Davlat tilida ish yuritish
Download 0.87 Mb. Pdf ko'rish
|
davlat..uzb.
ish yuritish huquqiy maqomga ega boldi, davlat mahka-
masida munshaot tizimi shakllandi va qator hujjat turlari paydo boldi. Ozbek tilining rasmiy-idoraviy til sifatida qollanishi qoraxoniylar hukmronligi davrida boshlandi. XX asrdan song ozbek xonlari va amirlari saroylarida yozilgan turli xil hujjatlar oziga xos mazmuni, muayyan tartibi va nut- qiy qoliði bilan ajralib turadi. Shoro hukmronligi davrida ozbek va rus tillarida ish yuritish huquqi qonunlashtirilgan bolsa-da, amalda ozbek tilining ijtimoiy mavqeyi past edi. Ozbekiston mustaqillikka erishgach, ozbek tilining davlat tili sifatidagi rasman ish yuritish maqomi mus- tahkamlandi. 45- mashq. Matnni oqib, ajratilgan sozlarning manosini izoh- lang va shu sozlar ishtirokida matn mazmuniga bogliq gaplar tuzing. Har qanday hujjat muayyan axborotni u yoki bu tarzda ifodalash uchun xizmat qiladi, demak, har qanday hujjatdagi birlamchi va asosiy unsur bu tildir. Ayni paytda hujjatchilik- da til axborotni faqat qayd etish vazifasinigina bajarib qolmas- dan, boshqaruv faoliyatini izchil tartibga soluvchi vosita sifatida 65 ham namoyon boladi. Shuning uchun ham, avvalo, oz qadimiy ananalarimizdan kelib chiqib va dunyo hujjatchiligidagi ilgor tajribalardan ijodiy foydalangan holda, hujjatchiligimizni ta- komillashtirish yolidan bormoq kerak. Huijatlarning sof ozbek tilidagi yagona andozalarini yara- tish, bular bilan bogliq atamalarning bir xilligiga erishish bo- rasida ish olib borish lozim. Mukammal va oqilona tashkil etilgan hujjatchilik har qanday idoradagi ish yuritishning asosi hisoblanadi. Shuning uchun ham zamonaviy xodim zaruriy axborotni rasmiy ish tilining tegishli shakllarida bemalol ifoda- lay olishi, idoraviy ish yuritish malakalarini puxta egallagan bolishi zarur. 52- topshiriq. Berilgan matnlarning hujjatning qaysi turiga kirishi- ni aniqlang, ular ortasidagi farqlarni izohlang. I. Yusuf savdosida beqaror Zulayho ismidan, Majnun ishqi- da yiglagan Layli otidan sizga boshimdagi sochlarimning tuk- laricha behad salom. Mendan haddu-hisobsiz gunoh, sizdan kechirish. Otgan ishga salovat. Chunki shu ikki yil ichida kechir- gan qora kunlarni esga olish mening uchun osha kunlarni qaytadan boshdan kechirishlik singari, ul kunlarni siz unuting- unutmang, ammo men unutdim. Shuning uchun sozimni ozimning oxirgi ham chin baxt islari hidlagan tariximdan bosh- layman... Xatim oxirida shuni ham aytib qoyay: och qaytib, men ham kochadan haydalmasam edi, degan xavf hamisha konglimda. Agar xudo yorlaqab eshigingizda orinlashib olsam, u yogini ozim bilar edim... 3 hamal, Margilon, Kumushingiz yozdim. A. Qodiriy, «Otkan kunlar»dan. II. Men, Abdulla Islomov, kasalligim tufayli oz akam Akmal Islomovga (SA seriyadagi 0612408 raqamli pasportga ega) «Cholpon yulduzi» masuliyati cheklangan jamiyat kassasi- dan 2002- yil oktabr oyi uchun yozilgan maoshimni olishga ishonch bildiraman. 