Darslik ташкент Mualliflar jamoasi

Sochlarni parvalishlash
Sochlarni yaxshi parvarishlamaslik, doimiy yuvmaslik ularning siniga moyilligini oshiradi, tushishi, qo’noq paydo bo’lishiga olib keladi.
Yog’li sochlarni haftasiga bir marta, quruq va normal sochlarni esa 10-14 kunda bir marta yuvish tavsiya etiladi.
Og’ir bemor sochi yotoq joyida yuviladi. Bunda krovat bosh tomoniga tog’ora qo’yiladi, bemor boshi ko’tariladi va orqaga qiyshytiriladi. Soch yuvish uchun bmshoq suvdan foydalaniladi (qaynatilgan yoki 1 litr suvga 1 choy qoshiq natriya tetraborat qo’shilgana. Sovun bilan fvmasdan, sovun ko’pigi bilan yuvish lozim. Soch yuvilgandan keyin sochiq bilan asta artiladi, kalta sochda ildizidan boshlab, uzun sochda aksincha uchidan boshlab taraladi. Bunda shaxsiy taroqladan foydalaniladi. Soch kesiy oyda bir marta o’tkaziladi.
Tirnoqlarni ham doimo nazorat qilib turish lozim, tirnoq ostiga kirgan kirlarni tozalash, haftasiga bir marta tirnoqni olish shart.
Nazorat savollari:

1. 
   Bemor bolani ertalabki tualeti elementlarini ayting.
   
2. 
   O’rin-ko’rpaga va uning gigiyenikligiga qanday talablar qo’yiladi?
   
3. 
   Funktsional krovatdan qanday foydalaniladi?
   
4. 
   Bolalarni o’rin-ko’rpasi va kiyimlari qanday almashtiriladi?
   
5. 
   Har kungi terini parvalishlash nimalardan iborat?
   
6. 
   Yotoq yaralarni profilaktikasi nimalardan iborat?
   
7. 
   Yotoq yaralar qanday davolanadi?
   
8. 
   Bemor qulog’i, ko’zi, og’iz bo’shlig’i, sochlarini parvalishlar qoidalari qanday?
   
9. 
   Rezina taglik qanday to’g’ri qo’yiladi?
   
10. 
    Toza va ishlatilgan oqliklar qanday saqlanishi lozim?
    

Operatsiyadan keyingi davrda patsiyent va uning qarindosh-urug’lari bilan OIV/OITS profilaktikasi to’g’risida etika asoslari bo’yicha muloqat


OIV-infeksiya – sekin rivojlanadigan infeksion kasallik bo’lib, odam immunotanqis virusi bilan zararlanganda paydo bo’ladi. Kasallik immun sistemasini zararlantiradi va inson organizmida ikkilamchi infeksiyalar bilan zararlanish moyilligi kuchayadi (oldin kasallik chaqirmaydigan holatlarda ham har xil kasalliklar paydo bo’lish ehtimoli kuchayada (opportunistichek infeksiya – bakterial zotiljam, ya’ni pnevmoniya, odam virusli papillomasi, kandidoz, gerpes va boshq.)) va yomon sifatli o’sma, ohiri o’lim holatiga olib kelishi mumkin. OITS (orttirilgan imun tanqisligi sindromi) – kasallikning oxirgi yoki terminal bosqichi.
Zararlanish manbayi – virus bilan infitsirlangan odam, – virus olib yuruvchi yoki OITS kasal. Virus olib yuruvchi bemor ko’pincha o’zini sog’lom deb yuradi, infitsirlanganligi to’g’risida shubxa tug’dirmaydi, chunki bir necha yil kasallikni belgilari ko’rinmaydi.
OITSni yuqish yo’llari:
Shuni bilish kerakki, OIV-infeksiya organizmning hamma suyuqliklarida bo’ladi, amma kam konsentratsiyasi qonda, spermada, ayollar urug’ligida, ko’krak sutida ham bo’ladi. Shuning uchun infektsiya o’tishi uchta asosiy yo’llar bilan o’tadi: jinsiy yo’l orqali, organizmga infitsirlangan qon orqali va infitsirlangan onadan bolaga.

1. 
   Jinsiy yo’l orqali: himoyalanmagan holda (prezervativsiz) jinsiy aloqada OIV-infitsirlangan partner bilan bo’lish. OIV qon aylanish sistemasiga zararlangan odamdan jinsiy a’zolar orqali o’tish. OIV erkakdan ayolga, ayoldan erkakka, erkakdan erkakka, ayoldan ayolga ham o’tishi mumkin. Ko’p hollarda siz sizning partnerda OIV borligini bilmaysiz. Sizning partnerda OIV borligini bekitishga ko’pgina sabablar bo’lishi mumkin. O’zingiz himoyangiz uchun partneringizga aybni to’nkashga harakat qilmang. Bunday holatlarda o’zingizni qanday himoya qilishingiz mumkin? Prezervativ ishlating, u sizni ham, partneringizni ham OIV dan va boshqa venerik kasalliklardan himoya qiladi. Bu yerda ishonish yoki ishonmaslik to’g’risida gapirmasa ham bo’ladi. Jinsiy aloqa havfsiz bo’lishi kerak.
   
2. 
   Organizmga infitsirlangan qon tushishi: Tibbiy shpritslarini sterillamasdan ko’p ishlatish, kam miqdordagi qonni bir odamdan boshqa odamga o’tishi va buning oqibatida OIV bilan zararlanishga olib kelishi mumkin. Shuning uchun OIV narkomanlar orasida keng tarqalishi kuzatiladi. Ular bitta shpritsdan bir nechtasi foydalanishi oqibatida OIV bilan zararlanish extimoli juda katta. Har bir ishlatilgan shpritsdan sterillanmagan holda qayta ishlatish, bu zararlangan odamdan keyingi shu shpritsni ishlatgan odamga virus o’tishi aniq. Shpritsda yoki ninada qoladigan qon 80%ga xatarli hisoblanadi. Zararlangan qon faqatgina shprits yoki ninada emas, balki narkotik tayyorlashda ishlatiladigan boshqa uskunalarda ham, narkotik moddaning o’zida ham bo’lishi mumkin. Kompaniyada in’yeksion narkotiklarni qabul va iste’mol qilish – bu o’yin «rus ruletkasi» ham deyiladi. Umumiy ninani bir marta ishlatish ham OIV-infeksiyasi bilan zararlanishga olib kelishi mumkin. Infitsirlangan bemorning qoni infitsirlanmagan odam yarasiga tushishi natijasida ham OIV-infeksiyasi bilan zararlanish mumkin. OIV-infeksiyasi tozalanmagan, sterillanmagan quloq teshuvchi, tatirovka qo’yish uchun ishlatiladigan instrumentlar orqali ham o’tishi mumkin. Bu maqsadda ishlatiladigan ninalar, har bir o’tkazilgan seansdan so’ng sterilizatsiya qilinishi shart. Tish yuvish shetkasi, soqol oladigan britvalar ham alohida bo’lishi kerak. Donor qonini quyishdan oldin antitel OIV ga tekshirilgan bo’lishi shart. OIV bilan zararlangan bemorlar donor bo’lishlari mumkin emas.
   
3.