Davlat tuzumi Volodimir Zelenskiy

Mintaqaviy farqlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Iqtisodiy jihatdan eng rivojlangan mintaqalar — Donbass (Donetsk viloyati va Lugansk viloyati), Dnepr viloyati (Dnepropetrovsk viloyati va Zaporojye viloyati), shuningdek, Kiev, Xarkov, Odessa, Lvov shaharlari iqtisodiy jihatdan juda katta salohiyatga ega hisoblanadi. Eng agrar iqtisodiyotga boglanib qolgan rayonlar: Podolskiy, Markaziy va Qora dengiz hududlari hisoblanadi

YaIM[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ukraina YaIM dinamikasi^[2]
Yil	YaIM (aholi jon boshiga)	YaIM, mlrd dollar	XQQ YaIM mlrd dollar	Hayot darajasi (%)	Hayot darajasi 1990-yil
1990	0	293,235*	505,504*	▲0	100,0
1991	0,001*	101,116*	458,430*	-8,700*	91,3
1992	0,052	22,193	318,309	-9,900*	82,3
1993	1,587	35,025	277,653	-14,799	70,6
1994	12,449	38,012	219,007	-22,766	54,4
1995	56,381	38,275	196,427	-12,142	47,8
1996	84,308	46,083	180,309	-9,851	43,0
1997	96,559	51,867	177,572	-3,175	41,7
1998	106,103	43,315	176,240	-1,815	40,9
1999	134,904	32,661	178,575	-0,203	40,8
2000	175,888	32,331	193,472	▲5,932	43,2
2001	211,175	39,309	216,141	▲9,227	47,2
2002	234,138	43,956	231,177	▲5,340	49,7
2003	277,355	52,010	258,226	▲9,517	54,4
2004	357,544	67,226	296,623	▲11,795	61,0
2005	457,325	89,282	315,569	▲3,071	62,7
2006	565,018	111,885	349,893	▲7,571	67,3
2007	751,106	148,734	388,715	▲8,216	72,2
2008	990,819	188,240	405,232	▲2,243	74,2*
2009	947,042	121,552	346,506	-15,136	63,3*
2010	1079,346	136,011	351,656	▲4,1	65,8*
2011	1299,991	163,161	378,532	▲5,466	69,2*
2012	1404,669	175,707	386,425	▲0,239	69,3*
2013	1465,198	179,572	486,3	-0,0	69,4*
2014	1586,915	132,343	462,0	-6,6	64,8*
2015	1988,544	90,939	435,4	-9,8	58,5*
2016	2383,182	93,3	475,7	▲2,4	59,9*
2017	2908,233	112,1	504,1	▲2,4	61,4*
2018	3558,706^[3]	130,9^[3]	534,2	▲3,5	63,4*
2019	3974,564^[3]	154,0^[3]	561,2	▲3,2^[4]	65,5*
2020		155,3	546,3	3,8
2021		198,32	588,4	▲3,4

* Ekstrapolyatsiya qilingan qiymatlar.

SSSR parchalanishi natijasida shakllangan Ukraina va boshqa yirik davlatlar aholi jon boshiga yalpi ichki mahsulotning oʻsish dinamikasi. Manba: Jahon banki

Aholi jon boshiga YaIM
Yil	UkrGrivna	Dollarda
2002-yil	4681	879
2003-yil	5591	1048
2004-yil	7272	1367
2005-yil	9371	1828
2006-yil	11 630	2303
2007-yil	15 496	3068
2008-yil	20 494	3891
2009-yil	19 832	2545
2010-yil	23 600	2974
2011-yil	28 813	3570
2012-yil	30 912	3856
2013-yil	31 988	4030
2014-yil	35 834	3014
2015-yil	46 210	2115
2016-yil	55 853	2185
2017-yil	70 224	2640
2018	84 192	3120
2019	96 346	3690
2020		3750
2021-yil		4830

2015-yilda Ukraina yalpi ichki mahsulotining sanoat boʻyicha tarkibi^[5].
Ishlab chiqarish turi	million grivna	%
Jami YaIM	1 979 458	100
Qishloq, oʻrmon va baliqchilik	236 003	11.92
Konchilik va karer qazish	94 824	4.79
qayta ishlash sanoati	239 066	12.08
Elektr, gaz, bug 'va havoni konditsioner bilan taʼminlash	54 155	2.74
Suv taʼminoti; kanalizatsiya, chiqindilarni boshqarish	9 523	0,48
Qurilish	44 671	2.26
Ulgurji va chakana savdo; avtotransport va mototsikllarni taʼmirlash	288 096	14.55
Transport, omborxona, pochta va kurerlik faoliyati	131 209	6.63
Vaqtinchalik turar joy va ovqatlanish	11 531	0,58
Axborot va telekommunikatsiya	67 822	3.43
Moliyaviy va sugʻurta faoliyati	61 334	3.1
Koʻchmas mulk bilan operatsiyalar	110 434	5.78
Kasbiy, ilmiy va texnik faoliyat	53 847	2.72
Maʼmuriy va yordamchi xizmatlar faoliyati	20 786	1.05
Davlat boshqaruvi va mudofaa; majburiy ijtimoiy sugʻurta	94 294	4.76
Taʼlim	83 285	4.21
Sogʻliqni saqlash va ijtimoiy yordam koʻrsatish	55 628	2.81
Sanʼat, sport, oʻyin-kulgi va dam olish	12 258	0,62
Boshqa turdagi xizmatlarni taqdim etish	12 606	0,64
Mahsulotlarga sof soliqlar	298 086	15.06