5 Mahmudov N. 66 III. Otamni ham xuddi bobom kabi Isroil degrez der edilar. Otam zahmatkash temirchi edi. Osha vaqtda bolalarini boqish, rozgor tebratish uchun odamlar juda kop mehnat qilishlari zarur ekanligiga sira aqlim yetmas ekan. Otamning hamma vaqt olovga yoldosh kasbidan faqat zavq va shavqni korar edim. Otamday qudratli odam yoq edi men uchun. Temirlar otam qolida chaqmoqlar taratishiga boqib, hayratda qolar edim. Uning qollari choqqa aylangan temir parchasini istagan shaklga solib, inson uchun kerakli narsaga aylantirishga qodir edi. Men hali-hanuz otamday bolishni orzu qilaman, ammo na iloj, inson qalbiga kira bilish temirga ishlov berishdan mashaqqatliroq, yurakni chaqmoq kabi alanga oldirish har kimga ham muyassar bolavermas ekan... Zulflya, 1965- yil. Ish yuritishda hujjatlar tuzilishiga kora ichki va tashqi hujjatlar sifatida farqlanadi. Agar hujjat muayyan muas- sasaning ozida tuzilib, undan shu muassasaning ozida foydalanilsa, ichki hujjat hisoblanadi. Ayni muassasaga boshqa tashkilot yoki ayrim shaxslardan keladigan huj- jatlar esa tashqi hujjatlar sanaladi. Tegishlilik jihatiga qarab xizmat yoki rasmiy hujjatlar va shaxsiy hujjatlarga ajratiladi. Biron muassasa yoki mansabdor shaxs tomonidan tayyorlanadigan hujjatlar xizmat hujjatlari (buyruq, korsatma, bayonnoma kabi)ga kiradi. Shaxsiy hujjatlar alohida shaxslar tomonidan yozi- lib, ularning xizmat faoliyatlaridan tashqaridagi yoki ja- moat ishlarini bajarish bilan bogliq masalalarga tegishli boladi (shaxsiy ariza, shikoyat, tavsiyanoma kabi). 46- mashq. Quyidagi soz birikmalari ishtirokida gaplar tuzing, songra ularni rasmiy yoki shaxsiy munosabatni ifo- dalashiga kora guruhlang, ular ortasidagi farqni izoh- lang. 67 Oqishga kirmoq, vazifasidan ozod etilmoq, salom yetkaz- moq, belgilangan jadvalga muvofiq, konglini kotarmoq, korishganimizda aytib bermoq, zimmasiga yuklamoq, «Kamo- lot» yoshlar harakatiga qoshilmoq, vaqt topolmaslik, oqituvchi bolib ishlamoq, harorat pasayishi oqibatida, xushxabar eshit- gandan keyin. 53- topshiriq. Guruhingizning obodonlashtirish ishidagi ishtiroki togrisida litsey direktoriga xat yozing. Unga tegishli nom qoying. Yaratgan matiningizning xususiyatlarini sharhlang. 54- topshiriq. Matnni oqing. Ajratilgan sozlarning manolarini izohlang, grammatik shakllarning vazifasini tushuntiring. Shaxsiy munosabatlarni ifodalovchi jumlalarni shakllantirgan lisoniy vosi- talarni aniqlang. «Umidim yulduzi, orzum chechagi, hayotim tiragi Ku- mushimga! Kinoya va achchiqlar bilan toliq bogan maktubingizni ol- dim. Xatni yozgan chogingizda tamom bir ot ichida, gazab dengizida suzganligingiz gavdalanib koz ongimdan otdilar. Ot- dilargina emas, hatto menga shunchalik tasir etdilarki, goyo malikasining gazabiga uchragan qul qay darajada es-hushidan ayrilsa, qilar ishidan, oylar oyidan yanglishsa, mening-da hozirgi holim buning yuz daraja yuqorisiga yetdi. Togrisi, zahar olud maktubingizga odamlarcha tushuna olmadim va tushunishga ham lozim kormadim, chunki gazab ustida aytilgan sozlar aqlli kishilarga loyigi muhokama va mu- tolaa bololmas, gulxandan song alanga hisobini hech bir vaqtda olinmas... Siz mening bu xatimni oqib, gunohlarimni yorlaqab tur- gan kezlaringizda, albatta, men Margilon yolida bolsam kerak. Onangizning oqiydigan bayti mening shanimga tamoman teskari, chunki ota-ona orzusi hech bir vaqt yangi yorlik vazi- fasini otay olmas va hamisha boshqalarning orzu-havasi bolib qola berar. Siz ozingizni tuproq bilan tenglashtirmakchi bolgansiz, lekin men hozir Kumushga ham qanoatlanmay Oltinbibi deb atamoq fikriga tushdim... 68 Borligim muhabbatingiz alangasi bilan tutashgani holda zay- jingiz Otabek. 26- javzo, 1265- yil. Toshkent. A. Qodiriy, «Otkan kunlar»dan. 47- mashq. Gaplarda tushirib qoldirilgan soz va qoshimchalarni orniga qoyib kochiring. Ushbu matnning oldingi matndan qanday farqlanishini tushuntiring. Toshkent sharqshunoslik akademik litseyi 2- bosqich talabasi Ahror Rahmonov... shaxsiy azolik... ochishingiz... soraymiz. A. Rahmonov oqishni bitirgan taqdirda, hisob bolimiga kutubxona malumotnoma... topshirma... unga shahodatnoma bermas... ka- folat bera... . Ushbu majburiyat bajaril... holat... A. Rahmonov... dan ku- tubxonaga qaytarilmagan adabiyotlar... barcha moddiy javobgar... oz zimmamizga... ola... . Muassasalar ortasida xizmat aloqalari asosan xatlar orqali amalga oshiriladi. Bunday yozishmalar orqali turli korsatmalar, sorovlar, javoblar, tushuntirishlar, xa- bar, taklif, iltimos, kafolatlar beriladi va qabul qilinadi. Xizmat xatlari quyidagi vazifalarni bajarishiga kora ikki turga ajraladi: 1. Javob xatni talab qiluvchi xatlar (davo xatlar, so rov xatlar, iltimos xatlar kabi). 2. Javob talab qilmaydigan xatlar (tasdiq xat, ilova xat, eslatma xat, axborot xat, kafolat xat kabi). Barcha xizmat xatlari rasmiy yozishma bolgani uchun maxsus bosma ish qogozlariga yoziladi. Oddiy qogozga yozilgan taqdirda chap tomonining yuqori burchagiga muassasa nomi korsatilgan tortburchak muhr qoyilishi lozim. Xizmat xatlar ikki nusxada yoziladi va imzolanadi. La- vozimi aniq korsatilgan rahbar tomonidan imzolangan xatning birinchi nusxasi jonatilib, ikkinchisi muassasa- da qoladi. 69 55- topshiriq. a) xat matnini oqing, uning mazmunida nima ifo- dalanganini aniqlang. A. Sirojiddinov nomidagi akademik litsey mamuriyati va kasaba uyushmasi tashkiloti teatringizda 18- oktabr soat 19:00 da namoyish etiladigan «Zebuniso» spektaklini tomosha qilish uchun litseyimiz talabalariga 120 (bir yuz yigirma) ta chiðta ajratishingizni soraydi. Chiðtalar qiymati naqd pul bilan tolanadi; b) ushbu iltimos xatining kimga jonatilganligini, kim tomonidan imzolangani kabi zaruriy qismlarini qoyib daftaringizga kochiring. 48- mashq. Quyida berilgan zaruriy qismlarni tartib bilan joylash- tirib, ular asosida sorov xati namunasini yarating. Bu qurilma bizni juda qiziqtirdi. Litseyingiz yosh olimlari tomonidan yaratilgan oqova suvlarni tozalash qurilmasi. «Ekol- ot» xalqaro jamgarmasi raisi A. Maqsudov. Bu haqda «Marifat» gazetasida xabar chop etildi. Shu sababli Sizdan ushbu quril- maning texnik tavsifi, yoriqnomasi va modelini yuborishingiz- ni soraymiz. Iqtisodiyot litseyi direktori M.Saidovga. 56- topshiriq. Berilgan shakl asosida davo xati mazmunini toldiring. Tovar turi sifatida parta yoki yozuv taxtasini korsating. Parta (yoki yozuv taxtasi) yetkazib berish kechiktirilgani uchun jarima tolash haqida DAVO ________________dagi___raqamli shartnomaga binoan (sana) Siz__________________ga bahosi_____bolgan (tashkilot nomi) (som soz bilan) ________dona___________yetkazib berishingiz kerak edi. (tovar nomi) 70 Biroq korsatilgan shartnomaning shartlari buzilgan holda parta (yoki yozuv taxtasi)___kun kechikib yetkazib berildi. Shartnomaning bandiga muvofiq, tashkilotingiz muddatida yetkazib bermagan____somlik parta (yoki yozuv taxtasi) bahosidan___% miqdorida Sizning hisobingizga ___som jarima yozildi. Korsatilgan jarima summasini 30 kunlik muddatda bizning hisob-kitob raqamimizga otkazishingizni sorayman. Mazkur summa belgilangan muddatda tolanmagan taqdirda ish xojalik sudiga oshiriladi. Litsey direktori___________ B. Karimov. (imzo) 57- topshiriq. Savollarga javob bering. 1. Davo xatlari qanday maqsadlarda yoziladi? 