Dars jihozlari


Download 215.82 Kb.
Pdf ko'rish
Sana13.05.2023
Hajmi215.82 Kb.
#1455860
Bog'liq
13-Amaliy mashgulot



13-MASHG‘ULOT 
Mavzu: Sutemizuvchilar tasnifi. Muxim turkumlari va ularning muxim 
vakillari bilan tanishish.Sutemizuvchilar aniqlagichi bilan ishlash 
 
DARS JIHOZLARI: 
Turli turkum vakillari sut emizuvchilaridan namunalar, sut emizuvchilarning 
formalinli preparati, turli sut emizuvchilar tuzilishiga oid rasmlar, aniqlagichlar, 
lupa, binokulyar.
DARSNING MAQSADI: 
Sutemizuvchilar tasnifi. Muxim turkumlari va ularning muxim vakillari bilan 
tanishish.
DARS REJASI: 
1. Kemiruvchilar turkumi vakillari tashqi tuzilishi bilan tanishish.
2. Tuyoqli sut emizuvchilar tuzilishi bilan tanishish.
3. Aniqlagichlar yordamida turli sut emizuvchilarni sistematik o‘rnini aniqlash. 
DARSNING BORISHI: 
Qo`lqanotlilar (Chiroptera) turkumi sutemizuvchilarning havoda uchib 
yurishga moslashgan birdan-bir guruhidir. Bularning uchish organi - qanotlari 
oldingi oyoqning nihoyatda uzaygan barmoqlari, yelka, yelka oldi, tanasining yon 
tomonlarini, keyingi oyog`i va dumini tutashtirib turadigan junsiz teri pardadan 
tashkil topgan. Qushlardagi singari to`sh suyagining oldingi yuzasida ko’krak toj 
suyagi bo’lib, unga qanotni harakatga keltiruvchi muskullar birikadi. 


14- Rasm. Hasharotxo’rlar turkumi vakillari: 1 – Afrika sakrovchisi, 2 – 
yerqazar, 
3 – tenrek, 4 – krot, 5 – vixuxol. 
Qo`lqanotlilar yer yuzasida keng tarqalgan, tunda faol hayot kechiradigan 
1000 dan ortiq turni o`z ichiga oladi. Ularning ko`zlari yaxshi rivojlanmagan. 
Eshitish organi yaxshi rivojlangan va asosan aks etgan ultratovushlarni qabul qiladi. 
Qo`lqanotlilar bizga eshitiladigan odatdagi chiyillash tovushdan tashqari, ayrim 
impulslardan iborat 30000 dan 70000 gersgacha ultratovushlar chiqaradi. Impulslar 
tezligi ko`rshapalakning biror buyumdan yoki o`ljasidan nechog`lik narida turganiga 
qarab o`zgaradi. Ko`rshapalaklar yakka yoki koloniya bo`lib hayot kechiradi. Yil 
mavsumiga qarab o`rta mintaqada yashovchilari migratsiya qilishadi. Qo`lqanotlilar 
turkumi mevaxo`r va hasharotxo`r ko`rshapalaklar kenja turkumlariga bo`linadi. 
Mevaxo`r ko`rshapalaklar yoki katta qanotlilar ancha katta hayvonlar bo`lib, 
qanotlarini yoyganda 170 sm gacha yetadi. Afrika, Osiyo va Avstraliyaning tropik 
mintaqalarida tarqalgan. Tishlarining chaynash yuzalari yassilashgan va mevalar 


bilan ovqatlanishga moslashgan. Hasharotxo`r ko`rshapalaklar birmuncha kichik, 
tishlarining uchi o`tkir, quloq supralari katta bo`ladi. Markaziy Osiyo hududida 
taqaburun, mitti ko`rshapalak, shalpangquloq ko`rshapalak, quloqdor shomshapalak 
va tunshapalaklar tarqalgan. 
Kemiruvchilar (Rodentia) turkumi vakillari hozirgi zamonda yashab 
turuvchi sutemizuvchilar orasida eng ko`p, ya'ni 2000 dan ortiq turlarni o`z ichiga 
oladi. Ular juda keng tarqalgan, tuproq, yer ustida va daraxtlarda yashaydi. Ularning 
kurak tishlari juda yirik, lekin ildizi bo`lmaydi. Kurak tishlari o`sib turadi. Qoziq 
tishlari yo`q, shu sababli kurak va oziq tishlari orasida tishsiz bo`shliq - diastoma 
bo`ladi. Kemiruvchilar asosan o`simlik ildizi, po`stlog`i, novdasi, bargi, doni va 
maysasi bilan oziqlanadi. 

Download 215.82 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling