyotiga o'tilishi tufayli mamlakatimizda taklifni talabga moslashimiz zarurati paydo bo'ldi. Respublikamiz iqtisodi- yoti bunday imkoniyatga ega emas edi.
Korxonalar rejali iqtisodiy sharoitdan tamomila farqlanuvchi bozor talabi bo’yicha mahsulot ishlab chiqarishga o'tishi zarur edi.
Mamlakatimizda bozor infrastrukturasi yetarlicha rivojlan- magan edi.
Iqtisodiy o'sishni ta’minlash uchun moliya resurslari, texnologiya, malakali kadrlar zarur edi.
Mamlakatimizda iqtisodiy pasayish sabablarini o'rganib, uni bartaraf qilishga qaratilgan chora-tadbirlar tufayli 1996 yilning o'rtalariga kelib, ishlab chiqarishdagi tushkunlik to'xtatildi. Keyingi yillarda iqtisodiy o'sishga erishish ta’minlandi. Bunda:
ishlab chiqarishda tarkibiy o'zgarishlarni amalga oshirishga e’tibor berilishi;
mulkni bosqichma-bosqich davlat tasarrufidan chiqarishni amalga oshirilishi;
xususiy tadbirkorlik va kichik biznesni rivojlantirilishi;
bozor infrastrukturasini vujudga keltirishga ahamiyat berilishi;
chetdan investitsiyalarni jalb etishiga alohida e’tibor berilishi va boshqalarni ko'rsatish mumkin.
2008-yilda boshlangan jahon moliyaviy-iqtisodiy krizisni albatta, O'zbekistonda ham iqtisodiy o'sish sur’atlarini birmuncha pasayishiga olib keldi. Lekin o'z vaqtida ko'rilgan chora-tadbirlar tufayli keskin ravishda pasayishning oldi olindi.
Fanni o'rganishda mashqlar ham katta ahamiyatga ega. Ular
yordamida nazariya amaliyot bilan bog‘lanadi. Fanni nazariy jihatdan o'rganayotganda:
formulani tahlil qilish bilan bog‘liq;
iqtisodiy kategoriya, qonun-qoidalarni tahlil qilish;
d) axborot, raqamlar, faktlarda ifodalangan ma’lumotlarni tahlil qilishga qaratilgan mashqlardan foydalanish mumkin.
Mashqlar sxema, grafiklarga asoslangan bo'lishi, keng ravishda jadval ma’lumotlarini tahlil qilishda foydalanish mumkin. Ular orqali u yoki bu kategoriya, tushunchani o'zlashtirish oson bo‘ladi.
-Mashqlar to‘g‘ri javobni tanlash va ana shu -tanlovni asoslab berishda ham ifodalanadi. U to'g'ri - noto‘g‘ri javobni tanlashni izohlash yoki test yechish tarzida bo'lishi mumkin.
Xullas, nazariy darslarda o'tiladigan mavzuga ko‘ra o'rganiladigan savollarga qarab, masala-mashqlardan foydalanish darsni qiziqarli bo'lishi, talabalar diqqatini o'rganilayotgan savol, masalaga qaratishlariga yordam beradi. Ma’ruza jarayonida talabalarning ishtirokini ta’minlaydi. O'quv jarayonida bajariladigan o'quv amaliyoti, malakaviy amaliyotlar o'ziga xos mashq.
Download 0.89 Mb.
Do'stlaringiz bilan baham:
