Dasturiy ta’minot ishlab chiqish masalasining qo‘yilishi 6

Elektron asboblarning yaxshi saqlanganligi tufayli avtomatlashtirish.

White-Box-testining Black-Box-testiga nisbatan kamchiliklari;

• 
  
  Tasniflash shartlarinig bajarilishini tekshirilmasligi;
  

• “Xatolar atrofida” test nazorati.

  
  

Black-Box-testlari White-Box-testlarni almashtira olmaydi va aksincha. Qo‘llanishi kerak bo‘lgan usullarni tanlash ko‘p omillarga bo‘g‘liq. Avval Black-Box-test yordamida dastur tizimini uning funktsionalligiga tekshirib ko‘rish, undan so‘ng esa White-Box-test yordamida xatolar identifikatsiyasini o‘tkazishni ahamiyati katta .

4.6 Test ma’lumotlari
Oldingi bo‘limlarda bayon qilingan testlardan birini o‘tkazish uchun test ma’lumotlari talab qilinadi. Tizim dasturlarining boshqarilishi va natijalarini tekshirish uchun test ma’lumotlari barcha mumkin va mumkin bo‘lmagan ma’lumotlarni qamrab olishi kerak.
Test ma’lumotlari:

• 
  
  Standart qiymatlarga
  
• 
  
  Ekstremal qiymatlarga
  
• 
  
  Xato qiymatlarga
  

Shu bilan birga test ma’lumotlari testlanuvchi algaritmlarga bog‘liq bo‘ladi. Quyida berilgan jadval test ma’lumotlarining har xil turlarini ko‘rsatadi.

Algoritm	Standart qiymatlar	Ekstremal qiymatlar	Xato qiymatlar
Butun sonlarni kiritish.	Butun sonlar	Juda kichik va juda katta sonlar	Harflar (simvollar, belgilar)
Bitta sohaga butun sonlarini qo‘shish	Soha chegarasidagi sonlar	Soha chegarasidagi sonlar	Vergulli sonlar
Indeks sikllarini bajarish	Indekslar	Boshlang‘ich qiymat va indekslar uzilishining qiymatlari	Ma’lum soha doirasidan tashqaridagi indekslar

4.3-rasm. Test ma’lumotlari turlari

Bo‘lishi mumkin bo‘lgan barcha xodisalarni aniqlaydigan algoritm test ma’lumotlarini belgilash juda qimmatga tushishi mumkin va konteks algoritmlarda ko‘pincha buning iloji yo‘q. Quyidagi oddiy misol bo‘lishi mumkin bo‘lgan barcha harakatlarning ko‘rib chiqilishida test ma’lumotlari qanchalik keng qamrovli bo‘lishi mumkinligini oydinlashtirib beradi.
Uchburchak uning uch tomonidan a,b va c uzunligi ma’lumotlari yordamida aniqlanadi. Dastur uchburchakni a,b va c kiritishdan hisoblab chiqarishi kerak. Bunda geometriyadan ma’lum quyidagi shartlar yordamida bajariladi:
1) a,b va c 0 dan katta son bo‘lishi kerak.
2) a+b>c

Keyin jadval a,b va c qiymatlarining test qiymatlari jadvalida qanday kombinatsiyalari bo‘lishi mumkinligini ko‘rsatib beradi.

a tomon	b tomon	c tomon	test varianti
3	4	5	to‘g`ri burchakli uchburchak
3	3	4	Teng yonli uchburchak
3	3	3	Teng tomonli uchburchak
3	3	0	uchburchak emas
3	4	-2	uchburchak emas
10	5	5	uchburchak emas
2	5	8	uchburchak emas
a	4	5	uchburchak emas
3		5	uchburchak emas
va h.k.( 30 dan ortiq test variantlari)

4.4-rasm. Uchburchak yasashning test ma’lumotlari jadvali

Agar nazariy jihatdan tizim dasturining har bir algoritmi test ma’lumotlarining izchil (qatori) tuzilishi mumkinligi o‘ylab ko‘rilsa. Unda alohida-yirik dasturlarda buni maqbul xarajatlar bilan boshqa o‘tkazish mumkin emas.
Shuning uchun test ma’lumotlari (qatorlari) tipik qiymatlar, shuningdek eksterimal va xato qiymatlarini tanlash bilan chegaralanishi kerak. Ishning muhimligi test ma’lumotlari izchilligi (qatori) bundan oldingi bo‘limlarda bayon qilib berilgan. Test nazoratining turli xil usullariga muvofiq dasturchilarning o‘zlari tomonidan ham foydalanuvchilarning o‘zlari tomonidan ham dasturlash bilimlarisiz ishlab chiqiladi.
Shu bilan birga barcha xatolarni 99 %gacha identifikatsiyalaydigan va cheklaydigan puxta testlar o‘tkazish mumkin. Hatto test ma’lumotlarining keng ko‘lamiligi (qatorlari) sababli ham qoida bo‘yicha, dasturning 100% aniqligini kafolatlab bo‘lmaydi.
Test ma’lumotlariga standart qiymatlarga, eksterimal qiymatlarga va xato qiymatlarga ajratiladi. Test ma’lumotlari izchilligi (qatori) aytilgan qiymatlar tanlovidan iborat va dasturchilar tomonidan ham, foydalanuvchilar tomonidan ham dasturlashga doir bilimlarsiz ishlab chiqiladi. Qoida bo‘yicha hatto keng ko‘lamli testlar yordamida ham dasturning 100% aniqligini kafolatlab bo‘lmaydi.