Sanoat tuzilishi, (%)
	1991-yil	2000-yil
Yoqilgʻi-energetika kompleksi	7	22
Metallurgiya	11	30
Kimyo	6	6
Mashinasozlik	26	13
Oʻrmon xoʻjaligi	3	2
Qurilish materiallari	4	3
Yengil sanoat	12	2
Oziq ovqat	24	17

Iqtisodiyoti[]
Kiyev Ukrainaning moliyaviy markazidir.
Ukraina — industrial-agrar mamlakat. Milliy daromad tarkibida sanoat 30%, qishloq xoʻjaligi 14%, xizmat koʻrsatish sohasi 56% ni tashkil etadi.
Ogʻir industriyada ishlab chiqarish sanoatining ulushi juda katta. Jumladan, konchilik sanoati, qora va rangli metallurgiya, kemasozlik, ogʻir mashinasozlik, neft kimyosi va koks kimyosi sanoati, shuningdek, harbiy sanoat majmuasi rivojlangan. Oʻrmon, yogʻochsozlik, yengil va oziq-ovqat sanoati, binokorlik materiallari ishlab chiqarish, avtomobilsozlik salmoqli oʻrni tutadi. Ilmfan yutuqlariga asoslangan sanoat tarmoqlari, ayniqsa, raketasozlikning ulushi ortib bormoqda. Jumladan, Ukrainaning „Zenit“ eltuvchi raketasi yordamida xalqaro „Dengiz starti“ loyihasining amalga oshirilishi taʼminlanmoqda. Yirik issiqlik va atom elektr stansiyalari, shuningdek, Dnepr daryosidagi GES kaskadi (yiriklari Dnepr, Kremenchug, Kaxovka GESlari) energetikaning asosini tashkil etadi. 1986-yil Chernobil AESda falokat yuz berishi oqibatida 3000 MVt quvvatli 3 ta energetika bloki 2000-yildagi xalqaro kelishuvga binoan yopib qoʻyilishi natijasida Ukrainada elektr energiya hosil qilish birmuncha kamayib, 2003-yilda 179,5 mlrd. kVtsoatga tushib qoldi.
Ukraina iqtisodiyotida konchilik sanoati muhim oʻringa ega: toshkoʻmir (Donetsk va LvovVolin havzalari), qoʻngʻir koʻmir (Dnepr havzasi), gaz va neft (Karpatoldi, Qora dengiz shelfi), temir rudasi (Krivoy Rog va Kerch havzalari), marganets rudasi (Nikopol yaqini), kaliy (Karpatoldi), toshtuz (Donetsk havzasi) va boshqa foydali qazilmalar qazib olinadi. Mahalliy temir va marganets ruda konlari asosida ishlovchi qora metallurgiya korxonalari choʻyan, poʻlat, prokat, polimetall konlariga asoslangan rangli metallurgiya korxonalari simob, alyuminiy, titan, sirkoniy, nikel, mashinasozlik va metallsozlikning yirik korxonasi boʻlmish Novokramatorsk mashinasozlik zavodi domna va marten pechlari uchun uskunalar, shaxtalar uchun mashinalar, yuk koʻtarish mexanizmlari, temirchilik press uskunalari, ekskavatorlar ishlab chiqaradi. Radioelektronika sanoati, shu jumladan, televizor va EHMlar ishlab chiqarish rivojlangan. Ukrainada teplovoz (Lugansk), vagon (Dneprodzerjinsk, Kremenchug, Kadiyevka), avtobus va avtoyuklagich (Lvov), yengil avtomobil (Zaporojye), yuk avtomobillari (Kremenchug) zavodlari, kemasozlik (Nikolayev), Xerson, Kiyev samolyotsozlik, stanoksozlik, asbobsozlik, energetika va elektr texnika sanoati korxonalari bor. Kime va neft kimyosi sanoati korxonalari lok, boʻyoq, sintetik smola, plastmassa, sunʼiy va sintetik tola, kimyoviy reaktorlar, fotoreaktivlar, qishloq xoʻjaligi va roʻzgʻorda ishlatiladigan turli mahsulotlar ishlab chiqaradi. Oziq-ovqat sanoatida qandshakar, spirt, yogʻ, goʻsht, un, mevasabzavot konservalari ishlab chikaruvchi koʻpgina korxonalar mavjud. Qrim, Odessa, Xerson kabi janubiy viloyatlarda va Zakarpatyeda vinochilik, dengiz boʻyi shaharlarida baliq sanoati rivoj topgan. Yengil sanoat toʻqimachilik (ip gazlama, movut, shoyi va zigʻir tolali gazlama ishlab chiqarish), tikuvchilik, koʻnpoyabzal, chinni zavod va fabrikalarini oʻz ichiga oladi.
Qishloq xoʻjaligi, asosan, don, texnika ekinlari va chorvachilik mahsulotlari yetishtirishga ixtisoslashgan. Ukrainaning qishloq xoʻjaligiga yaroqli yer fondi 40,2 mln. gektarni tashkil qiladi. Dehqonchilikda donli ekinlardan kuzgi bugʻdoy, makkajoʻxori, sholi, arpa, tariq, grechixa va boshqa yetishtiriladi. Bogʻdorchilik, polizchilik va tokchilik rivojlangan. Texnika ekinlaridan qand lavlagi, kungabokar, uzun tolali zigʻir, qoʻnoq, tamaki ekiladi. Kartoshka yetishtiriladi. Oʻrmondasht va dasht zonalarida dorivor va efirmoyli oʻsimliklar ekiladi. Chorvachilikda qoramol, choʻchqa, qoʻy va echki, parranda boqiladi. Bu tarmoq, asosan dasht zonasida, Karpat togʻlari va Polesyeda rivojlangan. Asalarichilik, pillachilik, darrandachilik bilan ham shugʻullaniladi. Qora va Azov dengizida balik, ovlanadi.