Davlat huquqi va boshqaruvi” kafedrasi konstitutsiyaviy huquq fanidan 1-kurs uchun Bilim sohasi: 400000 – Biznes,boshqaruv va huquq Ta’lim sohasi: 420000 – Huquq Ta’lim yo’nalishi: 60420100 Yurisprudentsiya faoliyat

D) Fikrlash, so’z, e’tiqod erkinligi. Axborot olish, tarqatish, hujjatlar bilan tanishish huquqi

Fikrlash qobiliyati insonni boshqa mavjudotlardan farqlovchi xususiyat. Insonni fikrlashi natijasida taraqqyot davom etadi. Dunyo rivojlanish tajribasi ko’rsatadiki, inson faqat erkin fikrlaganda, erkin fikrlash uchun barcha shart-sharoitlar yaratilgandagina taraqqiyot bo’lishi mumkin. Fikrlashning cheklanishi, taraqqiyotni cheklashdir.

Erkin fikrlash bo’lsa-yu, uni ruyobga chiqarilmasa, fikrlar bildirilmasa undan xech qanday naf bo’lmaydi. Erkin fikrlashni amalga oshirish, uni samarasidan foydalanish uchun albatta so’z erkinligi ham bo’lishi kerak. Bu degani har bir shaxs o’z fikrini har qanday joyda va vaqtda so’z orqali bayon qila bilishiga imkoniyat yaratilishi kerak.
Bunday imkoniyatning huquqiy asosi bo’lib, Konstitutsiyaning 29-moddasi hisoblanadi. Unda “Har kim fikrlash, so’z va e’tiqod erkinligi huquqiga ega. Har kim o’zi istagan axborotni izlash, olish va uni tarqatish huquqiga ega, amaldagi Konstitutsiyaviy tuzumga qarshi karatilgan axborot va qonun bilan belgilangan boshqa cheklashlar bundan mustasnodir.
O’quvchilarga internetdan foydalanish imkoniyatini berilishi axborot olish, izlash, tarqatish huquqini amalda ta’minlovchi kuchli vositadir.
Bu huquq yana Konstitutsiyaning 30-moddasi bilan ham kafolatlangan. Ya’ni Konstitutsiyaning mazkur moddasi axborot olish imkoniyatini kengaytiradi. Unga asosan “O’zbekiston Respublikasining barcha organlari, jamoat birlashmalari va mansabdor shaxslari fuqarolarga ularning huquq va manfaatlariga daxldor bo’lgan hujjatlar, qarorlar boshqa materiallar bilan tanishib chiqish imkoniyatini yaratib berishi lozim”.


Ye) Vijdon erkinligi

Fuqarolarning vijdon erkinligi orqali dinga munosabat aniqlanadi. Mamlakatimizdagi barcha shaxslar uchun (millati, irkidan qatьiy nazar) vijdon erkinligi kafolatlanadi. Bu Konstitutsiyaning 31-moddasida quyidagicha ifodalangan: “Hamma uchun vijdon erkinligi kafolatlanadi. Har bir inson xohlagan dinga e’tiqod qilish yoki xech kaysi dinga e’tiqod qilmaslik huquqiga ega. Diniy qarashlarni majburiy singdirishga yul kuyilmaydi”.

Demak vijdon erkinligi kuyidagilarda o’z ifodasini topadi:

• 
  Har bir fuqaroni xohlagan diniga e’tiqod qilishi;
  
• 
  Yoki hech qanday dinga e’tiqod qilmasligi;
  
• 
  Xech qanday diniy qarashlarni majburiy singdirilishiga yul qo’yilmaslik.