Darslik. O‘zr oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi, O‘rta maxsus, kasb- hunar ta’limi markazi. Qayta ishlangan 5-nashri.Ò
Download 0.97 Mb. Pdf ko'rish
|
iqtisodiyot asoslari
|
13.5. Valuta munosabatlari
Bir mamlakat tovarini boshqa mamlakat xarid etishi uchun uning puliga ega bo‘lishi kerak. Bunga shu pulni sotib olish orqali erishiladi. Masalan, Yaponiya Braziliyadan kofe sotib olishi uchun o‘z pulini uning puliga almashtirishi zarur bo‘ladi. Bir milliy valutani boshqasiga ayirboshlash valuta munosabati deyiladi va bu ma’lum valuta kursi asosida amalga oshiriladi. Bir mamlakat pul birligining boshqa mamlakat pul birligida ifodalangan narxi valuta kursi deb yuritiladi. Valuta kursi ayirboshlash kursi deb ham ataladi. Agar valuta narxi oshsa, kurs yuqorilashgan bo‘ladi yoki aksincha. Valuta narxini belgilovchi asos bo‘lib valutalar «xarid qobiliyatining pariteti» xizmat qiladi. Buni valuta birligining qurbi, ya’ni uning xarid qobiliyati belgilaydi. Masalan, 100 dollar, 100 yevro, 100 iyena, 100 rubl, 100 yuan, 100 funt sterlingga nima olish mumkin bo‘lsa, shunga qarab valuta kursi shakllanadi. Valuta xarid qurbi eng muhim tovarlar narxiga qarab aniqlanadi. Тurli mamlakatlarda 1100 dan 3100 tagacha tovarlar narxiga qarab milliy valuta xarid qobiliyati aniqlanadi. Narx nisbati — pariteti valutalarni ayirboshlash uchun asos bo‘ladi. Ammo valuta ham tovar sifatida talab-taklif ta’siriga beriladi. Shunga qarab u o‘zgarib turadi. Masalan, narx paritetiga binoan 1 dollar = 120 iyena bo‘lsa, dollarga 135 talab oshsa 1 dollar = 124 iyena bo‘ladi. Iyenaga talab oshsa, 1 dollar= 118 iyena bo‘ladi. Valuta kursiga inflatsiya ham ta’sir etadi. Masalan, Avstraliya dollari inflatsiyaga uchramadi, Hindiston rupiyasi inflatsiyaga berilsa, shunga qarab uning dollardagi kursi pasayadi. Valuta kursining o‘zgarishi eksport va importga har xil ta’sir etadi. Iqtisodiyotda shunday qoida bor: Download 0.97 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|