2. Iltimos xati qanday zaruriy qismlardan tashkil topadi? 3. Kafolat xati bilan davo xatining zaruriy qismlari ortasidagi farqlarni izohlab bering. 4. Ilova xati qaysi holatlarda yoziladi? 5. Xizmat xatlarining qaysi turlari uchinchi shaxs nomidan yoziladi? Xizmat xatlari mantiqan izchil uch qismdan iborat boladi. Kirish qismida tegishli muassasaga murojaat qi- lishga asos bolgan sabab korsatiladi. Ikkinchi qismda xat- da kotarilgan masalani hal etish kerakligi dalil asosida bayon qilinadi. Xulosa qismida xat yozishdan kozlangan asosiy maqsad aytiladi. Rasmiy xat matnini yozishda quyidagilarga etibor be- rish lozim: xat qisqa bolishi, qoidaga kora bir betdan osh- masligi kerak; fikrlar aniq va ravshan ifodalanishi shart; matnda kochma manoli soz va iboralar ishlatil- masligi zarur; 71 gaplarning kesimi hujjat turi va mazmuniga mu- vofiq uchinchi shaxs birlik yoki birinchi shaxs koplik sonda shakllantirilishi lozim; matn sarlavhasi bir jumla shaklida ikki qatordan oshmasligi, «togrisida» yoki «haqida» komakchilari orqali tugatilishi kerak («Litsey oshxonasini tamirlash togrisida» kabi); matnda xizmat xatining turi, nomi yozilmaydi, xatning qandayligi matn mazmunida aks etishi zarur. 49- mashq. Gaplarda qanday fikr ifodalanganligini aniqlang, gaplarni kochirib, mazmuniga kora qaysi xat turiga tegishliligini qavsda korsating. 1. Anjumanda quyidagi masalalar korib chiqildi. 2. Ushbu qolyozmalarni muhokama qilish va tegishli xulosa berish uchun yollaymiz. 3. Maruzachilarni taklif etish, kutib olish va turar- joy bilan taminlashni litsey mamuriyati oz zimmasiga oladi. 4. Mavjud buyurtmalarni bajarishga ulgurmayotganligimiz sa- babli iltimosingizni bajara olmasligimizni malum qilamiz. 5. Bir- lashma tajriba-sinov otkazish uchun barcha sharoitlarni ya- ratishga kafolat beradi. 6. Ilovani ushbu shartnomaning ajralmas qismi deb hisoblashingizni soraymiz. 7. Royxatda korsatilgan darsliklarni yetkazib berish uchun tegishli nusxada buyurtmalar qabul qilinadi. 50- mashq. Quyidagi javob xatida tushirib qoldirilgan qoshimchalarni togri qoyib, daftaringizga yozing. «Fidokor» gazeta... bosh muharriri S. Safarov... «Fidokor» gazetasi tahririyati tomoni... 2002- yil 3- martda yuborilgan I01-90 raqamli sorov xatingiz... javob.... Sizga shuni malum qilamiz..., mahallamizda yashovchi bir guruh yoshlar... 14- turarjoy dahasida ommaviy sport turlari bilan shugullan... uchun yetarli sharoitlar yoqligi togrisida... shiko- yat xatida korsat... kamchiliklar mahalla faollari yigilishi... shu yil 23- martda otkazilgan yiginida korib chiq.... 72 Xat... korsatilgan kamchiliklar asos... ekan... tan olin... . Yunus-obod tumani... 14- dahasidagi qarovsiz qoldirilgan maydonlarni toza..., uylar hovlisidagi garajlar... oldirib, oyingoh... aylan..., mavjud sport inshootlarini tamir... va- zifalari «Hashar» kommunal xojali... rahbari Q. Ochilov... topshirildi. Korilgan ushbu chora-tadbirlar... ijrosi haqida tahririyatin- giz... qoshimcha xabar qila... . «Yunusobod» mahalla qomita... raisi (imzo) S. Olimov. Rasmiy xatlarda bayon qilingan fikr mantiqiy izchillikda ifodalanishi, yetarli dalillar bilan asoslanishi va xulosa- lanishi lozim. Zarur holatlarda orinli taklif yoki etiroz bildirilishi mumkin. Ammo mutasaddi rahbarga nisbatan hurmat saqlanishi, murojaat odobiga amal qilinishi zarur. Shu maqsadlarda: rahbarga murojaat shakli «Siz» sozini bosh harfda yozish orqali ifodalanadi (Sizga, Sizdan kabi); fikriy bogliqlik «bu», «ushbu», «mazkur», «shu sa- babli», «shunga kora (muvofiq)» kabi sozlar yordamida taminlanadi; taklif va etirozlar «bizningcha», «shartnomaga kora», «biroq», «shu bilan bir qatorda», «deb oylaymiz» kabi soz va soz birikmalari orqali ifodalanadi. 