Daromatlar va ularning shakillanish xuxusiyatlari Reja Kirish Aholi daromadlarining tarkibi va dinamikasi. Daromadning tarkibi va tuzilishi

Ish haqini davlat tomonidan tartibga solish

1990-yillardagi islohotlar liberal usullarning samarasizligini, ya'ni davlatni iqtisodiyotdan olib chiqishni nazarda tutuvchi usullarni ko'rsatdi. Iqtisodiyotning sotsialistik modelidan kapitalistik modelga o'tish davlat boshqaruvisiz mumkin emas, chunki bir model boshqa modelning elementlarini o'z ichiga olmaydi. Shu sababli, ish haqini istisno etmasdan, ijtimoiy-iqtisodiy hayotning barcha sohalariga davlat aralashuvini kuchaytirish zarur.

Ish haqini davlat tomonidan tartibga solishni kuchaytirish faqat sovet davrida shakllangan tizimni bozor tizimiga aylantirishga davlatning aralashuvi orqali amalga oshirilishi mumkin. Bunday aralashuvning mohiyatini aniqlashtirish kerak. Sobiq iqtisodiy modelda ish haqini davlat tomonidan tartibga solish ish haqini tashkil etishning asosiy tamoyili hisoblangan. Ish haqi fondi milliy daromadning bir qismi bo'lib, har yili byudjetda alohida yo'nalish sifatida ko'zda tutilgan. Davlat ish haqini boshqarishning barcha tutqichlariga ega edi: iqtisodiyot tarmoqlari bo'yicha tabaqalashtirilgan tarif tizimi; maxsus mehnat sharoitlari uchun mukofotlar, qo'shimcha to'lovlar va nafaqalar to'lash qoidalari; korxonalarda xodimlar soni chegarasi. Islohotlar natijasida ish haqi masalalarini hal etish korxonalar darajasiga ko‘tarildi. Ular mustaqil ravishda ish haqini tashkil etish, xodimlar soni, mehnatni tashkil etish va normalash masalalarini hal qila boshladilar. Davlat eng kam ish haqini belgilash, davlat sektori xodimlarining mehnatiga haq to'lash shartlarini tartibga solish bilan cheklandi. Bu bozor iqtisodiyoti modellari uchun odatiy holdir, lekin odatda rivojlangan mamlakatlarda ishchilar va ish beruvchilar hech bo'lmaganda tarmoq va hududiy darajada tarif stavkalari bo'yicha kelishib oladilar. Ish haqini tashkil etish bo'yicha yakka tartibdagi korxonaning doirasi juda tor. Rivojlangan mamlakatlarda bu maxsus firmalar tomonidan amalga oshiriladi. Ammo Rossiyada bunday firmalar yo'qligi sababli, bu muammolarni davlat darajasida rivojlantirish bilan shug'ullanish mantiqan to'g'ri keladi.
Zamonaviy bozor iqtisodiyoti sharoitida korxonalar mehnatga haq to'lash shakli va tizimini tanlashda mustaqildir. Ish beruvchining o'zi ish haqini mehnatning yakuniy natijalari bilan bog'lash, har bir xodimga yaxshi daromad olish va ish beruvchiga kerakli natijani keltirishi uchun to'lov tizimlarini o'rnatish haqida g'amxo'rlik qiladi. Davlat ish haqini tashkil etishga bevosita aralashmaydi, lekin ayni paytda faol ishtirok etadi. U inflyatsiyadan himoya qilish orqali aholining ish haqi va boshqa pul daromadlarining xarid qobiliyatini saqlaydi. U to'lovga layoqatsiz ish beruvchidan ish haqi olish uchun ishchilarning huquqlarini amalga oshiradi. Bu masalalar qonunchilik darajasida hal etiladi.
Shunday qilib, yuqorida aytilganlarga asoslanib, zamonaviy rus sharoitida ish haqini tashkil etishga davlat ta'sirini kuchaytirishning uchta yo'nalishini belgilash mumkin.
Birinchisi, ish haqining xarid qobiliyatini pasaytirish jarayoniga davlatning faol blokirovka aralashuvi.
Ikkinchisi, ish haqining rag'batlantirish funktsiyasini bajarishda davlatning yordami.
Uchinchi yo‘nalish – makroiqtisodiy jarayonlarni, birinchi navbatda, pul ish haqi va narxlar nisbati dinamikasini davlat tomonidan tartibga solishni kuchaytirish.
Minimal ish haqi.
eng samarali vositasi kafolatlangan eng kam ish haqini belgilash hisoblanadi.
Eng kam ish haqi ijtimoiy me'yor bo'lib, u oddiy ishlab chiqarish sharoitida eng oddiy mehnatga sarflangan mehnat xarajatlarining eng past chegarasini ifodalaydi. U davlat qonunlari bilan belgilanadi. Eng kam ish haqining asosiy mezonlari quyidagilardan iborat:
- mamlakatdagi ish haqining umumiy darajasini, ijtimoiy nafaqalarni hisobga olgan holda xodim va uning oilasining ehtiyojlari;
- iqtisodiy xarakterdagi omillar (milliy daromad darajasi va o'sish sur'ati, bandlik darajasi, mamlakatning to'lov qobiliyati balansi).
Eng kam ish haqining joriy etilishi qanchadan qancha maqsadni ko'zladi. Birinchisi, past malakali ishchilarni ortiqcha ekspluatatsiya qilishni bartaraf etishdir.
Xulosa

Shunday qilib, daromad, ya'ni. Uy xo'jaliklari oladigan yoki ishlab chiqaradigan pul va boylik miqdorini quyidagi asosiy manbalardan olish mumkin: ish haqi, transfert to'lovlari, norasmiy sektorda bandlik va pul bo'lmagan daromadlar. Ish haqi, ya'ni. Rossiya Federatsiyasida 90-yillarda ish haqi juda past darajada bo'lganligi sababli o'zining asosiy funktsiyalarini bajarishni deyarli to'xtatdi. Eng kam ish haqi va aholining o'rtacha daromadlari doimiy ravishda o'sib borayotganiga qaramay, eng kam ish haqi yashash minimumidan ancha uzoqda, aholining daromadlari esa eng kam ish haqidan juda yuqori qiymatlargacha o'zgarib turadi. Bundan tashqari, barcha turdagi korxonalarda ish haqi bo'yicha juda katta qarzlar mavjud. Uni qaytarish darajasi oshib bormoqda, ammo qarz hali ham juda katta, bu salbiy oqibatlarga olib kelishi mumkin emas. Aholining daromadlarida ma'lum o'rinni davlat iste'mol fondlari, asosan, davlat sektori, shuningdek, shaxsiy yordamchi xo'jaliklardan, ishsizlar, nafaqaxo'rlar, yarim kunlik ishchilar daromadlari egallaydi. Iqtisodiyotning norasmiy sektori ko'plab mamlakatlarda yaxshi rivojlangan, bu sektordan olinadigan daromadlar hech qayerda qayd etilmagan va shuning uchun soliqqa tortilmaydi. Ish haqining tabaqalanishi rivojlangan mamlakatlarga qaraganda yuqori, ammo daromadlardagi ma'lum bir farqni chetlab bo'lmaydi. Bu narx jamiyat tomonidan uning farovonligini oshirishni tezlashtirish uchun to'lanadi. Davlat ijtimoiy keskinlikni pasaytirish, barqarorlashtirish, oshirish, aholi turmush darajasini oshirish maqsadida aholi daromadlarini tartibga soladi.