Да = (11,6 0,978 0293) 1011, Музнинг нисбий эриш иссиклиги ва сувнинг нисбий буғланиш иссикдигайинг

О,12*10¹⁰ дан 1, 10¹⁰ Па гача.Муз мустщкешлиги температура пасайиши билан ортади, шурлик ортиши билан камаяди.Музнинг 'Электр уггцсазувчднлиги жуда ҳам кичик бўлади. Қуёш пуршшнг тоза музда ва сувда ютилиши бир хил бўлади.Музнинг қуёш нурларини ўтказишда синиш коэффициенти 1,31 га тенг.Муз адгезияси (қаттик. жисмлар сиртига ёпишкоклиги) жисмларнинг физик хоссалари, гадир-будурлиги ва юза ҳароратига боғлиқ бўлади. /адир-будурлик ортиши билан ва температура пасайиши натижасида адгезия ортади.

14.20.Қор ва қор қоплами. Қор қоплами деб ер юзасида ётган қор қатламига айтилади. Қор қоплами асосан қорнинг интенсив ёғиши натижасида пайдо бўлади. Қор қопламининг таркиби бир хил бўлмайди, унинг тўзилиши қатламли бўлади, чунки эски қор қатламининг устига яна янги қорлар ёғиши мумкин. Қор қопламининг структураси ҳар хил физик-механик жараёнлар таъсирида ҳам ўзгариши мумкин. Бу буғланиш, конденсация, сублимация, возгонка жараёнларидир.Курук қор қоплами сувнинг икки фазасидан ташқил топган. Хўл қор қоплами эса сувнинг уч фазасидан тузилган бўлади. Бу-муз кристаллари, сув ва ҳаводаги сув буғидир.Кўпгина олимлар қор қатлами учун ўз таснифларини таклиф этишган. Г.Д.Рихтер таснифи кенг тарқалган бўлиб, кейинчалик П.П.Кузмин шу таснифини такомшшаштиради.

19. Мавсумий қор чегараси баландлигининг ўзгаришига боғлиқ ҳолда тоғ дарёларининг оқимини прогнозлаш. Музлик сувларидан тўйинадиган дарёлар ёзги тўлинсув даврининг давомлилиги ва сув сатҳи ҳамда сарфининг нис­батан катта бўлмаган тебраниши билан ажралиб туради. Тўлинсув даври бошида дарёлар тўйинишида мавсумий қорлар қатнашади. Музликнинг юза қисмидаги қорлар эрий бошлаши билан дарёдаги сув миқдори ҳам орта боради. Баъзан ҳароратнинг кескин кўтарилиши натижасида тош­қинлар ҳам кузатилади. Бунга, бошқа омиллар билан бир қаторда, музлик танасида ёки музликдан қуйида ҳосил бўлган кўлларда тўпланган сувнинг дарё оқимига қўшилиши сабаб бўлади. Ана шундай кўлларда тўпланган сувнинг тўғонни ёриб ўтиши (тўғоннинг бузилиши) ҳоллари Ҳимо­лай, Тяншан, Помир­Олой тоғларида тез­тез кузатилади. Айрим ҳолларда улар фалокатли сел тошқинларига сабаб бўлади. Масалан, 1973 йил июл ойида Алмати шаҳри яқинида, 1998 йил 8 июнда Шоҳирмардонда кузатилган сел тошқинлари музликлар фаолияти билан боғлиқ.Йирик музликлардан тўйинадиган дарёлар сув режи­мини ўрганиш шуни кўрсатадики, ёзнинг биринчи ярмида музлик танасида ва унинг юзасидаги ботиқликларда ва кўл­ларда сувнинг тўпланиши (аккумуляция) рўй беради. Ёзнинг иккинчи ярмида эса бу сувлар дарё ўзанига оқиб тушади. Шу сабабли бир хил ҳароратда, ёзнинг биринчи ярмида иккинчи ярмига нисбатан кам сув ҳосил бўлади. Л.К.Дави­довнинг Сельдара дарёси мисолида олган натижалари бунинг исботидир.
21. Қор қоплами, унинг турлари. Қор қоплами деб ер юзасида ётган қор қатламига айтилади. Қор қоплами асосан қорнинг интенсив ёғиши натижасида пайдо бўлади. Қор қопламининг таркиби бир хил бўлмайди, унинг тўзилиши қатламли бўлади, чунки эски қор қатламининг устига яна янги қорлар ёғиши мумкин. Қор қопламининг структураси ҳар хил физик-механик жараёнлар таъсирида ҳам ўзгариши мумкин. Бу буғланиш, конденсация, сублимация, возгонка жараёнларидир.Курук қор қоплами сувнинг икки фазасидан ташқил топган. Хўл қор қоплами эса сувнинг уч фазасидан тузилган бўлади. Бу-муз кристаллари, сув ва ҳаводаги сув буғидир.Кўпгина олимлар қор қатлами учун ўз таснифларини таклиф этишган. Г.Д.Рихтер таснифи кенг тарқалган бўлиб, кейинчалик П.П.Кузмин шу таснифини такомшшаштиради.

22. Барқарор ва вақтинчали қор қопламлари, уларнинг йил, мавсумлар ва фасллар бўйича динамикаси.