58- topshiriq. Oquv yurtingizda «Alisher Navoiy ijodi bebaho manaviy meros» mavzusida ilmiy-amaliy seminar otkazish haqi- da axborot xati tayyorlang. Zaruriy qismlari togri qoyilganligini ortogingizga tekshirtiring. 59- topshiriq. a) xatni oqing. Ajratilgan sozlarning manosini izohlang. Onajon! Kuyovingizning yozganlaridan tashqari, men sizga shu bilan oltinchi xat yozdim. Ammo sizdan uchta va dadamdan 73 ikkita xat oldim. Ayniqsa, dadamning keyingi xatidagi qora xa- bar bilan dori dunyo kozimga toraydi. Olim haq, ammo be- chora buvim jon berar ekan, yonida turib duosini olib qolma- ganim uchun kop hasrat chekdim. Ayniqsa, musofirchiligim yomon asar qildi. Koz yoshlarim bilan yuzimni yuvdim. Bugun beshinchi kundan beri rahmatlik buvim arvohiga atab quron boshladim. Xatm qilib bagishlayman, xudo gariqi rahmat qilsin, sizga sabr bersin. Endi musofir qizingizning baxtiga siz olmang, omin. Vada malum bolsinki, alhamdulillo kuyovingiz va quda- laringiz salomatdirlar va ulaming soyalarida men qizingiz ham oynab-kulib yuribman. Sizni va otamni juda sogindim.... Siz mening telba sozlarimdan achchiglanmang. Agar bu gapimning togriligini bilmakchi bolsangiz, Toshkent kelga- ningizda qayin otamning nasihatini oz qulogingiz bilan eshi- ting-da, undan keyin sozimga qiymat bering! Aza hamma vaqt topiladi desangiz qizingizning kongli uchun hali ham kelganingiz yaxshi. Dadamga mening arzimni aytsan- giz albatta qaytarmas. Mendan dadamga behad salom. Kelasi oydan qorqaman... Korisholmasak mendan rozi boling, dadam va boshqa yori dostlar ham. Kumush yozdim. Toshkent, 1269- yil 1- qavs oyida. A. Qodiriy, «Otkan kunlar»dan. b) ushbu xatning xizmat xatlaridan farqlovchi xususiyatlarini toping. 51- mashq. Nuqtalar orniga tegishli soz yoki qoshimchani qoyib kochiring. Aynan shu soz yoki qoshimchani nega tanlaganingizni tushuntiring. 1. Tatil boshlanishi... (bilan, tufayli)... (sen, siz)ning ke- lishing... (-izni, -ni) orziqib kutaman. 2. Mendan hamma-ga. ... (ayniqsa, xususan) sinfdoshlaringga... (tegishli, kopdan-kop) salom... (-ni, -lar) yetkaz... (-ishingni sorayman, -asan deb 74 oylayman). 3. Ushbu... (xat, maktub) senga qaysi... (kun, sana)da yetib bor... (-ishi bilan, -sa) darrov javob yoz... (-ishing kerak, -giri), xopmi. 4. Yuborgan... (mablag, pul)laringizni oldim, katta... (rahmat, tashakkur). 5. Bosh qol... (-dimmi, -gan taqdirda) xayolimni sizdan uz... (-ishim mumkin emas, ol- may qolaman). 6. Menga korsatgan... (maxsus, katta) yorda- mingiz... (orqali, tufayli) ishlarim... (rivojlandi, yurishib ketdi). 7. Siz bilan... (tez muddatda, yaqin kunlarda) korishish... (umidi- daman, zarur). Shaxsiy xatlar vazifasi va mazmuniga kora ikki turli boladi. Kundalik turmushda, asosan, oilaviy yoki dostona munosabatlarni ifodalovchi xat, maktub keng qollanadi. Bunday xatlar rasmiy yozishmalardan hajmining chek- lanmaganligi, shakliy mustaqilligi, matn mazmunining ichki kechinmalarga, hazil, qochiriq, gina, afsus, tak- lif, etiroz, minnatdorchilik kabilarning oddiy sozlashuv yoki badiiy uslubga yaqin ifoda shakliga xosligi bilan ajral- ib turadi. Salomnoma