24.31.Қор қоплами режимини аниқловчи асосий омиллар, ҳаво ҳарорати, қуёш радиацияси ва шамол. Қор қоплами деб ер юзасида ётган қор қатламига айтилади. Қор қоплами асосан қорнинг интенсив ёғиши натижасида пайдо бўлади. Қор қопламининг таркиби бир хил бўлмайди, унинг тўзилиши қатламли бўлади, чунки эски қор қатламининг устига яна янги қорлар ёғиши мумкин. Қор қопламининг структураси ҳар хил физик-механик жараёнлар таъсирида ҳам ўзгариши мумкин. Бу буғланиш, конденсация, сублимация, возгонка жараёнларидир.Курук қор қоплами сувнинг икки фазасидан ташқил топган. Хўл қор қоплами эса сувнинг уч фазасидан тузилган бўлади. Бу-муз кристаллари, сув ва ҳаводаги сув буғидир.
25. Қор қоплами характеристикаларининг жойлар баландлиги ва орографиясига боғлиқлиги. Қор қоплами деб ер юзасида ётган қор қатламига айтилади. Қор қоплами асосан қорнинг интенсив ёғиши натижасида пайдо бўлади. Қор қопламининг таркиби бир хил бўлмайди, унинг тўзилиши қатламли бўлади, чунки эски қор қатламининг устига яна янги қорлар ёғиши мумкин. Қор қопламининг структураси ҳар хил физик-механик жараёнлар таъсирида ҳам ўзгариши мумкин. Бу буғланиш, конденсация, сублимация, возгонка жараёнларидир.Курук қор қоплами сувнинг икки фазасидан ташқил топган. Хўл қор қоплами эса сувнинг уч фазасидан тузилган бўлади. Бу-муз кристаллари, сув ва ҳаводаги сув буғидир. Қор қопламининг иссиқлик характеристикаларини биринчи бўлиб К.П.Абельс аниқлаган. 1893 Йилда Свердловсқ хозирги Екатеринбургда Абельс Г.П. қор қопламининг иссиқлик ва температура ўтказувчанлик характеристикаларини обсерватория майдончасида ҳар соатли кузатишлар натижасида, 5ва 10 см чуқурликда аниқлаган

26.Қорликлар. Таърифи ва классификацияси. Қуруқ қор ўзининг кичик электр ўтказувчанлиги билан характерланади. Шунинг учун ҳам изоляциясиз электр симларни қорнинг устида қолдирса бўлади. Ўтказилган изланишлар вақтида қорнинг зичлиги 0,1 -0,5 г/см³ га тенг бўлган Қуруқ қор ҳарорати 2 дан 16 ° гача бўлганза унинг нисбий электр утказувчанилиги қаршилиги катта қийматларга эга эканлига аниқланди (2,8 • 10⁵ Ом *м)Қор, ҳаво ва металлар билан ишкаланганда зарядланиши кузатилади. Бурой вақтида қор заррачаларинин! зарядлари анча кучга эга бўлади ва чакмок чакиши ҳам к Узатилиши мумкин.Қорнинг аккустик хусусиятлари чанғи, чаналарнинг ва йуловчиларнинг оёга остида ғарчиллашидан билинади. Қорнинг ғарчиллаши унинг зичлигига, ҳароратига ва унга таъсир этаётган босимга ботиқ бўлади. Олимлариинг аниқлашича қор ғарчиллаши температура -2 ° дан -20 ° гача эшитилар, ундан кичик температурада эшитилмас экан. Ғарчиллашнииг температурага боғлиқлигини шундай тушунса бўлади: температура пасайиши билан қор кристалларинниг қаттиқлиги ошади, шунинг учун ҳам уларнинг синиши босим остида кузатилади ва товуш эшитилади. Температура -20 ° дан васт бўлса, қор заррачалари анча мустахкам бўлади ва босим таъсирида кам синади.

27. Қорликларнинг минтақа бўйича тақсимланиш (тарқалиши). Қуруқ қор ўзининг кичик электр ўтказувчанлиги билан характерланади. Шунинг учун ҳам изоляциясиз электр симларни қорнинг устида қолдирса бўлади. Ўтказилган изланишлар вақтида қорнинг зичлиги 0,1 -0,5 г/см³ га тенг бўлган Қуруқ қор ҳарорати 2 дан 16 ° гача бўлганза унинг нисбий электр утказувчанилиги қаршилиги катта қийматларга эга эканлига аниқланди (2,8 • 10⁵ Ом *м).Қор, ҳаво ва металлар билан ишкаланганда зарядланиши кузатилади. Бурой вақтида қор заррачаларинин! зарядлари анча кучга эга бўлади ва чакмок чакиши ҳам к Узатилиши мумкин.Қорнинг аккустик хусусиятлари чанғи, чаналарнинг ва йуловчиларнинг оёга остида ғарчиллашидан билинади. Қорнинг ғарчиллаши унинг зичлигига, ҳароратига ва унга таъсир этаётган босимга ботиқ бўлади. Олимлариинг аниқлашича қор ғарчиллаши температура -2 ° дан -20 ° гача эшитилар, ундан кичик температурада эшитилмас экан. Ғарчиллашнииг температурага боғлиқлигини шундай тушунса бўлади: температура пасайиши билан қор кристалларинниг қаттиқлиги ошади, шунинг учун ҳам уларнинг синиши босим остида кузатилади ва товуш эшитилади. Температура -20 ° дан васт бўлса, қор заррачалари анча мустахкам бўлади ва босим таъсирида кам синади.

28. Қор чегараси. Мавсумий қор чегарасини аниқлаш.