xatlari, sevgi maktublari, dostlik va hamkorlik munosabati yuzasidan yoziladigan xatlar ana shunday erkin uslubda yoziladi. Shaxsiy xatning diðlomatik yozishmalarga mansub turi ham mavjud. Bular yarim rasmiy tusda bolib, ularda davlat boshliqlari, diðlomatik xodimlarning shaxsiy va oilaviy hayotidagi yangiliklar, sovga taqdim etish, minnatdorchilik bildirish, rasmiy uchrashuvlarda korsatilgan masalalarni hal qilishga qaratilgan iltimoslar bildiriladi. Yuqoridagi shaxsiy xatlardan farqli ravishda bunda adabiy til meyoriga tola amal qilinadi. 60- topshiriq. Matnni oqing. Xizmat darajasidagi nutqiy aloqaga xos jumlalarni ajrating va oddiy sozlashuv uslubidan farqini tu- shuntiring. ... Kerakli raqamni terdi-da, uch-tort signaldan song kim- dir trubkani olgach, ayol kishining ovozini eshitib, darrov ozini tanitdi va: 75 Aziz Qosimovich qachon keladilar, qongiroq qildilar- mi? deb soradi. Rasul Olloyorovich qiziqyaptilar. Telefon qildilar! Indinga kelyaptilar, samolyotda! dedi Saltanat entikib. Qaysi reysda? Nima? Reysini sorayapman, qaysi reys? Saltanat bir dam jimib qoldi va oxiri gunohkorona tovush bilan: Esim qursin, soramabman-ku, dedi. Kotiba qiz ishi oxirigacha bitmagani va hol tuflisi gashiga tekkanidan kayfiyati buzilib: Voy, reysini bilmasangiz kutgani qanday chiqasiz?! deb achitib oldi. Kechirasiz... Saltanat judayam xijolat boldi. Kotiba qiz indamay trubkani qoyib qoydi. Keyin Rasul Olloyorovich huzuriga kirib, surishtirib bilgan gaplarini aytdi. O. Usmonov, «Girdob»dan. 52- mashq. Telefonda rasmiy sozlashuvga oid dialoglardagi bosh orinlarni toldirib, daftaringizga kochiring, nutqiy qoliðlar shaklining tuzilishiga etibor bering. 1. Allo, Olim Rahimovich kerak edilar, nashriyotdan qongiroq qil... . Hozir chaqiraman. Allo, Rahimov... . Assalomu alaykum. Men «Oqituvchi» nashriyotining muharriri Ortiq Abdullayevman. Nashrga tayyorlanayotgan qolyozmangiz... nashriyotga kelib ketishingiz... . Yaxshi, erta... borsam boladimi? Tushdan keyin kelganingiz... . Xop, albatta, bora... . 2. Allo, litseylar boshqarma... Mominjon Mahmudov- man. Eshita... Mominjon Qodirovich! Men xodimlar... bosh- ligi Anvar Qosimovman. 76 Sizdan iltimos, Anvarjon, direktor bilan kelishgan... olimpiada hayatiga kiritila... oqituvchilar royxatini yubor... Nechta kishini tavsiya etish... lozim? Beshta tajribali oqituvchini yozsangiz, ozimiz tanlab olamiz. Tushunar...? Tushundim, Mominjon Qodirovich. Yaxshi, soat olti... kutaman. Xop, hozir tayyor... yetkazaman. 61- topshiriq. Yuqoridagi dialoglarning oddiy sozlashuv uslubi- dan farqini tushuntiring. 62- topshiriq. Matnni oqing. Telefonda sozlashish odobiga oid jum- lalarning manosini izohlang. Agar siz qongiroq qilsangiz, albatta, gapni salom-alik- dan boshlang. Shundan song ozingizni taniting (ish yuzasi- dan telefon qilsangiz xizmat vazifangizni ham aytganingiz maqul) va kerakli joyga tushdingizmi yoki yoqmi shuni aniq- lab oling. Kerakli joyga tushganingizga ishonch hosil qilganing- izdan song, sizga zarur bolgan kishini chaqirib berishlarini iltimos qiling. Hol-ahvol sorab, asosiy maqsadga oting. Tele- fonda qisqa, londa gaplashishga harakat qilishingiz lozim. Xayr- lashib bolganingizdan keyin telefon dastagini birinchi bolib siz qoying, chunki telefon raqamini siz tergansiz. Agar sizni telefonga chaqirishsa, «Labbay» yoki «Eshitaman» Download 0.87 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling